SYNOPSIS VITAE METRICA. 


Insignem titulis et clarum laude per orbem 
   Hugonem canimus, spem, Cluniace, tuam. 
His Deus aspiret coeptis, haec vota secundet, 
   Ut Patre tam sancto digna loqui merear. 
Quos habuit proceres Burgundia nobiliores, 
   Germen traxit ab his iste vir egregius. 
Nam patre Dalmatio nil clarius edidit unquam, 
   Ni quia plus nimio bella sequi voluit. 
Mater Aremburgis, non impar stirpe marito, 
   Moribus effulsit, se quoque nobilior.  
Haec concussa metu, partus instante periclo. 
   Vota sacerdotum censuit expetere. 
Res nova tot seclis, dum sacrificatur ab uno, 
   Infantis species cernitur in calice. 
Quis foret et quantus qui nascebatur habendus, 
   In tanto speculo visa figura docet. 
Ille sacramentis consueto more peractis, 
   Quem reperit natum, praedicat eximium; 
Unde suum vatem pueri nec vita fefellit; 
   Nec juvenum mores hunc violare queunt.  
Hic scholis, hic ecclesiae jam totus adhaerens, 
   Virtutum studiis ludicra postposuit. 
Nobilium vestes, humili pro veste recusat, 
   Et cum simplicibus simpliciter graditur. 
At pater hinc metuens ne sic dissuescat ab armis, 
   Corripit hunc, tanquam de pietate reum, 
Talia militiae, nisi dediscantur, obesse, 
   Vix horrere senem, quae didicit juvenis; 
Hunc semel haeredem se constituisse bonorum, 
   Hunc inter fratres semper amasse magis. 
Hinc patrios mores, patrias quoque traditiones 
   Hunc debere sequi, ne quasi degeneret. 
Haec Pater. At juvenis tandem quae mente gerebat 
   Efficit, et profugus te, Cluniace, petit. 
Hunc Odilo vir magnificus, tunc pastor et abbas,  
   Suscipit inter oves, erudit atque fovet; 
Inque brevi spatio sic de virtute probavit, 
   Fratribus ut cunctis ordine praeficeret. 
Quin et praepositi post sublimavit honore; 
   Ut quandoque suas ipse vices gereret. 
Sic humilis, blandus, sic fervens, sicque severus, 
   Ut Patre defuncto jure Pater fieret. 
O concors! o unanimis sententia fratrum! 
   Nam vox una fuit quidquid ibi sonuit. 
Fratrem tota phalanx abbatem flagitat illum. 
   Optio nulla Patrum, sed Pater Hugo fuit. 
Quas exinde cruces sibi mov indixerit ipse, 
   Dat lorica fidem, qua bene se domuit. 
Hanc tulit ad carnem, dum luget crimina patris; 
   Hanc tulit ad carnem, dum sua membra domat.  
Pene vel orantem vel semper pene legentem, 
   Crede fuisse virum, dum regimen tenuit; 
Nunc audisse Deum, nunc illum consuluisse. 
   Hinc spes, inde fides, utraque nectit amor. 
De pietate Patris scribens reus esse videbor, 
   Si qui re nulli laude secundus erat, 
Ei referam, quas fudit opes in paupere Christo, 
   Me modus excedit, me numerus superat. 
Diffinire tamen breviter, quod sentio, possum; 
   Tempore nemo suo distribuit melius. 
Ad fidei titulos jam nunc tandem veniamus. 
   Primum de Christo signa locum teneant. 
Testis adesto rei, tu septime papa Gregori. 
   Haec secreta Deus cernere quem voluit. 
Dum Pater insignis fratres aliquando doceret,  
   Mores discuteret, noxia destrueret, 
Iste vir egregius, tunc hypodiaconus urbis 
   Ildebrannus adhuc, post vir apostolicus, 
Tunc Patris assessor respexit, et ecce Redemptor 
   Consedisse Patri cernitur a latere; 
Et quasi judiciis habitu vultuque faveret, 
   Sic hilaris, placidus, sicque serenus erat. 
Cui vir hic assurgens, fratrum mirante caterva, 
   In media voluit sede locare Deum: 
Unde requisitus, quaenam sibi causa fuisset, 
   Patris visa refert ordine commemorans. 
Urbs est Italiae, Florentia nomine dicta, 
   Hic Stephanum papam fama mori fuerat: 
Visitat hunc sanctus, medicus sapiens animarum,  
   Et vitae verbum saepe ministrat ei. 
At generis nostri crudelis et invidus hostis, 
   Cum vir sanctus abest, ipse dolosus adest, 
Terret pontificem, turbans horrore tuentem; 
   Cum vir sanctus adest, ipse dolosus abest. 
Sicque protracta diu fuit alternatio praesens. 
   Tum rogat antistes semper adesse Patrem: 
Obsequitur precibus, nec ei se subtrahit ultra, 
   Ponec obisse videt, donec eum sepelit. 
Nec mireris eum veterem pepulisse tyrannum, 
   Cujus adhaerebat mens animusque Deo; 
Et cui fixus erat, cui nocte dieque vacabat, 
   Hunc ab eo visum, dum locus est, referam 
Psallebat Domino frater chorus, et Pater ipse 
   Aspexit Christum psallere cum cithara. 
Qui singillatim visus cantare per omnes, 
   Implet odore locum, balsama qui superat. 
Nec te praeteream, languor simulate per iram, 
   Quem simulat frustra Pontius ille reus. 
Hic aliquando Patris ne colloquio frueretur, 
   Confugit ad lectum, sicque malum simulat: 
Non impune tamen; nam mox ita redditur aeger, 
   Ut jam deficeret pene loquela sibi: 
Et nisi vir sanctus festinans viseret illum, 
   Spes etiam vitae nulla superfuerat. 
Ut tamen a culpis absolvitur a Patre sancto, 
   Mox redeunt vires, ipsa loquela redit. 
Te quoque, qui solidos injussus habere dedisti, 
   Te Patris expertum novimus auxilium: 
Nam defunctus eras, sed nondum carne sepultus,  
   Visio cum fratres una duos monuit: 
Te prius absolvi deposcere quam sepeliri, 
   Sin alias, donum posse nocere tibi: 
Utque fides dictis adhiberi posset ab illis, 
   Vir quoque detegitur, cui solidos dederas. 
Haec ubi sunt comperta Patri, quae vota sequuntur, 
   Tu melius nosti, cui datur hinc venia. 
Est reticere nefas curatum veste leprosum, 
   Quam dederat sanctus compatiens misero. 
Nec mentem fugit memorabilis infula Petri, 
   Qua per eum languens redditur incolumis. 
Unde decem solidos decies auro retributos, 
   Vel pro laude tua, Rex inopum, refero. 
Te Petre cum Paulo Patris hujus epistola flexit, 
   Flexit aegestatem saepe levare suam. 
Vosque novum templum fundare Patrem monuistis: 
   Fuitque per hos sospes nuntius ipse rei. 
Dic, Cluniace, statum quo te Pater Hugo locavit. 
   Dic numerum fratrum, quem dedit innumerum. 
Dic cellas, dic ecclesias quas condidit ipse. 
   Dic quae restituit multa monasteria. 
Inter cuncta tamen, foveas, rogo, Marciniacum. 
   Hunc in jure locum constituit patrio. 
Haec statuit servire Deo sanctas mulieres, 
   Et Jesu Matri continuare melos. 
Tu quoque spirituum discretor, Spiritus alme, 
   In discernendis non deeras animis. 
Hinc est quod sanctus cuidam negat oscula fratri, 
   Quem non presbyterum sacriticasse probat. 
Hinc de pauperibus zelatus corripit unum, 
   Cui damnabatur luxus et ebrietas. 
Tum meditate fugam, quem praevenit ipse beatus, 
   Hinc quoque sensisti cor patuisse tuum. 
Ille Tolosanae Durannus episcopus urbis, 
   A patre post obitum, quid lueret, didicit. 
Spumosum labiis, ob verba moventia risum, 
   Se fore cernendum cuilibet, edidicit. 
Qui simul ac obiit, cuidam de nocte Siguino, 
   Spumeus apparet, dicta Patris memorans. 
At pius et sapiens medicusque sagax animarum, 
   Fratribus, ut sileant, imperat, hebdomadam. 
Fratribus hoc septem statuit; sed negligit unus 
   Quod reliqui servant, nec tamen hoc latuit. 
Rursus enim praesul fratrem repetivit eumdem, 
   Et transgressa Patris jura statuta refert. 
Se satis adjutum quod sex tacuere fideles, 
   Sed quod adhuc restat, septimus impediit. 
His Pater acceptis, solidat quae fracta fuerunt, 
   Per totidem fratres atque per hebdomadam. 
Tunc redit antistes, nec jam deformis, ut ante, 
   Sed specie retinens atque decorus erat: 
Ne monachus fieres, o clerice, carcere truse! 
   Te, Pater, angelico liberat auxilio. 
Quem parere Patri cruris dolor impediebat, 
   Ipsius ad nomen propulit ipse malum. 
Mensae reliquiis multos curasse refertur, 
   Res ea quam tetegit saepe medela fuit. 
Tu, contrite puer, qui vix spirare valebas, 
   Tu precibus Patris factus es incolumis.
Quem requiem nullam pedis ardor habere sinebat, 
   Qua Pater est lotus convaluit per aquam. 
Quam frustra sancto, miles Berarde, minaris! 
   Orat, et insanis, dum veniam tribuit. 
Quid tibi, Briderium, quid profuit illa rapina? 
   Qua meritis sancti coelitus igne peris. 
Nunc in consilio quantus fuit iste beatus, 
   Expediam breviter, namque placet brevitas. 
Fulmina crebra diu Clusenses percutiebant, 
   Atque Pater sanctus consulitur super his. 
Te, bone Laurenti, te, propter Caesaris ignes 
   Quos bene vicisti, te jubet hic recoli.
 Te satis hos ignes affirmat posse fugare, 
   Nocte dieque tuum si celebrent meritum. 
Complentur mandata Patris, mox fulmina cessant, 
   Et sic ille locus permanet absque metu. 
Quae vel quanta pio fuerit discretio Patri. 
   Unus de multis Guigo comes perhibet. 
Hic monachum fieri jurans se posse negabat, 
   Ni liceat vestem ferre velut comitis. 
Praebuit assensum sanctus, comitemque lucratur. 
   Ille brevi spatio sic monachus moritur, 
Utque viro sancto perfectio nulla deesset. 
   Ipse peremptores fertur amasse patris, 
Morte cruentatis fraterna factus asylum, 
   Credo nec hoc facto rege David minor est. 
De Patris haec meritis, haec de virtutibus ejus, 
   Edita sufficiant; nunc obitum referam. 
Cum celebrarentur Paschalis festa triumphi, 
   Ex quo Virgo Deum carne satum peperit, 
Millenis annis centumque novemque peractis, 
   Felix ille senex transiit ad requiem. 
Cujus ad exsequias vir quidam religiosus, 
   Mente quidem rapitur, sed procul ipse manens. 
Trans mare, Northmannos quod dividit atque Britannos, 
   Hoc positus vidit, quod Cluniacus agit. 
Luctus ubique sonat, nusquam nisi planctus habetur, 
   Nil sine singultu cernitur aut gemitu. 
Adnotat ergo diem, quo sanctus obisse putatur, 
   Huncque brevi spatio comprobat esse diem, 
Unde grabata duo, quae portabantur ad astra,  
   Ut senior quidam visa refert, memorem. 
Praesulis Anselmi, quo praesule Cantia gaudet, 
   Esse ferebatur, qui prior est loculus; 
Quique secundus erat, sancti Patris esse futurus 
   Insinuabatur, post tamen octo dies. 
Visa fides sequitur, nam postquam praesul obivit. 
   Octavo sanctum constat obisse die. 
Hic regimen sacrum lustris tenuit duodenis, 
   Adde duos menses, insuper octo dies. 
Haec, Pater Hugo, tui Rainaldi dicta nepotis, 
   Suscipe, quaeso, pie meque tuere, Pater.