XLI. DE HERIFRIDO

Herifridus, natione Carnotensis, uixit gloriose in episcopatu annos XXII, mense I, dies XVI. Hic uir nobilissimus qualiter hanc suscepit dignitatem, qualis in pontificatu, qualis et ante fuerit, non allegare litteris indecentissimum est. Eo siquidem tempore, Karolus nulli uirtute secundus tocius orbis gubernabat imperium. Quo sospite, felices exstitere res mundi, quia et rex philosofabatur, et philosophus regni moderabatur habenas. Nam licet in diuersa, utpote regum omnium potentissimus, extenderetur animus, liberalium artium ferulas a palatio numquam uidens deesse, sed regie dignitatis aulam tocius sapientie gymnasium mirareris existere, ad hunc locum quique nobiles et regni optimates discendi gratia humani et ecclesiastici habitus soboles destinabant, certi utriusque discipline dogma oppido refulgere. Inter alios denique superbi sanguinis iuuenes inibi exultantibus animis confluentes, aderat prefatus uir ex nobilissima Armoricani tractus prosapia deriuatus Herifridus nomine, morum sanctitate probatissimus, uultu et conuersatione angelicus, ardens in humanis tenebris diuine contemplationis radius. Huius pater Herifridus nominatus est, mater uero Hisemberga est nuncupata, nobiles genere, nobiliores sanctitate. Qui licet forent coniugati seculo, erat tamen in celestibus illorum conuersatio. Qui prefatam prolem tenere diligentes, omnipotentis et beate Marie seruitio tradiderunt, in Carnotensi urbe unde et ipsi oriundi erant ingenti gratulatione eum tonsorantes. Ibi aliquantisper liberalibus institutus studiis, ut in eum litteralis scientie summa concurreret, domno Gauterio sancte Aurelianensis ecclesiae episcopo id procurante, ex cuius processerat progenie, ad supradicti imperatoris famulatum seruiturus dirigitur. Illic plene scripturarum perscrutans paginas, senioris hic inhesit seruitio, ut nunquam ab eius uellet presentia discedere, nunquam ab ecclesiasticis negociis separari. Interea urbis Autissiodorensis in unum collata cleri et plebis congerie, de eligendo pastore consilium queritur, atque ad regie magnificentie aures nuntius percito gressu dirigitur. Nec mora rex audito antistitis obitu, omni cupiditatis ardore deposito, diuina preordinante clementia, consilio aule regie procerum adclamantibus cunctis, domno Herifredo cum summa reuerentia nominando pastoralem confert baculum, atque ad Senonensem urbem dirigit ordinandum. Quem diuinissimus archipontifex Gauterius cum summo honore excipiens, consensu cleri et plebis illuc huius rei gratia confluentis, festiuitate sancti Johannis qua capite preciso celestibus est insinuatus sacrariis, in Nigello cenobio ordinauit, et cum summa exultatione in hanc sedem intronizauit. Ubi qualiter uixerit, et quam mitem se normamque uirtutum omnibus prebuerit, plurimi supersunt, qui hľc luce clarius norunt. Et quoniam hostis humani generis aduersus iustos amplius fraudis sue peruigil tendit muscipulas, diuersa huic uiro apostolico ingessit temptamina, ut a ueritatis tramite exorbitantem ad sua male suadens uerteret consilia. Nam ciuitas, inprouise flammis exusta, penitus uersa est in cineres tantum et rudera. His ita gestis, carus domini Herifridus hoc animo indixit suo, nunquam sibi aliquod facturum in urbe habitaculum, donec edes Dei, ecclesia scilicet beate semper uirginis Marie ac sancti Johannis simulque primi martyris Stephani, in pristinum redigerentur statum. Quas paruo contentus tuguriolo, mox reedificare cepit, et funditus eas opere mirifico exornans, in huiusmodi studio usque ad uite terminum permansit. Sicque ecclesiis nobiliter restructis, antecessorum suorum domos condere mors infelix prohibuit. Multa denique prefate sedi subtracta erant beneficia, que sollerti cura summaque uigilantia regalibus preceptis ac apostolicis priuilegiis sancita suo loco restituit. Ex quibus Malliaci cum suis adiacentiis medietatem altari ad concinnanda luminaria contulit, alteram canonicis ad refectionem die obitus sui preparandam concessit. Creuennum etiam uillam, et Narciacum, ac Nouicum cum suis appendiciis, sibi suisque successoribus perpetuo seruituras, diu multumque laborans impetrauit. Artadum denique et in Capilliaco mansum I, in Lindriaco alium, et farinarium, quod est secus murum urbis, ad parandum in die ordinationis sue edulium, fratribus concessit. Oratorium sane beatissimi Clementis, quod est in eadem urbe, flammis exustum restaurauit, eique per deprecationem Hermenberti, qui his iure beneficiario utebatur, Chimiliacum uillam cum ecclesia sancti Andree, que est in Gurgiaco, adtribuit, precepto confirmans regio, eo scilicet pacto ut idem Hermenbertus ecclesiae sibi commisse fidelissimus filius, qui omnium ecclesiarum restaurationi post prelibatum pontificem insudauit, eisdem rebus adhuc uiuens frueretur, unusque post illum quem eligeret propinquus. Sicque necessaria prefato subministrarent oratorio, et die festiuitatis sancti Clementis martyris congruum canonicis impartirent pastum, quatinus ipsius apud omnipotentem Deum interuentus, cui angelicis manibus etiam in mari preparata est domus, criminum fluctibus exoneratum, ad eterne quietis portum sue uirtutis anchora introduceret, et clementie sue sinu iugiter confoueret. Idque domni Gauterii archimandrite sueque dioceseos pontificum auctoritate in perpetuum durabile sanxit. In Arbrico quoque mansa quatuor altari ecclesie sancti Stephani in archiclaui dominio condonauit. In Senonico etiam pago et comitatu apud Noerolium uillam supra fluuium Ichaune, mansa uidelicet XXXVI, et tertiam partem mansi quod quondam fuit beneficium Aganonis, cum alodio in Pomeredo uilla supra fluuium Orose, quod Vulflagius sancto Stephano dedit ad restaurandam ecclesiae ipsius martyris fabricam, in ministerio archiclaui contulit, eo tamen tenore ut et uillam et alodium iam dictus Vulflagius ac filius eius Anseisus teneant, et in censu solidos XV archiclauo persoluant, illis uero mortuis, eedem res in ministerium redeant archiclaui. Innumera quippe sunt sanctitatis eius insignia, que penitus narrare carnalis lingua minime sufficiet. Hunc siquidem beatum uirum de Christo iugiter ruminantem egritudo podagrice passionis subito inuasit, chiragrie etiam ac omnium in corpore artuum langor ingens. Qua diu multumque grauatus est molestia, sed tamen animus a diuina meditatione nunquam uacabat, beate semper Virginis Mariae ac sancti Iohannis dominice incarnationis preuii, necnon etiam domni Stephani suffragiis iugiter se efflagitans releuari. Quadam autem die ualidissimus tumor pedibus eius sese ingessit, adeo ut sopiendi ac mandendi facultatem ei penitus uetaret. Tum subito coruus ales cadauerum amica, oblita proprie nature, partem stagni quo fuerat coclea coopertum ore patulo arripuit, et ante episcopi fenestram iuxta quam cubitabat proiecit. Quae stagni particula ante presulem adlata est. Quam pontifex arripiens, inuocato domini nomine fidensque se meritis sancti Stephani posse sanari, stagnum pedibus superposuit, moxque dolor omnis abscessit. Nec mirum si hec auis domini imperio malagma pedibus sancti uiri contulit, que etiam Helie famem carnis edulio refecit. Aliquamdiu preterea, desiderans uti colloquio domni Rithuei Augustetricorum episcopi, uillarem supra fluuium Ichaunľ adiit, quo prefatus pontifex alacriter obuius processit. Ubi mutuis sese confouentes amplexibus, longam de religione protulere sententiam. Erat autem inibi fons delicabiles ebulliens aquas, quas uir magnificus Herifridus episcopus intuens, lagenam fictilem eadem limpha plenam deferri iussit, equoque insidens et facto desuper crucis signo, uas accepit. Ast equus ferocissimus lagenam insolitam super se sentiens exiliuit, sicque uas, ut plenum fuerat, solotenus proiecit. Mira res. Vas enim ut plenum fuerat, ac si manibus leniter deponeretur super tellurem resedit, et aquas in sese ne uergerentur retinuit. Mirati sunt omnes qui aderant. Isdem quoque limpham ad se demum reportari iussit, et nomen domini benedicens, sufficientissime hausit, suoque coepiscopo et reliquis illic hoc ammirantibus bibendam tradidit. Hoc meritum fuisse pontificis Herifridi et domni Rithuei nemo sanum sapiens dubitet. Ceterum post longa inter se affamina et dulcia inter sanctos oscula, quique redierunt in sua. Cumque ad ciuitatis menia domnus Herifridus redire disponeret, deprecatus est eius magnificentiam Hermenbertus illi fidelissimus quo in ecclesiam sancti Andree, que est in Gurgiaco, ea nocte moraturus secederet. Cui id quod petebat concessit. Ubi ea die moratus est. Cumque ea que pontificem decebant prefatus Ermenbertus prepararet, repente febrium uapore sic accensus est, ut nichil nisi feruorem sentiret. Quod Herifridus gloriosus aspiciens, inuocato nomine domini, ne amplius hanc sustineret molestiam per eundem dominum interdixit. Moxque dolor omnis in eo conquieuit. Deinde cybo sumpto, nox ruit, et prescriptus presul cubitum perrexit. Igitur omnipotens Deus sicut secretorum scrutator est incircumscriptus, ita etiam seruos suos diuersis occulte examinauit generibus. Namque, ut se habet humana fragilitas, propter tantum sibi collatum munus ne se presul extolleret, estus quos sua obtestatione et merito ab alterius corpore submouit, ad proprias uires iusta Dei sententia retorsit. Quippe qui letus et incolumis thoro membra intempeste noctis silentio locauerat, a somno excitatus, ingentem febrium dolorem in toto corpore sensit. Qua egritudine percussus ad sancti Andree ecclesiam pernici gressu confugit, ibique quod residuum noctis fuerat domino supplicans peregit. Inlucescente dehinc die, sacra missarum sollempnia celebraturus accingitur. Quo hausto a diuino fonte consilio, corporis et sanguinis domini libamen sumeret, ut eius uirtute cuncta infirmitatis infestatio conquiesceret. Quod diuina uirtus petenti non denegauit. Ilico enim ut redemptionis nostre donum inestimabile ore sumpsit, febrium calor ac si nunquam in eo fuisset extinctus est. Illud preterea non omittendum, quod et in sede pontificali et in locis circumpositis diuulgatum nouimus. Asserunt enim hi qui illius tempore scolaribus studiis insistebant, quod si mane eius benedictione aut saltem presentia frui mererentur, omnem ne eo die uirgis aut baculo cederentur exclusam esse formidinem. Omnibus quippe omnia factus est. Senes etenim ad pociora suo inuitabat exemplo, iuuenes placido ne desiperent corrigebat alloquio, adolescentes pietatis summe sustentabat gremio, diuites ut sua domino largirentur seque diuitiarum dispensatores non dominos constitutos esse reminiscerentur iugi studio informabat, pauperibus etiam uelut hilaris dator sua minime negabat. Nam clericos stipe et uestibus indigentes, quamdiu aderat, secum ut filios reficiebat, cunctaque necessaria subministrabat. Alicubi quoque proficiscens, nominatim singulos quos necessitas urgebat propter canonicum uictum iugiter diario, donec rediret, ministris alere precipiebat. Huius erat studii, huius sollicitudinis ut de ouili dominico nullam ouem lupi iugiter insidiantis morsus laceraret, sed ut bonus pastor gregem sibi creditum, ieiunando, pernoctans orando, iugiter defendebat. Dum talia aguntur, omnipotentissima dispositrix et moderatrix equissima Dei uirtus Deique sapientia famuli sui meritum probare non distulit. Nam prolixus langor compagem corporis grauiter dissoluere cepit, ita ut nullum membrum suo ualeret fungi offitio, nec tamen sic a Dei sui cessabat obsequio. Lingua enim tantum incolumis laudes domini personabat, eiusque mentem diuinarum scripturarum meditatio confouebat. Utque in futuro salutari hostia que Christus est non indigeret, ipse in presenti hostia uiua fiebat, usus egregii predicatoris Pauli exemplo dicentis : Ego iam immolor, et tempus meae resolutionis instat. Fidenter dici potest quia ad suum omnipotens Deus illum inuitabat collegium, cuius in terris positus, sectabatur exemplum. Tristabatur clerus lugubri meroris pallio obsitus, ac pastoris benedictione indigens eumque diutino langore fatigari suspirans, lamentabatur. Presul autem, ut uicinum sensit adpropinquare exitum, sciens non posse quod deliberauerat proficere, summam denariorum quam ad hoc collegerat dispertiuit, triginta scilicet libras ad faciendam ante altare sancti Stephani tabulam, uiginti quoque ad ornanda sancte Mariae beatique Iohannis altaria. Reminiscens ecclesiam sancti Eusebii penitus esse destructam, dedit ei in Loconnaco uilla mansa duo et dimidium. In Cerinco, similiter. In Aquaniolo terciam partem mansi, medietatem altari conferens, alteram canonicis eiusdem loci largiens. Idque longe ante mortem coepiscoporum suorum manibus perpetuo duraturum firmauit. Reliqua omnia canonicis suisque erogauit fidelibus, nudus inquiens more sancti Iob: egressus sum ex utero matris meae, nudus et reuertar illuc. Omnibus enim membris emortuis, sola in ore lingua palpitans domino confitebatur. Quid plura ? Tandem egritudo per artus diffusa ad uitalia rediit. Conuenit illic copiosa ciuitatis multitudo. Occurrunt omnes, benedictionis munera implorantes. Aderat clerus eiulans et pro exitu anime psalmos decantans. Moxque preparatis cineribus et superiecto cilicio, ut uirum decet Christicolam se desuper extendi iussit. Sicque cum aliis grates domino persoluens, et sancte crucis signo se cunctosque qui aderant muniens, felici transitu migrauit ad dominum. Sepultusque est honorifice ante altare semper uirginis Marie infra urbis menia, cui uiuens perpetuo se deuouerat seruiturum.