VITA 

Sub Aureliano principe, cum adversus Christianum nomen persecutionis dirae procella detonaret, et ad delendam religionem Catholicae legis imperii sui decreta converteret, erat tunc in Augustodunensi urbe Fausti nobilis viri filius, nomine Symphorianus, Christianae familiae, litteris bene instructus et moribus, ita ut primaevae indolis florentes annos, senum anticipans vitam, immaculatae mentis sinceritate superaret.

[2] Hic itaque cum in adolescentiam crescens, transiret ab infantia, et jam aetas feliciter auspicata in robur virile migraret; tantam spem virtutum suarum omnibus fecit, ut illum jam omnes boni cum supernis virtutibus habere consortium, meritorum admiratione judicarent. Illustrabat namque eum caelestis sapientia et spiritualibus gemmis ornata simplicitas: et justum vitae tramitem tenens, felicis gubernaculi defensione servatus, naufragium male blandientis saeculi elapsus est.

[3] Erat tunc Aedua civitas antiquae nobilitatis, titulis et sacrilegae religionis referta ceremoniis, atque errori gentilium famulans, diversis idolorum templis, et vanae superstitionis amore tenebatur. Nam Berecynthiae, Apollinis, et Dianae cultum speciali dilectione venerata est. Itaque ad Berecynthiae matris daemonum profanam solemnitatem populorum multitudo convenerat. Heraclius illis temporibus vir consularis in eadem urbe residens, ad inquirendos discutiendosque Christianos sagaci inquisitione sollicitus erat: cui sanctus Symphorianus affuit. Qui cum statuam Berecynthiae, quae carpento portabatur agminibus stipata populorum, despectam adorare noluisset, publicae seditionis obtentu comprehensus tenetur, et Heraclio consulari arguendus praesentatur.

[4] Heraclius vir consularis in tribunali residens dixit beato Symphoriano: Nomen conditionemque designa. Ille respondit: Christianus sum; Symphorianus vocor. Judex dixit: Christianus es? Quantum video, latuisti nos: nam nominis hujus apud nos non magna professio est. Cur deae matris effigiem profana abusione despiciens, adorare noluisti? Sanctus Symphorianus respondit: Jam dixi tibi, Christianus sum. Deum verum adoro, qui regnat in caelis; simulacrum vero daemonis non solum non adoro; verumetiam, si permittis, mea auctoritate, malleis illud comminuo.

[5] Judex dixit: Iste non solum sacrilegus, verum etiam rebellis conatur exsistere. An hujus loci civis sit, edicat Officium. Ex Officio dictum est: Hinc est, et quidem nobilis familiae. Judex dixit: Jocaris tibi, Symphoriane, gloriosae indolis. Hoc tibi sub ambiguo fama cœpit suadere mendacium. Ignoras forsitan, quod principum nostrorum scita sanxerunt? Officio recitante pandatur. Ex Officio recitatum est. Aurelianus imperator omnibus administratoribus suis atque rectoribus. Comperimus ab his, qui se temporibus nostris Christianos dicunt, legum praecepta violari. Hos comprehensos, nisi diis nostris sacrificaverint, diversis punite cruciatibus, quatenus habeat districtio prolata justitiam, et in resecandis criminibus ultio terminata jam finem.

[6] Lectis imperatoriis praeceptionibus, judex dixit: Quid ad hoc, Symphoriane, respondes? Numquid possumus haec decreta convellere? Duplex tibi crimen impenditur. Videris et pro deorum despectione sacrilegium perpetrare, et pro legum abusione contemptor exsistere. Unde nisi praeceptis satisfeceris, haec omnia sanguinis tui placabit effusio. Sanctus Symphorianus respondit: Numquam ego hanc imaginem nisi diabolicae persuasionis infaustum simulacrum et publicae perditionis exsecrandum daemonem judicabo. In chaos semper semita vergente collabitur, quisquis Christianus, damnatus passionibus deterioris vitae mala retrorsum conversus respexerit: statimque per devium gradum semita exorbitante jactatus, et parati muneris gratia destitutus, antiqui hostis retibus patet. Deus noster ut novit remunerare merita, ita novit punire peccata. Nomini suo obedientes vivificat, rebelles interficit, in cujus confessione firma stabilitate duranti, tutum mihi [magis] est sempiterni Regis tenere portum, quam mortiferum diaboli saevientis intrare naufragium.

[7] Ubi vidit judex sanctum Symphorianum jussionibus suis non praebere famulatum, jussit eum a lictoribus caedi, et carceri mancipari, quem cum post comperendinatis diebus praesentare suis jussisset obtutibus, producebatur e tenebris filius lucis; de illo vestibulo feralis ergastuli, cum aeterno Rege semper in aeternitate victurus. Artiores nexus liventium lacertorum macie cutis attenuata laxaverat; et dum animum suum ad supernae gaudia alacritatis attolleret, inter beata supplicia non fuit minus consumpsisse sanguinem, quam fudisse.

[8] Tum judex: Quantum rectius faceres, Symphoriane, ut immortalibus diis serviens, muneratum te ex aerario publico nobilis militiae splendor attolleret. Qui nisi hodie venerandum deae matris simulacrum genu prostratus adoraveris; Apollinis quoque et Dianae sublimium numinum te cultorem venerabundum declarare. Quapropter, si vis, sertis redimire jubemus altaria; thure, odoribusque incensi sacrificia digna diis solve. Symphorianus dixit: non debet judex, cui commissa res publica est, frivolis verborum sermocinationibus subjacentem proferre sententiam. Si periculosum est non quotidie ad profectum animae aliquid addere, quanto periculosius est a salute discedentem in scopulis peccatorum naufragio collidi?

[9] Judex ait: Sacrifica diis, ut possis palatii honoribus perfrui. Symphorianus respondit: Judex tribunal suum polluit, qui gladiis legum glutinatur in publico, animaeque suae perpetuae calamitatis mortem affert, et vita ejus perennis opprobrii maledictis proscinditur. Nos vitam, quam Christo soluturi sumus ex debito, quidni ex voto solvamus? Sera pœnitudo est sub judicis timuisse conspectum: munera enim vestra fucati mellis permixta dulcedine, male credulis mentibus venena parturiunt; divitiae vero nostrae semper in Christo sunt, quas non caduca per tempus vetustas, diuturnitatis ipsius labefactatione corrumpit. Cupiditas autem vestra omnia habendo nil possidet, quae diabolicis delegata facultatibus, infelicis lucri cupiditatibus delinitur. Nobis vero nihil in hoc mundo aufert humanae fragilitatis lapsura conditio. Gaudia vestra instar vitri ad solis splendorem crepantis dissiliunt. Quidquid finis interimit, casus involvit, cum aeternam mundi vertiginem rapax tempus obducit. Solus Deus noster beatitudinem vindicat. Hujus gloriae exordium, quia non fuit conscia rerum, nescit antiquitas, hujus terminum, quia non erit, nosse non poterit series inveterata seculorum.

[10] Judex dixit: Nimium diuque, Symphoriane, te de nescio cujus Christi magnitudine disputantem, patientiae meae tenore sustinui. Nisi matri deae sacrificaveris, hodie te dilaniatum omnibus pœnis, capitalis sententiae damnatione prosternam. Symphorianus dixit: Ego omnipotentem Deum, qui me fecit, timeo; et ipsi soli servio. Tu vero corpus meum ad tempus in potestate habes; animam vero meam non habes. At nunc non in idoli hujus cultu portentosam attende superstitionem vestram, quod tu ad opprobrium et exitium tuum veneraris: in cujus sacris excisas corporum vires castrati adolescentes infaustae imagini exultantes illidunt, et exsecrandum facinus pro grandi sacrificio ducitis, sacrilegi sacerdotes, ut quod immane scelus est religionis praetextu veletur. Ubi perstrepentes buxos et tibias, fanatici furoris inflati insania, ubi cymbala pulsat corybantes. Apollinem vero istum, quis nesciat apud Amphrysum fluvium Admeti regis fuisse pastorem? Qui voluptatum suarum illecebras recolens, laureas diligit sertis coronas. Ubi per implicitas ambages mugiente tropidum specu diabolicas voces, ubi frequenter deceperit, dicitur aliquoties vera cecinisse. Dianam quoque daemonium esse meridianum, Sanctorum industria investigavit, quae per compita currens, et silvarum secreta perlustrans, incredulis hominum mentibus zizaniae tribulos sceleris sui arte disseminat, Triviae sibi cognomen, dum triviis insidiatur, obtinuit.

[11] Haec sancto Symphoriano loquente, judex furore succensus dixit: Symphorianus publici criminis reus, qui diis nostris sacrificare detrectans majestatis sacrilegium perpetravit, sacris etiam altaribus irrogavit injurias, gladio ultore feriatur; ut dum criminis funesta resecantur, deorum pariter et legum vindicetur injuria. Sic data sententia, beatus Vir Dei ducebatur ad victimam. Venerabilis autem mater sua, de muro nota illum voce commonuit dicens: Nate, nate Symphoriane, in mente habe Deum vivum. Resume constantiam, fili. Timere non possumus mortem, quae sine dubio perducit ad vitam. Sursum cor suspende, fili; aspice illum, qui regnat in caelis. Hodie tibi vita non tollitur, sed mutatur in melius. Hodie, nate, ad supernam vitam felici commutatione migrabis.

[12] Sic sanctus Symphorianus extra murum ductus, a percussore prostratus est. Purpurei sanguinis sui unda perfusus, a religiosis latenter inde sublatus est. Sic Martyr delatus ad fontem, qui extra publicum campum est, et ibi in parva cellula sepultus, semper tamen virtutibus se publicavit; ita ut ipsis quoque gentilibus, ob miracula et sanitatum beneficia stupentibus, in maximo honore ea tempestate haberetur, non longe a basilica sua, quae studio summo Antistitis nostri ecclesiae celsum protulit aedificata fastigium; fulget non uno muneris sui ornata privilegio, patroni nostri Symphoriani martyris referta virtutibus, qui praetervolantis vitae naufragia, dum de diabolo triumpharet, exclusit, defensor factus patriae suae, dum ad veram patriam festinaret: apparuitque turris fortitudinis contra faciem adversantis inimici, quam sanguinis sui effusione construxit. Inexpugnabilem murum auxilia corporis sui perennis patrocinii mediator attollit, innumeras curationes meritorum suorum virtute donat. Denique per eum nobis apud Dominum Jesum Christum evidens misericordiae panditur via, ut in omnium votorum plenitudinem felix aperitur ingressus, praestante Domino nostro Jesu Christo, qui est vita omnium sine fine Sanctorum, et regnat cum Patre in unitate Spiritus sancti Deus, per omnia saecula saeculorum. Amen.