NOTAE SANCTI AMATI DUACENSES . . . . . . . . . . . mis circulus in modum corone a clericis et laicis visus , super tractantes sancti sui ossa in aere apparuit ; qui , usque dum sancte reliquie locarentur in feretro, a circumstantium oculis non evanuit . Ibi presentes interfuerunt Gossvinus abbas Aquicinti, abbas de Casa Dei cum innumera multitudine clericorum et laicorum. Postmodum cum haec ecclesia maior et pulchrior construeretur , maius altare fractum fuit et alibi collocatum ; unde contigit , ut in loco , in quo corpus beati confessoris Amati prius honorifice servabatur , fossa patens , que tantis reliquiis minime congruebat , remaneret , ministros altaris inpediens et chorum enormiter dehonestans . Consequenter idem sanctum corpus propter utilitatem et honorem ecclesie ab illo loco translatum est et in eminentiori et pulchriori loco cum quanta veneratione decuit collocatum . Anno Domini 1206 , triduo primum devote ieiunato , et discaltiatis pedibus celebrata prius triduana processione , cum feretro sancti Mauronti et aliis feretris et reliquiis aliis cum universo clero totius ville Radulfus Attrebatensis , Gerardus Cathalanensis et Gossvinus Tornacensis episcopi gloriosum corpus beati Amati a scrinio plumbeo , in quo pridem a sancto Gerardo Cameracensi episcopo conditum fuerat , de pulpito extra villam versus Attrebatum facto , propter innumeram multitudinem populi , que nec intra ecclesiam nec etiam intra atrium capi poterat , circumstanti populo evidenter ostenderunt , et postea idem corpus involutum panno serico in alio scrinio plumbeo et magno desuper mausoleo marmoreo in loco eminentiori ; retento exterius capite , presentibus multorum sanctorum corporibus et reliquiis et multis viris religiosis , levaverunt , reponentes interius plumbeum sigillum predicti Iohannis et aliud osseum sancti Gerardi Cameracensis episcoporum cum vetusta lamina plumbea inscripta, qualiter a secundo Gerardo Cameracensi episcopo idem corpus fuerat transpositum . Addentes etiam inter tecmen et fundum scrinii plumbei novam laminam plumbeam ; in qua scriptum est : Iohannes Cameracensis episcopus iam antiquitus hoc sancti Amati corpus in scrinio ornato argento cum sigillo suo deposuit , sed revoluto multorum annorum spacio , ab illo scrinio in quodam plumbeo et marmoreo secundus Gerardus Cameracensis episcopus opera et diligentia Walteri castellani idem corpus cum sigillo predicti Iohannis et suo iterum reposuit XIV Kal. Novembris VI feria anno ab Incarnatione Domini MLXXVIII, tempore VII Gregorii Papae, Philippi Francorum regis, Manasse Remorum archiepiscopi, Roberti Flandrorum comitis et Remari praepositi. Radulphus vero Atrebatensis episcopus idem corpus posuit in hoc loco, praesentibus Gerardo Cathalanensi et Goswino Tornacensi episcopis anno gratiae MCCVI, XIV Kal. Novembris, tempore Innocentii Papae, Philippi Francorum Regis, Balduini Constantinopolitani imperatoris, Flandriae et Hannoniae comitis, sede Remensi vacante, praesentibus Sanctorum corporibus, S. Rictrudis, S. Eusebiae de Marcenis et S. Ulganii confessoris de Lens, et multis aliorum Sanctorum reliquiis, tempore Godefridi praepositi. Exterius vero in illo scrinio plumbeo inscriptum est : Hic sunt ossa S. Amati confessoris Senonensis episcopi, posita a Radulpho Atrebatensi episcopo, praesentibus Gerardo Cathalanensi et Goswino Tornacensi episcopo anno gratiae MCCVI, XIV Kal. Novembris feria VI, praesentibus Sanctorum corporibus S. Rictrudis et S. Eusebiae de Marcenis et S. Ulganii confessoris de Lens, et feretro S. Salvatoris de Aquicincto, et multis aliorum Sanctorum reliquiis cum multis viris religiosis. Jntra vero Mausoleum marmoreum repositum est ab eisdem episcopis aliud parvum feretrum, quod Arnulphus comes Flandriae attulit de S. Amando, in quo continetur de capillis Beatae Mariae Virginis, de ligno Domini, de S. Jacobo fratre Domini, de barba S. Martini, de ossibus S. Vedasti, et S. Caeciliae virginis, et de ossibus multorum Sanctorum, quorum nomina vetustate inventa fuerunt deleta in translatione S. Amati. Post illud feretrum versus Orientem repositum est ab eisdem episcopis aliud scrinium plumbeum, quod inventum fuit ad pedes S. Amati plenum ossibus et cineribus multorum Sanctorum, quae combusta fuerunt cum suis nominibus a barbaris gentibus in ecclesia S. Amati apud Menrivillam. G. Cathalanensis, R. Atrebatensis, et G. Tornacensis Dei gratia episcopï, omnibus Christi fidelibus, ad quos litterae praesentes pervenerint, in Domino salutem. Inter cetera divinae beneficia largitatis, hoc praecipuum nobis largita est clementia Largitoris, quod ad nostrorum relevationem defectuum, gloriosos nobis patronos et defensores secum in gloria collocavit, felices videlicet animas Beatorum, qui jam cum ipso Domino, quem imitati sunt in carne, glorificati in spiritu corporum etiam glorificationem exspectant securi, et nostris compatientes miseriis Dei mediatorem et hominum, cujus fruuntur praesentia, pro nostris excessibus ac miseriis interpellant. Unde, Rmi., summa cum devotione et humili famulatu tantos nos decet venerari Dominos et amicos, quo et eorum fruamur gloria et consortio gloriemur. Inter hos caetus et agmina Beatorum gloriosus refulget beatus pontifex et confessor Amatus, cujus elevationi cum multo populi ac cleri comitatu praesentes adfuimus, et quamvis indigni ejus sacris reliquiis nostrum exhibuimus famulatum. Et quia ejus vitam in terris coram Deo claruisse scimus et hominibus, ejusque merita non dubitamus apud Dominum permultum suis veneratoribus profutura, pro utilitate vestra ac salute vos hortamur, Rmi., ut tanto vos commendetis Patrono, et ejus insistentes honori, reliquias ejus, quas praesentes habetis in terris, et corporali praesentia et vobis a Deo collatis beneficiis visitetis. Hos vero de Dei misericordia, qui pro minimis maxima, et pro temporalibus largitur aeterna, ut B. Virginis Mariae, et ejusdem beatissimi Confessoris, et omnium Sanctorum meritis confidentes, omnibus, qui singulis annis ejusdem basilicam a vigilia elevationis suae usque ad octavum praedictae festivitatis diem devote visitaverint, decem dies de injunctis sibi pœnitentiis misericorditer relaxamus. Praedictos omnes et eos, qui quocumque tempore ad fabricam ejusdem basilicae beneficia contulerint, vel miserint, omnium beneficiorum, quae in omnibus conventualibus ecclesiis nostrarum diœcesium per Dei gratiam fieri confiderit, constituimus participes, et praesentis chartae testimonio cum sigillorum nostrorum appensione firmamus. Datum anno gratiae millesimo ducentesimo sexto, mense Octobri. Quoniam autem festum B. Amati extra Duacum his diebus minus sollenne habebatur, Dominus R. Atrebatensis episcopus praecepit in plena synodo, ut in singulis ecclesiis suae diœcesis in translatione ipsius S. Amati de ipso fierent novem lectiones, et festum solempniter singulis annis celebraretur in populo, et in sua ecclesia cathedrali festum ejusdem Sancti duplex fieri annuatim voluntate et assensu Atrebatensis capituli instituit, acquirens de proprio redditum quadraginta solidorum parisiensium, qui in eodem festo canonicis praesentibus distribuerentur. Isti interfuerunt translationi S. Amati. Gerardus Cathalanensis, maxima pars conventus de Marcenis cum duobus feretris S. Rictrudis et S. Eusebiae, et aliis reliquiis. Abbas et magna pars conventus Aquicincti cum feretro et aliis reliquiis. Petrus praepositus et Capitulum S. Petri Duacense cum duobus feretris et aliis reliquiis. Allericus Decanus et capitulum de Lens cum feretro S. Ulganii et aliis reliquiis. Abbas de S. Amando. Abbas de Hasnon. Hugo abbas S. Petri de Chant. Abbas S. Martini de Tornaco. Abbas de Cysong. Abbas de Henning. Walterus abbas S. Foillani. Wermus abbas de Castro de Moretagne. Abbas S. Matirni de Monte. Pontius archidiaconus, Joannes decanus cum magna parte capituli Atrebatensis. Godefridus Sygerus et Nicolaus archidiaconi, et Guido cantor cum magna parte capituli Cameracensis; Theodoricus archidiaconus et decanus cum magna parte capituli Tornacensis. Magna pars capituli Insulensis, Giselinus decanus de Sognies cum aliis clericis et alia innumera multitudo clericorum et laicorum. Ecclesia Atrebatensis unum brachium. Ecclesia Cathalanensis, ecclesia Tornacensis, ecclesia Cameracensis, ecclesia S. Gaugerici, de qua decanus cum magna parte capituli praesentes elevationi fuerunt, ecclesia S. Petri Duacena, ecclesia Leusensis, ecclesia Listeriensis, ecclesia Insulensis, ecclesia Herlebekensis . Ecclesia de Sognies . Ecclesia de Marcenis . Ecclesia Aquicinti . Ecclesia de Sancto Amando . Ecclesia de Cysong . Ecclesia Sancti Martini de Tornacho . Ecclesia de Hening . Et Gerardus prepositus de Duaco . Ecclesie autem seculares que habuerunt de reliquiis sancti Amati firmiter promiserunt , quod de festo ipsius annuatim facerent novem lectiones , monachi vero duodecim . Anno gratie 1206 , 14 . Kal . Novembris , feria 6 , scilicet in translatione sancti Amati, consecratum est altare versus septemtrionem intra ecclesiam beati Amati a domino Radulfo Attrebatensi episcopo in honore beate virginis Marie ; in quo continetur de ligno Domini , de sancto Iacobo , fratre Domini , et de pertica qua percussus fuit, de virginibus Colonie, de subtulari sancti Amati et de multis aliis reliquiis , quorum nomina inventa fuerunt deleta pre nimia vetustate. Anno gratie millesimo 1208 , Nonas Aprilis in optimo vase argenteo et deaurato , inchoato a Mathilde regina , uxore quondam illustris Philippi Flandrie et Viromandie comitis, et ab aliorum multorum donis perfecto , recondita sunt hec in nocte pasche coram omni populo intra ecclesiam beati Amati . Caput gloriosi confessoris et Senonensis episcopi Amati . Et multa menbrorum ipsius fracmenta . Et de vestimentis quibus involutum fuit corpus ipsius . Item de lapide super quem Ihesus Christus positus fuit quando natus fuit de virgine . De pannis quibus involutus fuit Dominus . De cunabulis Domini . De lapide super quem Dominus ieiunavit . De linteo quo precinctus fuit in cena . De columpna ad quam ligatus fuit . De lapide super quem fluxit sanguis eius . De ligno Domini . De spongia qua potatus fuit in cruce . De sepulchro Domini . De peplo et veste beate Marie virginis . De ossibus sancte Iohannis baptiste . De sancto Paulo apostolo . De carne apostolorum Philippi et Iacobi . Item de osse sancti Philippi . De sancto Iacobo , fratre Domini . De sancto Matheo apostolo . De innocentibus b . De sancto Stephano prothomartire . De sancto Laurentio . Et de panno intincto sanguine ipsius . De sancto Vincentio . Dens sancti Syxti . De sancto Leodegario . De sancto Dyonisio . De sanctis Fusciano , Victorico et Gentiano . De sanctis Marcellino et Petro . De sancto Panchratio . De sancto Sebastiano . De sancto Georgio . De sancto Panthale. De sancto Bartholomeo apostolo. De brachio sancti Blasii martiris. De brachio sancti Gregorii pape. De sancto Stephano papa et martire. De sancto Iohanne Chrisostomo . De sancto Cosma. De sancto Damiano . De sancto Clemente . De sancto Panthaleone . De tribus discipulis Domini martiribus Focas et Oranios De sancta Anastasia virgine . De oleo sancte Katerine . Unam costam de innocentibus . De sancto Symeone . Summa viginti . Anno Domini 1214 , 14 . Kal . Novembris dedicatum est altare retro maius altare a domino Radulpho Attrebatensi episcopo in honore sanctissimi confessoris Amati episcopi et sancti Mauronti confessoris et levite . In quo continentur de sanctis apostolis Bartholomeo et Iuda . Item de sancto Amato ; de sancto Honorato episcopo ; de sancto Killiano ; de sancto Brandano. De sancta Brigida ; de pannis quibus involutum fuit corpus Domini in presepio ; de sancto Maculpho ; de sancto Egidio abbate ; de sancto Clemente papa et mart . Anno gratie 1220 , 5 . Kal . Aprilis , in vigilia sollempnis pasche , tempore domni Honorii pape , Willelmi Remorum archiepiscopi , Radulfi Attrebatensis episcopi , regnante rege Philippo , Fernando comite Flandrensi , reposite sunt hee reliquie in novo feretro a Roberto tunc preposito et capellano beati Amati , presentibus multis clericis et laicis . De vestimentis beate Marie virginis et de sepulchro eiusdem . De pannis infantie Domini . De mensa cene . De cifo Domini . De sepulcro Domini . De lapide quem Dominus tenuit . De arbore quam Dominus plantavit .De sancto Andrea . De discipulis Domini . De brachio sancti Iacobi apostoli . De sancto Bartholomeo apostolo . De sancto Philippo apostolo . De pulvere beati Iohannis baptiste. De innocentibus . De sancto Stephano papa et martire . De sancto Blasyo . De sancto Sebastiane . De sancto Adriano . De sancto Dyonisio De sanctis Marcellino et Petro . De sancto Pantaleone . De sancto Christoforo . De sancto Hermete . De sancto Pancratio . De sancto Clemente . De sancto Achassio . De sanctis Fusciano , Victorico et Gentiano . De panno intincto sanguine sancti Laurentii . De societate sancti Gereonis et sancti Victoris et sancti Cassii , sociorum beati Mauricii . De sancto Romano . De ossibus sancti Marcellini . De sancto Georgio . De sanctis Cosma et Damiano . De sancto Syxto . De sancto Focha . De sanctis Nemesio et Simphorosa , matre eius . De sancto Aromyos . De sancto Aquindimos . De oleo sancti Demetrii . De sancto Amato episcopo Senonense . De sancto Bonefacio . De sancto Martino . De sancto Medardo . De sancto Audomaro . De sancto Iohanne Crisostomo . De sancto Bertino . De sancto Remigio . De sancto Quilliano . De vestibus sanctorum Martini et Vedasti . Item de sancto Vedasto . De sancto Gregorio . De sancto Ioseph ab Arimathia . De sancto Brandano . De sancto Symeone . De sanctis Vedasto et Benedicto . De sepulcro sancti Lazari . De oleo sancti Nicholai . De sancta Margareta . De sancta Cecilia . De sancta Agatha . De sancta Anastasya . De sancta Nathalia . De sancta Aldegonde . De sancta Potentiana . De virginibus Colonie . De liquore et oleo sancte Katerine . De velo sancte Radegondis regine . Item de multis reliquiis sanctorum inventis cum corpore beati Amati , quorum nomina deleta fuerunt pre nimia vetustate . Item de pulvere et vestimentis beati Amati et cista in qua posita fuerunt ossa ipsius aliquantulum pre nimia vetustate putrida . ac a die combusti fuerunt apud Duacum decem heretici extra portam Oliveti in via leprosorum , que via iter dirigit apud Lambres , presentibus ven . Dei gratia archiepiscopo Remensi , Assone episcopo Attrebatensi , Godefrido episcopo Cameracensi , Waltero episcopo Tornacensi et fratre Roberto ordinis fratrum Predicatorum , tunc temporis habente potestatem a domino papa capiendi hereticos de consensu episcoporum predictorum , et presente Iohanna cometissa Flandrie ac Hanonie , ab incarnatione Domini 1235 , secundo die mensis Martii , que dies fuit dominica die. Anno gratie 1279 , nono Kal . Octobris , videlicet sabbato post festum beati Mathei euangeliste , consecratum est maius altare ecclesie sancti Amati a venerabili patre domino Henrico Morinensi episcopo , in honore sancte Dei genitricis Marie et beati Amati episcopi et confessoris et omnium sanctorum . In quo posite sunt reliquie , videlicet de peplo beate virginis Marie , de ossibus sancti Amati ; in quo die dictus episcopus in dicta ecclesia sacros ordines celebravit . Anno c gratie 1280 , in die epiphanie Domini , hora magne misse , incepta sequentia quesic incipit : Epiphaniam , pervento ad versum illum qui sic incipit : Balaam de quo vaticinans , dictus versus , quasi unus chorus contra alium litigaret , per totam diem usque in noctis crepusculum fuit decantatus , quolibet choro ipsum alternatim iterante , nec aliquid aliud ipso die ab hora predicta cantatum fuit in ecclesia sancti Amati nisi versus predictus , nisi voce submissa , quia sacerdos voce submissa dixit residuum misse et postea abiit et dimisit eos canentes . Anno d gratie 1282 , in vigilia pasche in ecclesia sancti Amati reverendus pater dominus Remensis archiepiscopus sacros ordines celebravit . Anno gratie 1290 , mense Septembri , orta seditione inter nobilem virum Iohannem comitem Haynonie et communitatem ville Valencenensis , Valencenenses turrim arduam edificaverunt iuxta castrum comitis existens Velencenis ad protegendum se , si opus esset ; et durante dissentione per tres fere ebdomadas , cum etiam eodem tempore illustris rex Francorum Philippus exercitus suos mitteret contra dictum comitem occasione terre Ostrevan , populus Ostrevanensium multum timuit . Monachi autem ecclesie Aquicinctensis tabulam suam pulcherrimam ex argento et auro mire fabricatam cum innumeris reliquiis , feretris et textibus librorum ad ecclesiam sancti Amati attulerunt et ea ibidem custodienda deposuerunt . Placatis autem Dei nutu seditionibus antedictis , monachi predicti ad dictam ecclesiam sancti Amati predictam accesserunt , et thesaurum suum ibi depositum , de quo superius dictum est , gaudentes ad suum monasterium retulerunt anno et mense predictis 4 . Kal . Octobris .4 . Sept Anno 1355 , quinto die mensis Martii crevit maxima persecutio pro gabella a Iohanne rege Francorum tunc regnante partibus istis imposita [ contra] Attrebatenses , quia a communi populo Attrebatensi Willelmus dictus Liborgues (?) tunc maximus [ burgensis ?] eiusdem civitatis cum suis complicibus interfectus fuit . Et eodem anno .... de Harcourt (?) ab eodem rege cum quibusdam aliis cum prodictionis morte fuit condempnatus . [ Sequenti ?] anno 1356 , tempore pascali dominus Arnulphus Dodecem , tunc marescallus regni [ Francie ?], venit Attrebatum et ex malefactoribus predictis , scilicet Couvellart (?) et eius complicibus , sententiam capitalem . . . . . . . . . . . . In a qua patria multa opprobria et iniurias sibi factas antedictas humiliter passus fuit Et nullam fidem in rege Anglico quicquid iussisset non inveniebat . Sed . . . . regnum Francie fraudulenter decipiebat . In tempore quo hec predicta facta fuerunt regem Navarensem predictus rex Francie in prisione apud Alocus( ?) Gallic . . . . upalli (?) . . . . prope Duacum detinebat . Sed accidit , quod quadam nocte obscurissima ventosa et pluviosa dominus Iohannes miles dominus de Pikegin cum suis complicibus predictum regem de Navare liberavit et per totum regnum Frantie et Parisius pacifice perduxit et conduxit . Et tota civitas [ Parisiensis ?] maiorem honorem huic regi Navarensi quam proprio filio regis. tunc duci Normannie , portabat . Qui rex predictus quam pluribus militibus et burgensibus caputia propter federa contra regem Francie habenda presentavit ac dedit . Et multa castra inter hec facta munita cepit . Hec rustici et villici Belvacensis patrie et Viromand . percipientes , ceperunt illa castra destruere . Hic dux ignorans , qua de causa hec villici faciebant , quasi insipiens cum multis armaturis ferreis et predonibus totam terram Belvacensem et Viromandensem et rusticos devastavit et in predam tota terra predictorurn bonorum hominum cum derisione (?) sui coadiutores et complices .... [ proba] verunt . Et tunc quidam prepositus mercatorum Parisiens . in coronam Francie . . . . . cum suis complicibus a duce Normannorum sententia capitali condemnatus .