VITA  Auctore anonymo  Ex Ms. Atrebatensi S. Mariae. Sacer praesul Amatus Christianis et justis parentibus exortus, litterarum studiis traditus, in ipsis pueritiae initiis suos coaetaneos scientia praecellebat, quam, quia prae cunctis desiderabilibus adoptavit, datus est ei sensus, invocavit et venit in eum spiritus sapientiae; sed quoniam initium sapientiae timor Domini, mandatis Domini insistendo, factus est in Dei legis observatione meditator assiduus. Mandatorum itaque Domini non surdus auditor, in haereditate Dominicae sortis partem habere satagens, praeaccepta benedictione, coma et carnalium desideriorum superfluitate deposita, affectavit clericus institui et esse. Sui compos desiderii ita strenuus in Dei officio assumpto inveniebatur, ut vix inveniretur similis illi, qui conservaret legem Excelsi: nam scientia ornatus, morum honestate perspicuus, velut fulgurantis solis radius prae multitudine opum justitiae in ecclesia Dei radiabat, seque exemplum vitae laudabilis omnibus devotus Amatus exhibebat. [2] O Virum Deo dignum, et in forte clericali beatum Domini Servum! qui cum custodiret vias Domini, ad sacros ordines promotus, ascendebat in singulis ordinibus de virtute in virtutem, ut videret Deum deorum in Sion. Unde Domino nostro non sustinente tantam lucernam sub modio latere, sed ut posita supra candelabrum in domo Domini luceret, de medio sublato Senonensium archiepiscopo, evocatis ad pastorem ibidem eligendum vicinarum urbium episcopis, Beatus Amatus eligitur, et licet invitus, acclamante clero et populo, in episcopum sublimatur, qui, accepta ligandi atque solvendi cum Beato Petro apostolo potestate, divina Spiritus sancti illustrante gratia, populum sibi creditum assidua praedicatione instruens, benedictione confirmans, oves Domini diabolica incursione lacerari non permittebat, sed piis reficiens doctrinae pabulis cura pervigilii debitas in ovili Dominico agebat vigilias. [3] Pontificis quoque nomen et ministerium non ignorans, in omnibus morum et bonorum operum seipsum cunctis laudabile praebuit exemplum; nam in lege et justitia Dei edoctus, parcus sibi, egenis largus, in verbo serenus, corpore castus, vigiliis et orationibus deditus, fidelis servus et prudens, de familia sibi credita optatam reportans spem, divinam sibi sentiebat adesse virtutem: nam daemonibus infestus, immundos spiritus ab obsessis corporibus Dei virtute armatus, facto signo crucis, arcebat; sed et angelorum frequenti usus colloquio, eorum multiplici instruebatur ministerio. [4] Eo tempore Theodoricus Ludovici, qui a Dagoberto originem traxerat, gravem in primos Francorum exercebat tyrannidem, qui graviter ab eis persecutus, et tandem captus, conseratus in monasterium mittitur, cui frater ipsius in regnum succedit Childericus; sed eodem a Francis ob detestabilem actuum ipsius insolentiam interfecto, dudum fratre suo Clothario in juventute sua mortuo, regalem, quam nuper amiserat, Theodoricus recuperavit dignitatem. De monarchia igitur regni diversis varia sentientibus et partibus hinc inde vacillantibus, qui mali prosperitati bonorum invidere consueverunt, Beatus Amatus pontifex apud regem falsa accusatione accusatur, qui nec ad praetorium regium accersitus, nec a rege super hoc negotio evocatus aut interrogatus, malignantium persuasioni, rege Theodorico voluntarie assentiente, sine audientia aliqua exulare jussus est, qui oves sibi creditas S. Trinitati commendans de persecutione gaudebat, non ignorans, quia non sunt condignae passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelabitur in nobis. [5] Relicto itaque gregi condolens jussu tyranni honore privatus, sed innocentiae simplicitate vestitus, Peronam, quae est regium Vermandorum Castrum, usque perductus, sub honorifico abbate Ultano custodiae mancipatur, ubi sacer praesul Amatus vera philosophia armatus a sacrarum Scripturarum lectionibus reportabat consolationis fomentum, legens et advertens illud Apostoli dicentis: Omne gaudium existimate fratres, cum in varias tentationes incideritis; noverat enim per multas tribulationes intrandum esse in regnum coelorum; et quoniam non derelinquit Dominus sperantes in se, beatus vir Amatus et in subsidio alimoniae et in verbis gratiae a Beato abbate Ultano multiplici reficiebatur consolatione. Exulavit itaque Peronae non parvo tempore sub dicto abbate et Dei servo Beatus Amatus; donec, deposito carnis onere digne laudandus abbas, quam per virtutum opera meruerat, diu desideratam a Domino in coelis recepit coronam. [6] Diebus illis beatus Maurontus nobilissimi viri et Francigenae Adalbaldi et Rictrudis filius, qui gloriosus et praeclarus in curia regis habebatur, matre sua post obitum sui viri commorante cum tribus filiabus suis et aliquanto grege monialium in coenobio Marcianas, quod a Sancto Amando ei concessum fuerat, ab eodem episcopo clericus et abbas ordinatus, et ad gradum diaconii sublimatus, in fundo suo, qui Broilus dicitur, in honorem Beati Petri principis Apostolorum, delegata haereditate, ibidem deservientibus monasterium construxit. Ultano igitur abbate viam universae carnis ingresso, Sanctus Maurontus a rege Theodorico evocatur, et ei Beatus Amatus, qui Peronae exul habebatur, custodiae mancipandus traditur, qui coactus imperatoris edicti mandato, Peronam veniens, assumpto Episcopo, ad propria repedare festinabat. [7] Aliquanto emenso itinere, gratia pernoctandi ad Cameracensem diverterunt urbem, ubi, sarcinis depositis, ille beatus exul Amatus ad Beatis Dei Genitricis Mariae solus subintravit ecclesiam, pro se suisque fusurus orationem. Quam ingressus, a collo suo, qua premebatur, cappam et utramque manicam sacris manibus deponens, in infusum solis radium appendit velut nescius. Volens igitur Dominus magnificare Sanctum suum, ad ejusdem aedis oratorium educit Maurontum, visoque illo coelestis dispensationis admirabili signo, de tanto admodum stupidus miraculo, illico ad pedes sancti viri Amati ad terram procidit, et ejulans et votis omnibus veniam poscens, aiebat: Vir beatissime et Deo diligende, ne me muneris quod te ad custodiendum suscepi, et si quid peccavi nescius, misericorditer indulge: ex hoc enim tempore, non tibi dux vel custos, sed tuae paternitatis servus paratus sum modis omnibus obedire. Ductoris itaque sui Beatus Amatus, humili intellecta devotione, quam citius ipsum a terra erigens, sicut erat omni benignitate plenus, melliflua persequitur responsione, inquiens: Frater mi, ne videatur tibi molestum aut triste, quod tecum mihi contigit devenire, quia paratus sum, quocumque Dominus jusserit, et in carcerem et in mortem ire, et in loco, ubi praeordinatum est ab ipso, ibi gratanter permanere. Indulta itaque venia, in signum veri amoris et fraternae charitatis in osculo pacis sese receperunt. [8] Praedicto igitur miraculo ad notitiam aliorum accedente, mira de tanto comite viatoribus accrevit gaudii exultatio, et jam devota cordis exhilaratio, ut singuli conclamarent: Gloriabuntur, ut inquit Psalmista, omnes in te, qui diligunt nomen tuum, quoniam tu benedices justo. Omnes itaque pari et pia devotione ad eum accedentes, se ipsius precibus commendant, credentes ejus interventu multipliciter posse adjuvari: nec non in Sancto Dei minime defuit in ipso itinere gratia spiritualis, quia in ejus verbis et actibus, ita divinae copia dulcedinis abundavit, ut ductorem suum et itineris comitem Beatum Maurontum ad contemptum rerum secularium magis et magis animaret, et alios ad amorem coelestis patriae amplius accenderet. Itaque mutui colloquii suavitate laborem itineris minuentes, tandem Hamaticum deveniunt, quo in loco diutissime commorantes non minimum Deo fructum reddiderunt. [9] Beatus itaque Maurontus hujus sancti consortis Amati episcopi et actuum exemplo et sacrae eruditionis constantia roboratus, matri suae Rictrudi ad majorem salutis suae cumulum, ut se suaque Domino consecrarent, instantissime persuadebat, quae, licet filii sui devotionem castigato sermone videretur impedire, tamen de tanto interius gaudebat filii sui profectu, utpote quae hujusmodi desiderio jam dudum accensa inardescebat. In pago igitur Menapensi in fundo suo, qui Broilus dicitur, ecclesiam, plurima ibidem suae possessionis praedia conferentes, construxerunt, quam ad possessionem ipsorum B. Amatus in honorem beatissimi Petri principis Apostolorum devotissime consecravit. Cunctis itaque dispositis et ordinatis, quae necessaria fuerant, visum est B. levitae Mauronto et sacrae matri suae Rictrudi, quatenus Beatum Amatum praesulem eidem ecclesiae, quam Domino dedicaverat, rectorem et praecursorem praeficerent, qui instantiae petitionum amborum facilius acquievit, quia locum ipsum vitae, quam desideraverat, aptissimum esse audierat; optaverat enim antea seorsum a turba fieri, seseque a tumultuantis mundi negotiis absolutum servitio Dei arctius mancipari. [10] Relicto itaque Hamatico monasterio, sacrae multitudini ibidem Deo deservientium benedictione data, Broilum usque perducitur et rei gubernandae, quam ad multam instantiam Sanctae Rictrudis et filii sui susceperat, licet invitus praeficitur, cui Beatus Maurontus tanto humilitatis studio subjicitur, ut minime se fundatorem loci, sed serviendi dejectione servum Sancto Dei se exhiberet, non surdus auditor, quia, qui se humiliat, exaltabitur. Manens itaque ibidem cum digno Dei levita venerabilis sacerdos Amatus hortum Dei diligentis praedicationis cultura excolebat, multitudinem gentium undique ibi confluentium mellifluis sermonibus ad virtutum incrementa provocans, et vitiorum lolium castae replehensionis rastro multipliciter eradicans. Qui cum tamen ex proposito ibidem habitandi haberet solitarie vivere, solique Deo solito secretius vacare, non est ausus talentum sibi commissum abscondere, ne de commisso sibi talento a Domino mereretur reprehendi. Unde populis ibidem convenientibus divini sermonis pabula denegare metuebat; non enim poterat urbs supra montem posita abscondi, nec lucerna supra candelabrum aptata non lucere; sed tamen ne aliquando vigiliis, orationibus, jejuniis frequentius fatigaretur, et maxima ferri massa pectori appensa arctius coarctaretur, cellulam fabricari juxta ecclesiam constituit. Ibi diebus et noctibus contemplationi insistens et poenis temporalibus se macerans, Dominicis diebus egrediens gregi sibi commisso et multitudini advenientium, verbum praedicationis ministrabat. [11] Peracto ita tyrocinii sui termino, Rex regum ditissimus de triumpho disponens, egregium Militem suum ad praemia regni vocare dignatur, quem cum beatissimus Maurontus, ingravescente aegritudine, ad exitum properare cognosceret, suaeque desolationis et populi, quem in fide Beatus Amatus solidaverat, et morte tanti Praesulis spem omnem abjectam conspiciens, totus in lacrymis profluens, totus dolore cordis et suspiriis attritus, aiebat: Quis plebem tuam in fide solidabit, quis seminarium aeterni pabuli et sanctae praedicationis vobis amplius ministrabit? Timeo gregi tuo, quem, sanctissime Pater, deseris. Ad haec pater Amatus lacrimosis suspiriis et vocibus filii carissimi condolens, ut erat piissimus, respondebat: Noli, inquam, fili carissime, noli de meo lugere excessu, cujus praesentia parum profuit, cujus conversatio parum utilitatis attulit: tu ipse, quos desero, suscipies, tu in fide solidabis, tu vitae pabulum ministrabis; etenim manus Domini tibi auxiliabitur, et brachium ejus confirmabit te. Haec et his similia in solatium suae separationis mutuo proponentibus, illi, qui ad exitum tam sanctae animae convenerant, inter singultus et lacrymas hymnos et psalmos coram lectulo decantabant; quibus beatus Domini servus Amatus manu annuente silentium indicens, oculis ac manibus in coelum erectis, submissa voce, sed interius corde clamante, tacitas effudit preces. Postmodum autem, signo dato, ut iterum ad psalmodiam reverterentur, inter psallentium voces sanctam reddit animam. [12] In cujus transitu cellula tanti odoris fragrantia respersa est, ut ipsum locum multiplici odoramentorum compositione repletum contenderes; et licet piissimus levita Maurontus, tanti Viri solatio destitutus merito tristaretur, diligentissime accurabat, quatenus terrae corpus dignissime redderetur. More igitur sepeliendi corpore attrectato, maximum ferri pondus de collo supra pectus appensum invenerunt ut certissimo occultae afflictionis signo cum effectu aliarum virtutum omnes unanimiter crederent, Sanctum Dei ad gaudium transisse angelorum. Cumque diei crastinae hora tertia esset, quidam paralyticus membrorum suorum potestate destitutus, ad tactum loculi, in quo sanctum jacebat corpus, sanitatem recepit. [13] Praeterea multi daemoniaci, caeci, ad exequias Sancti convenientes, incolumes ad propria redierunt. Beatus autem Maurontus accipiens massam ferri, quam Vir sanctus collo appensam gerebat, infirmorum corpora contingens per invocationem Christi sanitati restituebat. Sepultum est autem cum omni diligentia et apparatu beatissimum corpus in ipsa ecclesia juxta principis Apostolorum Petri altare, titulo sanctitatis ipsius et nominis desuper aptissime composito. Ipse vero Maurontus vir strenuissimus multa sui patrimonii praedia ad honorem ipsius et laudem per chartarum instrumenta tradidit, et ex eo ferro, quod suo collo appensum fuerat, catenam cum omni curiositate fieri mandavit, quam in sepulcro Sancti affixam probabilis patientiae signum evidens posteris voluit relinquere. Ad declarandam ergo in terris Sancti hujus gloriae quantitatem, qua beatissimus Confessor Dei fruebatur in coelis, multi variis infirmitatibus detenti desideratam ad tactum catenae recuperabant sanitatem. [14] Audiens autem Theodoricus rex multa et innumerabilia miracula meritis beatissimi pontificis Amati fieri, veniens ad sepulcrum ejus in terram procidit cum omni humilitate et devotione interius exteriusque exhibita, deposcens ut veniam indignationis omnipotentis Dei ob tyrannidem, quam in sanctorum ejus Amatum et Leodegarium immerito exercuerat, intercessionibus ipsius Amati assequi mereretur. Qui etiam in expiationem tanti facinoris plurima beneficia auri, argenti, possessionum et servorum in loco sepulturae ejus deservientibus contulit. [15] Non longe autem a praedicto monasterio, Sanctus Maurontus omnem haereditatem Deo consecrare desiderans, aliam ecclesiam aedificare constituit, quam in honore Dei Genitricis ac Virginis Mariae consecravit, in qua sanctum corpus Amati, divina revelante gratia, translatum, advocato Morinensi episcopo nomine Baino et cleri ac plebis multitudine, quarto Kal. Maji juxta altare in parte Orientali honorifice condidit, regnante Domino nostro Jesu Christo, qui cum Deo Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus per omnia secula seculorum. Amen.