1	1355, 13 Janvier	Sens.	Guillaume, Archevêque de Sens, reconnaît au Chapitre les droits suivants: 1° Exemption pour toutes les personnes de l’Eglise de Sens, de la juridiction archiépiscopale; leur soumission immédiate au Saint-Siège, et juridiction civile et criminelle du Chapitre sur elles, exception faite des archidiacres, en ce qui concerne l’office et les pouvoirs de leur charge; 2° Juridiction sur tous les curés des églises relevant du patronage du Chapitre, sauf pour les délits concernant le spirituel qui seront jugés par l’Archevêque, bien que le Chapitre seul puisse détenir les coupables; 3° Faculté d’agréger, sans permission préalable de l’Archevêque, les curés possèdant un bénéfice dans l’Eglise de Sens, comme aussi les curés du patronage du Chapitre et ceux de la ville ou de la banlieue, appelés Prêtres Cardinaux; 4° Privilège de secours ou déport, consistant à désigner un prêtre pour le service des paroisses du patronage, pendant leur vacance; 5° Droits de funérailles; 6° Droit de visiter pour le temporel les paroisses du patronage et délégation donnée par l’Archevêque, aux visiteurs capitulaires, pour la visite spirituelle des mêmes paroisses, avec règlement des conditions de ces visites et des droits de procuration à percevoir; 7° Audition des comptes des exécuteurs testamentaires de toutes personnes agrégées; 8° Privation des bénéfices infligée aux clercs du chœur, qui auront fait une absence de plus d’un an sans la permission du Chapitre. Toutefois, il fait, à l’exemption du Chapitre et à l’exercice de sa juridiction, les restrictions ci-dessous: 9° Obligation pour le Chapitre de prendre part aux conciles provinciaux et d’en observer les statuts; 10° Faculté pour l’Archevêque: de soumettre à l’interdit l’Eglise de Sens; 11° D’y exercer sa juridiction, d’y conférer les ordres et tenir les conciles et synodes; 12° De faire poursuivre par le Chapitre les bénéficiers relevant de l’Archevêque; 13° De contraindre par les censures à exécuter les ordonnances archiépiscopales; 14° Réserve de la juridiction archiépiscopale, sur tous les officiers de l’Archevêché, même bénéficiers du Chapitre.	??	ANTIQUA CONCORDATA ANTE EXEMPTIONEM ECCLESIE	??	In nomine domini. amen. Universis presentes licteras inspecturis, Guillermus miseratione divina Archiepiscopus Senon. salutem in omnium Salvatore. Pontificalis auctor nos admonet quod transquillitatem et pacem insistencium die ac nocte divinis laudibus in nostra Ecclesia Senonensi, dilecta sponsa nostra, muniamus congruis fulcimentis, ut eo devotius quo quietius virtutum Domino famulentur, cum nonnisi in pace bene coli valeat pacis actor. Cum igitur inter nos, ex una parte, et dilectos in Christo filios decanum et capitulum dicte nostre Senonensis Ecclesie immineret dissencionis materia super pluribus articulis inferius comprehensis, Nos volentes litium dispendiis obviare et concordiam inter nos et ipsos hactenus habitam in posterum conservare, Notum fieri volumus universis quod Nos, ad pacem et concordiam, super dictis articulis, pro nobis et successoribus nostris decrevimus, pacis actore divinitus disponente, prout inferius continetur. [1°] Quoniam itaque nobis constat legitime, quitquid ex adverso nobis suggestum extiterit per aliquos de infrascriptis plenam noticiam non habentes, quod dicti decanus et capitulum tanquam corpus capituli eiusdem Ecclesie fuerunt et sunt, per prescriptionem canonicam, exempti a juridicione archiepiscopi Senonensis et Sedi Apostolice immediate subiecti, et quod singulares persone ipsius Ecclesie, utpote canonici, semicanonici, prebendati, presbyteri, vicarii, capellani et alii quicumque de choro dicte Ecclesie existentes et habitum dicti chori deferentes, necnon matricularii et servitores perpetui, magisterque, fratres et sorores ac donati cum effectu magne domus Dei Senonensis, dictis decano et capitulo subiecte per prescriptionem similem et alias a tanto tempore de cuius contrario hominum memoria non existit, juridicioni dictorum decani et capituli totaliter atque solum et in solidum sunt subiecti; (EN MARGE: Nota quod residencia requiritur in canonicis non prebendatis, secus autem in aliis.) et habent dicti decanus et capitulum, quia sic habere consueverunt, juridicionem omnimodam, tam in civilibus quam in criminalibus, in personas superius declaratas, et eciam in canonicos non prebendatos, dum tamen sint de choro et Senonis resideant et non alias, salvis exceptionibus, adiectionibus et modificationibus infrascriptis, dictas exemptionem et juridicionem confitemur, de hoc plenius informati, eis competere ab antiquo, ipsisque eos gaudere voluimus perpetuis temporibus pacifice et quiete, hoc excepto quod archidiaconi Senonensis Ecclesie qui in hiis que tantummodo concernunt (F° 1 VERSO) officium aut juridicionem sibi competentem, de consuetudine vel de jure, remanebunt quoad hoc nostri justiciabiles et subiecti, quia hoc nobis competit, tam de jure (EN MARGE: Nota de consuetudine) quam de consuetudine legitime prescripta et a tanto tempore observata quod de huius contrario memoria hominum non existit. [2°] Item in hoc convenimus et condescendimus, per pacem et concordiam predictas, quod dicti decanus et capitulum habent et habebunt, quia sic habere consueverunt, soli et in solidum, juridicionem consimilem in omnes et singulos curatos ecclesiarum quarum jus patronatus seu presentatio ad ipsos decanum et capitulum, tam coniunctim quam divisim seu ad singulares personas ipsorum decani et capituli vel dicte Ecclesie, eciam si vocem non habeant in capitulo, pertinet, ratione dicte Ecclesie seu beneficiorum que obtinent et obtinebunt in ea in futurum, eciam si dicti curati non sint de choro dicte Ecclesie, (EN MARGE: De habituatis eccle Senonensis habentibus aut regentibus parrochiales ecclesias, in delictis concernentibus curam animarum.) quos tamen voluntarios recipere poterunt in dicto choro libere et impugne dicti decanus et capitulum, si eis placuerit, hoc salvo in premissis quod si dicti curati vel alii de choro dicte Ecclesie parrochialem ecclesiam obtinentes aut regentes commictant aliqua delicta que directe concernant curam animarum aut regimen vel administrationem ipsius cure, ad nos et successores nostros archiepiscopos Senonenses correctio, in hiis casibus tantummodo qui curam et regimen concernant, et non ad dictos decanum et capitulum, pertinebit, quia sic ad nos de jure communi pertinet et ita usi fuimus ab antiquo. Ita tamen quod si aliqua de dictis delictis requirant detencionem persone taliter delinquentis, et persona sic delinquens sit capta vel detenta per nos vel successores nostros aut officiales nostros vel successorum nostrorum, (EN MARGE: Qualiter habituati requisiti reddentur in carceribus capituli.) dicta persona, requisita ex parte dictorum decani et capituli, eis reddetur in eorum carceribus Senonis et non alibi detinenda. Et si nos aut successores nostri vel officiales seu eorum aliquis velimus procedere contra personam sic detentam ut premictitur, super casibus supradictis tantummodo curam tangentibus ut dictum est, aut aliis casibus a jure reservatis ordinariis in exemptis, aut per presentem ordinacionem nobis retentis, ut superius et inferius plenius continetur, dicti decanus et capitulum tenebuntur dictam personam sic detentam in judicio exhibere coram nobis vel successoribus aut officialibus nostris vel successorum nostrorum, (F° 2) quando opus crit, tantummodo Senonis, si hoc petitum fuerit ab eisdem et, expedito processu cuiuslibet diei, ad carcerem dictorum decani et capituli reducetur, per eos detinenda sicut prius. Et si contingat talem personam sic detentam, pro casibus predictis vel aliquo eorum, ad carcerem perpetuam vel alias condempnari, ipsa persona in carcere dictorum decani et capituli remanebit, factura ibi suam penitenciam secundùm sentencie super hoc late seriem et tenorem. (EN MARGE: De capellanis ecclesiarum parroch. de patronatu.) Si vero in predictis ecclesiis sint aliqui capellani mercennarii deservientes, qui non sint de dicto choro, talium omnimoda correctio et juridicio ad nos, et non ad dictos decanum et capitulum, pertinebit, quia ad nos sic pertinet, tam de consuetudine quam de jure. (EN MARGE: Nota dubium ubi conveniunt dni de capitulo cum dno officiali.) Porro in casu quo revocaretur in dubium utrum delictum impositum alicui de curatis predictis aut curam regentibus, existentibus de choro, concerneret directe regimen cure vel non, et utrum requireret detencionem persone vel non, alter officialium nostrorum Senonensium et unus discretus vir per dictos decanum et capitulum eligendus, sive de capitulo sive de extra capitulum eorum fuerit, unacum alio tercio ab eisdem officiali et discreto viro cummuniter et concorditer eligendo, huiusmodi dubium terminabunt et illud decident, prout eis videbitur expedire, et duorum sentencia prevalebit. [3°] (EN MARGE: Nota quod decanus et caplum possunt recipere de choro ecclesie Sen. sine licencia Archiepisc. curatos de suo patronatu et curatos civitatis et banleuce qui vocantur cardinales.) Item in hoc convenimus cùm dictis decano et capitulo quod ipsi non poterunt recipere ad chorum dicte Ecclesie, nisi de licencia nostra vel successorum nostrorum, aliquem curatum diocesis Senonensis, nisi tali curato aliquod beneficium in dicta Ecclesia conferretur, et exceptis curatis supradictis, videlicet ecclesiarum ad quas presentant coniunctim vel divisim seu singulares persone dicte Ecclesie ut dictum est, et exceptis curatis civitatis et banleuce Senonen. qui vocantur Cardinales Curati, qui debent et ab olim consueverunt certum ministerium in certis festis et alias exhibere in Ecclesia Senonensi, (EN MARGE: Nota de diocesi Senon.) ne in potestate eorum esset nobis substrahere juridicionem nostram in dictos curatos diocesis Senonensis nobis subiectos, si eos reciperent indistincte ad chorum dicte Ecclesie, per quod, secundum premissa, fierent de juridicione eorum. [4°] (EN MARGE: Nota de deportu.) Item dicti decanus et capitulum habent et habere debent, prout etiam habere consueverunt, succursum seu deportum in ecclesiis omnibus ad quas presentant coniunctim vel divisim, per totum tempus vacationis earum, quandocumque et quocienscumque contigerit eas vacare et qualitercumque vacent, et a tempore vacationis earum habent facere deserviri (F° 2, v°) dictis ecclesiis per ydoneum presbyterum, cui presbytero quoad hec deputato parebitur in hac parte. Hoc salvo quod, in casu quo dicti decanus et capitulum negligentes fuerint in faciendo deserviri predictis vacantibus ecclesiis, post quindecim dies inclusive a tempore note vacationis computandos et non ante (EN MARGE: Nota quod dni de capitulo non debent esse negligentes ad faciendum deserviri in ecclesiis vacantibus), Nos eorum negligenciam supplentes, faciemus in eisdem deserviri de proventibus et obvencionibus in eisdem, salva pensione et juribus competentibus dictis decano et capitulo in eisdem, et durantibus dictis quindecim diebus, decanus christianitatis loci, vice et nomine dictorum decani et capituli, faciet deserviri, nisi prius vel interim per dictos decanum et capitulum de deserviendo eisdem ecclesiis per alterum fuerit ordinatum, ita tamen quod, quando veniet deputatus a dictis decano et capitulo ad deserviendum, cedet ei alius a decano christianitatis deputatus, et admictetur deputatus a dictis decano et capitulo ad deserviendum in dicta vacante ecclesia, durante succursu predicto. Insuper si curati predicti residenciam non fecerint personalem aut excommunicati fuerint, Nos, per manus dictorum decani et capituli, salva pensione eis debita, residuum recipiemus pro faciendo in eisdem ecclesiis deserviri, secundum antiquam observanciam et consuetudinem in diocesi Senon. observatam a tanto tempore de cuius contrario memoria non existit. [5°] (EN MARGE: Nota jura funeralia.) Item dicti decanus et capitulum, mortuis curatis ecclesiarum ad quas presentant ut prefertur, habent et habere debent lectum curati mortui et residuum luminaris de eius funeralibus et omnia alia residua de dictis funeralibus. [6°] Item decanus et capitulum predicti, jure suo, ecclesias omnes ad quas presentant coniunctim vel divisim, et earum rectores, dumtaxat in temporalibus, visitabunt, et de temporalibus tenebuntur rectores ipsarum ecclesiarum eisdem decano et capitulo, aut deputato seu deputatis ab ipsis de temporalibus, reddere racionem, et omnimoda juridicio omnium bonorum temporalium ad dictas ecclesias spectantium ad dictos decanum et capitulum penitus pertinebit. Sane cum ecclesie prefate ipsarumque rectores ab omni visitatione et juridicione decani et archidiaconi per indultum apostolicum sint exempti, ne ob visitationis defectum, in spiritualibus et divinis officiis, dicte ecclesie defectus aliquos patiantur, et ne rectorum seu presbiterorum earumdem delicta, curam et cure exercicium concernentia (F° 3), remaneant impunita, volumus et in favorem reipublice constituimus quod dicti decanus et capitulum, eadem die qua, ut premictitur, dictas ecclesias jure suo in temporalibus visitabunt, possint et eis liceat, jure, vice, nomine, loco et auctoritate nostris et pro nobis, (EN MARGE: Nota quod articulus iste de visitatione ecclesiarum prolatum auctoritate Dni, est abrogatum per exceptionem et concordata sub XVIII° articulorum) absque eo quod hoc novum jus acquirere possint, dictas ecclesias et eorum rectores in spiritualibus, id est in hiis que divinorum officiorum celebrationem et sacramentorum ecclesiasticorum administrationem et sacerdotalem honestatem, ac curam et ipsius cure regimen concernunt, eciam visitare, et que circa hec reformanda fuerint, graciose et caritative, prout melius noverint, absque tamen processu judiciario et censure ecclesiastice aut alterius cohercionis exercicio, reformare. Si vero ea que in premissis spiritualibus reformanda seu corrigenda fuerint, cause cognitionem judicialem, indaginem, cohercionem aut emende exactionem exigant, nobis aut officialibus nostris, infra mensem, referre fideliter et breviter tenebuntur, ut per nos aut officiales nostros oportunum reformacionis, correctionis et provisionis remedium apponatur. Predictos tamen rectores ad respondendum dictis decano et capitulo aut deputato ab eis ut prefertur, de spiritualibus predictis, et eorum salutaribus ordinacionibus et monitis parendum (EN MARGE: De collectis et talliis faciendis auctoritate Dni Archiepiscopi), necnon ad colectas faciendas pro reparationibus et aliis necessariis ecclesiarum predictarum, et ad onus provisionis seu matricularie ipsarum ecclesiarum suscipiendum, parrochianos ipsarum ecclesiarum prout eisdem visitatoribus videbitur oportunum, nomine nostro ut premictitur, poterunt cohercere. Ceterùm cum nemo teneatur propriis stipendiis militare et secundùm apostolum: qui seminat spiritualia non est mirum si metat temporalia, — volumus et ordinamus quod dictarum ecclesiarum rectores, illi vel illis quos ad predictum visitationis officium exequendum prefati decanus et capitulum duxerint deputandos (EN MARGE: De procuratione danda deputatis per capitulum ad visitandum), ratione et nomine procurationis, semel in anno dumtaxat, expensas moderatas, valorem viginti quatuor grossorum argenti non excedentes, illius et unius diei qua ut premictitur visitabunt, ministrare teneantur, proviso tamen quod ille vel illi qui ad predicte visitationis officium exequendum ut prefertur fuerint deputati, (F° 3, v°) quatuor equorum seu evectionum numero sint contenti, quem quidem quatuor equorum numerum in visitando transcendere non presumant. [7°] (EN MARGE: Nota de auditione compotorum et testamentorum.) Item dicti decanus et capitulum habent et habebunt jus audiendi compota ab executoribus testamentorum seu ultimarum voluntatum omnium et singulorum canonicorum, semicanonicorum, capellanorum et chorialium dicte Ecclesie in ea residentium, et matriculariorum suorum, et predictos exequtores, si in eos alias habeant ut premictitur juridicionem, compellere poterunt ut rationem et compotum inde reddant. Si vero in ipsos exequtores juridictionem non habeant, per nos aut officiales nostros, ad requestam dictorum decani et capituli, compellentur coram eisdem decano et capitulo de exequcionibus testamentorum personarum predictarum reddere racionem. Si vero aliquis seu aliqui de subdictis dictorum decani et capituli supradictis sit executor vel sint executores testamentorum seu ultimarum voluntatum aliquorum subdictorum nostrorum. (EN MARGE: Nota quod subditi Dni Archiepiscopi executores testament. beneficiatorum, compelluntur ad requestam decani et capituli et officialis dicti Archiepi, reddere rationes coram eisdem decano et capitulo.) ipsi tenebuntur reddere compota de executionibus huiusmodi testamentorum seu ultimarum voluntatum, coram nobis vel gentibus nostris, et ad hoc per nos seu gentes nostras quibus id competet cogi poterunt et compelli, non obstantibus supradictis. [8°] Item, ut chorialium non residentium et vagabundorum effrenata multitudo valeat refrenari, omnes et singuli dicte Ecclesie choriales non beneficiati in ea, qui, absque dispensacione et speciali licencia dictorum decani et capituli licteratorie concessa, seipsos ab Ecclesia predicta et choro eiusdem, per annum integrum, presumpserint absentare, ipso facto per lapsum anni, eodem choro et chori privilegio nisi inibi beneficiati ex post facto fuerint, penitùs sint privati. Nos eapropter cupientes dissensionis materiam in hac parte radicitùs amputari, inherentes vestigiis bone memorie venerabilium predecessorum nostrorum qui ita tenuerunt ut supra dictum est, et permiserunt dictos decanum et capitulum uti exemptione et juridicione supradictis, Nolentes ut jura, juridicio et libertates dictorum decani et capituli, maxime nostris temporibus, minuantur, sed in suis antiquis finibus illesa et pacifice observentur, cum debita cause cognitione, et concurrentibus omnibus que concurrere et intervenire circa hoc debuerint et cum (F° 4) jurisperitorum consilio, declaramus et pronunciamus dictos decanum et capitulum, tanquàm corpus et collegium, fuisse et esse liberos et exemptos, ac si et in quantum opus est, liberamus et tenore presentium eximimus, totaliter ut premictitur, ab Archiepiscopo Senonensi et archiepiscopali juridicione omnimoda, ubicumque in civitate et diocesi Senonensi contrahant vel delinquant, exceptis casibus reservatis a jure ordinariis in exemptis, et aliis casibus tàm supra quàm infra nobis specialiter retentis, et esse Sedi Apostolice immediate subiectos, in tantùm eciam quod si ab eis vel contra eos ab eorum juridicione aut contra eorum juridicionem fuerit appellandum sive provocandum, appellatum vel provocatum, ad Sedem Apostolicam provocari et appellari debebit, provocabitur et appellabitur, quia sic factum fuit temporibus retroactis et sic fieri consuevit, et non ad alium inferiorem judicem. Et si secus actum fuerit, appellacio, ipso jure, tanquàm notorie ad non judicem suum interposita, nulla erit. Declaramus eciam et pronunciamus personas singulares dicte Ecclesie, utpote canonicos, semicanonicos, prebendatos et eciam non prebendatos, de choro dicte Ecclesie existentes, Senonis residentes, et alios supradictos ubicumque in civitate vel diocesi Senon. contrahant vel delinquant, subesse juridicioni dictorum decani et capituli in solidum, salvis excepcionibus et modificationis adiectis, ut superius et inferius est expressum, et per eos seu alios, si et quando a dictis decano et capitulo appellare voluerint, debere ad Papam, tanquam immediate superiorem dictorum decani et capituli, appellari, in tantùm quod si secùs fiat, appellacio viabilis non subsistet, salvis et nobis specialiter reservatis in premissis et circa hiis que sequuntur: [9°] (EN MARGE: De provincialibus consiliis.) Primo, quod dicti decanus et capitulum ad consilia provincialia mictere tenebuntur procuratorem seu procuratores, et statuta in eis observare, quia sic facere consueverunt. [10°] (EN MARGE: De cessatione a divinis. — Articulus abrogatus per exemptionem). Item, quod nobis et successoribus nostris semper, non obstantibus premissis, liceat, ex causa iusta, cessacionem a divinis ponere in Ecclesia nostra, aut ipsam ecclesiastico interdicto supponere, ac si dicti decanus et capitulum in nullo essent privillegiati vel exempti. [11°] Item, in hiis que racione juridicionis ecclesiastice, ordinis vel auctoritatis tàm episcopalis quàm archiepiscopalis, nobis competunt et hactenus competierunt, ut juridicionem ecclesiasticam exercere, ordines aut sinodum vel consilium in dicta nostra Ecclesia Senonensi celebrare, per premissa nobis aut nostris (F° 4, v°) successoribus preiudicium nullum generetur, quomimus ea et alia similia nobis competentia ab antiquo, sine preiudicio eorum que dictis decano et capitulo per presentes licteras sunt concessa, confessa et declarata, valeamus et nobis liceat ut prius exercere, cum nostre intentionis non extiterit nec existat dictam Ecclesiam nostram aut quevis alia loca eximere per presentes. [12°] Item, cum secundum jura, cuius est instituere eius sit destituere, si aliquis beneficiatus in dicta Ecclesia Senonensi, eciam si canonicus prebendatus vel in dignitate constitutus fuerit, dum tamen eius beneficium ad nostram collacionem pertineat pleno jure, aliquod delictum commiserit, cuius juridicio et cognitio ad nos non pertineat sed ad decanum et capitulum predictos (EN MARGE: Nota de privandis a beneficiis), propter quod merito, exigente justicia, suo beneficio sit privandus vel ipso facto privatus, in hoc casu et similibus, processus fiet super delicto contra talem per decanum et capitulum usque ad diffinitivam sentenciam inclusive, et sentencia sic lata nobis, quantùm ad privationem beneficii dumtaxat, secundum quod delicti processus et sentencie qualitas exegerit, reservabitur exequenda. [13°] Item, cum ad mandatum nostrum debeant decanus et capitulum recipere et instituere illos quibus duximus prebendas et alia beneficia conferenda, et mandatum nostrum posset esse dilusorium si compulsio nobis in hac parte non competeret in contradictores et rebelles illicitos, compulsionem et cohercionem per censuram ecclesiasticam in hoc casu et similibus nobis specialiter reservamus. [14°] Item, in omnes exeuntes de choro dicte Ecclesie, sive sint canonici aut alias in eadem Ecclesia beneficiati, sive non, qui fuerint vicarii, officiales, sigilliferi, advocati, jurati, tabelliones, notarii, procuratores officii et receptores nostri, seu in nostris curiis jurati fuerint, si in suo delinquant officio contra ipsorum prestitum juramentum nobis ac successoribus nostris, in eos quoad hec juridicionem specialiter reservamus; per hoc tamen non est intencionis nostre consiliares nostros aut alios de Robis nostris existentes, nisi nunquam officia predicta aut eorum aliquod exercuerint, sub ista reservacione comprehendi. Prohibemus autem sub intimacione anathematis, ne quis dictos decanum et capitulum super exemptione et juridicione eorum supradictis, quibus eos gaudere volumus inconcusse, (F° 5) impediat, molestet, inquietet de cetero vel perturbet, ut eo sint aptiores divino cultui in dicta nostra Ecclesia quo non fuerint circa premissa aliquibus obstaculis impediti. Et ut hoc inviolabiliter observetur, statuimus et tenore presentium ordinamus, quod nos et successores nostri in suo jocundo adventu, et eciam singulares canonici dicte Ecclesie in sua receptione, presentem ordinacionem et declarationem inviolabiliter servare, et contra eam non actemptare teneantur promictere, corporali prestito juramento. Et volentes premissa transferri ad noticiam posterorum, ne calumpnia possint dissolvi si ab hominum memoria delcantur, presentibus licteris, ad perpetuam rei memoriam, sigillum nostrum duximus apponendum. Datum in domo nostra archiepiscopali Senonensi, decima tercia die mensis Januarii, videlicet die martis in octabis festi Epiphanie Domini, anno eiusdem Domini millesimo CCC° quinquagesimo quarto. Et nos decanus et capitulum Ecclisie Senonensis, prehabita sepius inter nos, tàm in presenti nostro capitulo generali quàm alias in nostris aliis generalibus capitulis, ac convocacionibus absentium specialiter ob hoc factis, discussione solerti ac digesto et diligenti tractatu adhibito de et super omnibus et singulis articulis et clausulis supra dictis: ad perpetuam transquillitatem et pacem inter Reverendum patrem et dominum, dominum Guillermum Dei gracia Archiepiscopum Senonensem predictum eiusque successores, ex una parte, et nos decanum et capitulum predictos, ex altera, posteris temporibus inviolabiliter observandam, cum eodem Reverendo Patre unanimiter convenimus et concordes fuimus, et tenore presentium in nostro presenti generali capitulo, concordamus, in omnibus et singulis punctis, clausulis et articulis suprascriptis, et ordinacionem ac declarationem predictam, prout sigillatum et articulatum suprascribitur, inviolabiliter tenere et irrefragabiliter observare promictimus, Nos quoad id irretractabiliter teneri tenore presentium confitemur. In cuius rei testimonium sigillum nostrum licteris presentibus, ad perpetuam rei memoriam, unacum sigillo dicti Reverendi Patris predicti duximus apponendum. (F° 5, v°) Datum [in] Ec[clesia] Senon., die et anno predictis, existente capitulo nostro generali, continuato de die in diem a crastino diei festi beati Thome apostoli, qua die incepit nostrum predictum capitulum generale.	
2	1317, 7 avril	Paris.	Guillaume, Archevêque de Sens confirme les déclarations de ses prédécesseurs, au sujet de la juridiction du Chapitre et enjoint à ses officiers, aux doyens et aux curés de la reconnaître et de s’y soumettre, autorisant le Chapitre à les y contraindre par les censures.	??	??	??	Guillermus, miseratione divina Archiepiscopus Senonensis, dilectis et fidelibus omnibus officiariis et sigillifero nostris, necnon universis et singulis christianitatum decanis et ecclesiarum curatis, omnibusque subiectis nostris, salutem in Domino. Cum nos declarationem juridicionis quam venerabiles et discreti viri, dilecti in Christo filii decanus et capitulum nostre Ecclesie Senonen. habent in omnes de choro suo ac matricularios ipsius Ecclesie, per bone memorie predecessorem nostrum Philippum quondam Archiepiscopum Senonensem (EN MARGE: Nota de juridicione per Dnùm Archiepum concessa decano et capitulo in omnes laycos malefactores suos et confirmatione ipsius juridicionis.) necnon concessionem juridicionis in omnes malefactores suos laycos per bone memorie Galterum predecessorem nostrum, eisdem venerabilibus factas, prout ex licterarum suarum inspectione didicimus, racione ac deliberatione previis, duxerimus confirmandas, actendentes quod parùm proficeret dictis venerabilibus habere juridicionem predictam, nisi executione debita ac ipsius juridicionis exercicio liberè uti possent, considerantes quod ipsi sunt partes et membra nobilia corporis a quo nobis tanquam capiti totalis juridicio dignoscitur pervenire, (EN MARGE: Nota de auxilio, consilio et favore per officialem, sigilliferum, decanos Christianitatis et alios subditos Dni Archiepiscopi prestandis in executione juridicionis, et quomodo capitulum per auctoritatem Dni Archiepi per censuram ecclesiasticam compellat curatos ad exequenda mandata et licteras ipsius capituli quoad juridicionem suam.) ad maiorem ornatum ipsius Ecclesie et suarum reverenciam personarum, vobis omnibus et singulis districte precipimus ut eis, in executione juridicionis predicte, prebeatis auxilium, consilium et favorem, vosque ecclesiarum curati eorum mandata et licteras, cum ad vos ex parte ipsorum delate fuerint, sicut et nostras, exequamini diligenter, dantes eisdem venerabilibus, tenore presentium, potestatem vos curatos ad id, si opus fuerit, auctoritate nostra, per censuram ecclesiasticam compellendi. In cuius rei testimonium presentes licteras sigilli nostri fecimus appensione muniri. Datum Parisius, die septima mensis aprilis, anno Domini M° CCC° XVII°. Ainsi signé: EGIDIUS.	
3	1355, 13 janvier	Sens.	Guillaume, Archevêque de Sens, rend une ordonnance en faveur de l’exercice de la juridiction capitulaire.	??	??	??	(F° 6,) Universis presentes licteras inspecturis, Guillermus, miseratione divina Archiepiscopus Senon., salutem in Domino. Cum nos declarationem juridicionis quam venerabiles et discreti viri, dilecti in Christo filii decanus et capitulum nostre Ecclesie Senonensis habent soli et in solidum in canonicos, semicanonicos, presbiteros, vicarios, cappellanos et alios de choro dicte Ecclesie existentes, matriculariosque et servitores perpetuos eiusdem Ecclesie, necnon magistrum, fratres et sorores ac donatos cum effectu magne domus Dei Senonensis, ac eciam in omnes et singulos curatos ecclesiarum quarum jus patronatus seu presentatio pertinet ad ipsos decanum et capitulum seu ad singulares personas dictorum decani et capituli vel dicte Senonensis Ecclesie, licet vocem non habeant in capitulo, exceptis casibus curam animarum concernentibus, duxerimus confirmandam; Actendentes quod parum proficeret ipsis venerabilibus habere juridicionem predictam, nisi executione debita ac exercicio ipsius juridicionis libere uti possent, concedimus eis quod ipsi per subditos suos citare seu citari, mandataque et licteras suas exequi seu exequi facere [possint], Senonis et in parrochiis in quibus jus patronatus seu presentationis habent, ut dictum est, contra subditos et justiciabiles suos predictos; quibus citationibus, mandatis et licteris volumus obediri. In aliis vero parrochiis, extra Senonis, in quibus aliquod jus patronatus seu presentationis non habent modo predicto, si contra justiciabiles suos predictos habeant exequi aliquas licteras vel mandata, contra testes non justiciabiles suos, si qui citandi fuerint ad perhibendum testimonium coram ipsis in juris subsidium, super hiis nos Archiepiscopum et successores nostros rogabunt licteratoriè, et illud rogatum presentabitur sigillifero Senonensi, loco nostri seu successorum nostrorum, (EN MARGE: Nota quod sigillifer curie Senon. est commissarius ad exequenda rogata decani et capituli); quod rogatum per sigilliferum exequi ordinamus et volumus per presentes, quem sigilliferum in hac parte commissarium deputamus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum licteris presentibus duximus apponendum. Datum in domo nostra archiepiscopali Senonensi, decima tercia die mensis Januarii, videlicet die martis in octabis festi Epiphanie Domini, anno eiusdem Domini millesimo trecentesimo [quinquagesimo] quarto. Ainsi signé: GIRARDUS.	
4	1171-1175, 23 Août	Tusculum.	Le pape Alexandre III confirme les privilèges accordés au Chapitre par feu l’Archevêque Hugues et ses prédécesseurs, touchant la présentation aux cures du patronage et la juridiction à y exercer.	ORIGINAL: Archives de l’Yonne, G. 713. PUBL.: QUANTIN, Cartulaire de l’Yonne, t. II, p. 153. INDIQ.: JAFFÉ-WATTENBACH, Regesta Pontif. Rom. n° 13567.	CONFIRMATIO ECCLESIARUM ET CAPPELLARUM DE PATRONATU DECANI ET CAPITULI ECCLESIE SENONENSIS	??	(F° 6, v°) Alexander episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Odoni decano et capitulo Senonensis Ecclesie, salutem et apostolicam benedictionem. Iustis petentium desideriis dignum est nos facilem prebere consensum, et vota que a rationis tramite non discordant effectu sunt prosequente complenda. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris justis postulationibus grato concurrentes assensu, ecclesiam de Aujorra, ecclesiam de Jolna, ecclesiam de Braio, ecclesiam de Moncellis, ecclesiam de Moisio, ecclesiam de Breisola, ecclesiam de Evrio, ecclesiam de Ponte Siriaco cum ecclesia sancti Egidii de Nemore et appendiciis suis, ecclesiam de Branai, ecclesiam de Verun, ecclesiam de sancto Albino cum capellis de Melers, ecclesias de Evrolla, ecclesiam de Blanniaco, ecclesiam de Chamlot, ecclesiam de Mersi, ecclesiam de Curia monunculi, ecclesiam de Sociaco, ecclesiam de sancto Martino, ecclesiam de Gumerio, ecclesiam de sancto Hylario infra muros urbis, ecclesiam sancti Mauricii infra duos pontes, ecclesiam de Frateio et de Cantugalli, ecclesiam de Amiliaco, ecclesiam de Dammonte, ecclesias de Bruerria cum cappella sancti Victoris, ecclesiam de Borovilla, ecclesiam de Roemvillari et de Nangevilla, ecclesiam de Villerario, in ea libertate in qua eas bone memorie Hugo et predecessores eius Senonenses archiepiscopi vobis rationabiliter concesserunt, videlicet ut presentationes presbiterorum in prescriptis ecclesiis habeatis, et eedem ecclesie ab omni exactione, collecta, hospitiis, circadis, synodis et ab omni summonitione, justitia, tam archidiaconorum quam archipresbiterorum penitus sint immunes; et si predicti presbiteri aliquid contra ordinem suum egerint, ab Archiepiscopo vestro de penitenfia tantummodo corrigantur, Devocioni vestre auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem Omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Tusculani X kl. septembris.	
5	1208, 4 janvier	Saint-Pierre.	Le pape Innocent III confirme la reconnaissance faite, en 1187, par l’archevêque Guy de Noyers, des coutumes, immunités et libertés du Chapitre et les concessions accordées par ce prélat.	COPIES collationnées du XVIIe siècle. (Archiv. de l’Yonne, G. 137, nos 7 et 8.) PUBL. — Gallia christ., t. XII. Instrum. 362. — Reg. Innocentii III, Patrol. de MIGNE, t. CCXIV, col. 1271.	ALLIA CONFIRMATIO ECCLESIARUM PREDICTARUM FACTA ANNO MCLXXXVII	??	(F° 7.) Innocentius Episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis St. decano et Capitulo Senonen., salutem et apostolicam benedictionem. Solet annuere Sedes Apostolica piis votis et honestis petencium precibus favorem benevolum impartiri. Eapropter, dilecti in Domino filii, vestris postulationibus grato concurrentes assensu, antiquas et racionabiles consuetudines, immunitates et libertates vestras, seu eciam concessiones, presertim a bone memorie Guidone Senon. archiepiscopo, provide vobis factas, sicut in ipsius scripto autentiquo continetur, quod de verbo ad verbum inferius jussimus annotari, et vos justè et pacificè possidetis, auctoritate vobis apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus. Illo quippe capitulo videlicet: «si aliquid in ordinem suum egerint, a nobis de penitencia tantummodo corrigantur», de communi assensu tam venerabilis fratris nostri P. Archiepiscopi vestri quam tuo, fili decane, Precentoris ac Cellerarii et aliorum quorumdam ex canonicis vestris, vobiscum pariter in nostra presencia existentium, sic exposito, ut archiepiscopus in spiritualibus, vos autem in temporalibus, juridicionem super eosdem presbiteros habeatis. Est autem tenor eiusdem autentici scripti talis: Guido Dei gracia Senonensis archiepiscopus, omnibus ad quos lictere presentes pervenerint, in Domino salutem. Quoniam que in tempore fiunt necesse est transire cum tempore, restat ut que memorie conservare volumus, ne oblivione depereant, scripture commictamus, quatinus eodem internuncio, in futuris temporibus, ad posterorum noticiam possint pervenire. Notum sit igitur presentibus et futuris, quoniam boni et sancti patres ecclesiarum super filios suos diligenter invigilant et eisdem sustentandis et alendis necessaria beneficia, misericordie et pietatis obtentu, copiosè impendunt. Quod profecto non solum in Ecclesia nostra sed et in aliis per orbem ecclesiis sancti pontifices actendentes, diversis munificencie sue beneficiis erga filios suos collatis, piam sui memoriam ad posteros transmiserunt. Huius rei gracia et nos, paterno affectu animoque benigno, carissimorum filiorum nostrorum Senonensis Ecclesie canonicorum preces suscepimus et quam plures ecclesias, quas diversis temporibus beate memorie (F° 7, v°) predecessores nostri eidem conventui contulerunt, et quas tempore nostro ipsis concessimus, ut eas imperpetuum habeant et in pace possideant, quas videlicet ecclesias propriis duximus vocabulis exprimendas, Deo auctore, concedimus et sigilli nostri auctoritate roboramus: ecclesiam scilicet de Aniorra, ecclesiam de Jolna, ecclesiam de Brayo, ecclesiam de Moncellis, ecclesiam de Moisio, ecclesiam de Broisola, ecclesiam de Vallonessa, ecclesiam de Compiniaco cum cappella de Montiniaco, ecclesiam de Evrio, ecclesiam de Ponte Siriaco cum ecclesia sancti Egidii de nemore cum appendenciis suis, salvo jure ecclesie sancti Johannis Senonensis, ecclesiam de Sancto Albino cum cappella de Melers, ecclesiam de Curia monunculi, ecclesiam de Sociaco, ecclesiam de Sancto Martino, ecclesiam de Gumerio, ecclesiam de Sancto Hilario infra muros urbis, ecclesiam Sancti Mauricii intra duos pontes, ecclesiam de Frateyo cum cappellis de Cantugalli, ecclesiam de Amilliaco, ecclesiam de Daimonte, ecclesias de Brueria cum cappella sancti Victoris, ecclesiam de Brovilla, ecclesiam de Roemvillari et de Nangevilla, ecclesiam de Villerario, ecclesiam de Taloan cum cappella sancti Nicolai de Villanova super Equanam, ecclesiam beate Marie eiusdem Ville nove, ecclesiam de Dimone, ecclesiam de Lorriaco, ecclesiam de Allento, ecclesiam de Bosco Regis, ecclesiam de Chancolla, ecclesiam de Castellariis cum cappella Sancte Gemme et cum cappella de Escrenis, ecclesiam de Masleio Vicecomitis, presentaciones eciam presbiterorum in prefatis ecclesiis, capitulo concedimus, qui medietatem beneficiorum vel quantum inter eos racionabiliter compositum fuerit per sacramentum, eidem capitulo persolvant, et ab omni exactione, collecta et hospiciis, circadis eciam et sinodis, et ab omni submonicione et justicia, tam Archidiacconorum quam archipresbiterorum, penitus sint immunes. Porro si aliquid in ordinem suum egerint, a nobis de penitencia tantummodo corrigantur (F° 8). (EN MARGE: Nota de succursu sive deportu in ecclesiis predictis et in eis que in posterum proferentur). Concedimus eciam illis in omnibus prefatis ecclesiis et in illis que in posterum conferentur illis, succursum quocienscumque contigerit ecclesias vacare. Preterea concedimus eis plenitudinem potestatis faciendi et exercendi justicias in malefactoribus suis laicis, nisi homines nostri fuerint, et in presbiteris suis quantùm ad ipsos pertinet. (EN MARGE: Nota pro parva prebenda). Notandum vero quod duas prefatas ecclesias, ecclesiam videlicet de Allento, ecclesiam de Chancolla, nomine cuiusdam prebende quam in Ecclesia Senonensi constituimus, capitulo concessimus et donavimus, inhibentes ne fructus predictarum ecclesiarum in alios usus quàm illius prebende expendantur. Ecclesiam vero de Bosco Regis illis donavimus; ipsi vero, ad petitionem nostram, associaverunt in minutis particionibus quatuor canonicos, qui debent esse presbiteri, quos constituimus ad altare beati Petri in Ecclesia Senonensi, ita quod duo illorum tantummodo percipient, in minutis particionibus que fiunt in choro, quantum unus de maioribus canonicis. Ecclesiam vero de Castellariis illis donavimus et ipsi nobis concesserunt quod, post obitum nostrum, centum solidos parisienses, in die anniversarii nostri, singulis annis, distribuent, ita quod clerici non canonici tantumdem percipient duo quantum unus de maioribus canonicis. Actum Senonis, in Capitulo, publicè, astantibus eiusdem Ecclesie personis, Salone decano, Hugone archidiacono, Stephano thesaurario, Gaufrido precentore et Vastinensi archidiacono, Haicio cellerario et Pruvinensi archidiacono, Simone Meledunensi archidiacono, Hugone Stampensi archidiacono, Jacobo Regis, Galtero Guidonis, presbiteris et canonicis, Guidone, Odone, Reinaudo, Garino, diaconis et canonicis, Ernaudo, Gaufrido, Reinaudo, Anselino, Nicolao, Gauterio, Nicolao, Girardo, Manasse, Bartholomeo, Vuillelmo, subdiaconis et canonicis. Preterea cum supranominatis ecclesiis, ecclesiam de Varon eis similiter confirmamus. In cuius rei testimonium, presentem paginam scribi fecimus et sigilli nostri auctoritate roborari. Actum anno Verbi Incarnati millesimo C° LXXX° VII°. Datum per manus magistri Petri, Cancellarii nostri. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere (F° 8, v°) vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc actemptare presumpserit, indignationem Omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Rome, apud sanctum Petrum, II Nonas Januarii, Pontificatus nostri anno decimo.	
6	1162	Sens.	Hugues de Toucy, archevêque de Sens, confirme les donations d’églises faites au chapitre, par ses prédécesseurs et par lui-même, et les privilèges attachés à ce patronage.	COPIE du XVIIe siècle, Archives de l’Yonne, G. 713.	CONFIRMATIO ECCLESIARUM DE PATRONATU ECCLESIE SENONENSIS FACTA PER HUGONEM ARCHIEPISCOPUM ANNO M° C° LXII°	EN MARGE (note du XVIIe siècle): Confirmata per bullam Alexandre pape tercii, ut supra folio VI, verso.	In nomine sancte et individue Trinitatis, Amen. Ego HUGO Dei gracia Senonensis Archiepiscopus. Quoniam que in tempore fiunt necesse est transire cum tempore, restat ut que memorie conservare volumus, ne oblivione depereant, scripture commictamus, quatenus eodem internuncio, in futuris temporibus, ad posterorum possit noticiam pervenire. Notum igitur omnibus fieri volo et futuris quoniam boni et sancti patres ecclesiarum super filios suos diligenter invigilant et eisdem sustentandis et alendis necessaria beneficia, misericordie et pietatis obtentu, copiosè impendunt. Quod profecto non solùm in Ecclesia nostra, sed et in aliis per orbem ecclesiis sancti pontifices actendentes, diversis munificencie sue beneficiis erga filios suos collatis, piam sui memoriam ad posteros transmiserunt. Huius rei gracia et nos, paterno affectu animoque benigno, carissimorum filiorum nostrorum Senonensis Ecclesie canonicorum preces suscepimus, et quamplures ecclesias, quas diversis temporibus beate memorie predecessores nostri eidem conventui contulerunt, et quas tempore nostro ipsis concessimus, ut eas imperpetuum habeant et in pace possideant, quas videlicet ecclesias propriis duximus vocabulis exprimendas, Deo auctore, concedimus et sigilli nostri auctoritate Roboramus: ecclesiam scilicet de Aniorra, ecclesiam de Jolna, ecclesiam de Brayo, ecclesiam de Moncellis (F° 9), ecclesiam de Moïsio, ecclesiam de Broisola, ecclesiam de Evrio, ecclesiam de Pontesiriaco cum ecclesia sancti Egidii de nemore cùm appendenciis suis, ecclesiam de Branay, ecclesiam de Verum, ecclesiam de sancto Albino cum cappella de Melers, ecclesias de Evrola, ecclesiam de Blagniaco, ecclesiam de Chanlot, ecclesiam de Mersi, ecclesiam de Curia monunculi, ecclesiam de Sociaco, ecclesiam de Sancto Martino, ecclesiam de Gumerio, ecclesiam de sancto Hilario infra muros urbis, ecclesiam de Sancto Mauritio inter duos pontes, ecclesiam de Frateio et de Cantugalli, ecclesiam de Amiliaco, ecclesiam de Danmonte, ecclesias de Bruerria cum cappella sancti Victoris, ecclesiam de Borovilla, ecclesiam de Roemvillari et de Nangevilla, ecclesiam de Villerario; presentationes eciam presbiterorum in prefatis ecclesiis capitulo concedimus, qui medietatem beneficiorum per sacramentum eidem capitulo persolvent; et ab omni exactione, collecta et hospiciis, circadis eciam et sinodis, et ab omni submonicione et justicia tam archidiaconorum quam archipresbiterorum, penitus sint immunes. Porro si aliquid in ordinem suum egerint, a nobis de penitencia tantummodo corrigantur. Actum Senon. capitulo, Anno ab Incarnatione Dni millesimo C° LXII, pontificatus vero nostri XXI, presentibus personis eiusdem capituli et canonicis, Guillermo preposito et Galtero archidiacono, Odone decano, Simone thesaurario, Matheo precentore, Simone cellerario et Meledunense archidiacono, Hugone Stampense archidiacono, Gaufrido Pruvinense archidiacono, Teone, Roberto, magistro Petro, Irberto, presbyteris, Radulpho, Bracun (sic), canonicis diaconis, Simone, Ernaudo, Odono, Gauterio, Guidone, Salone, canonicis subdiaconis. Datum per manum Fromundi, notarii et cappellani nostri.	
7	1346, 2 mars	??	Guillaume, archevêque de Sens, confirme les privivilèges accordés au Chapitre sur les cures de son patronage et prescrit aux curés de s’engager par serment à respecter les droits du Chapitre.	COPIE collationnée sur l’original et vidimée par l’Official de Sens, le 5 novembre 1346 (Archives de l’Y., G. 137, n° 20. Bibl. de Sens.)	ALIA CONFIRMATIO ECCLESIARUM DE PATRONATU ECCLESIE SENONENSIS, CUM QUADAM AMPLIATIONE SUPER JURAMENTO ET ALIIS	??	(F° 9, v°) Guillermus miseratione divina Archiepiscopus Senonensis, Universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis, Salutem in eo qui est omnium vera salus. Predecessorum nostrorum Archiepiscoporum Senonensium actendentes facta laudabilia quibus nostram Senonensem Ecclesiam et dilectos filios decanum et capitulum favore sunt benivolo prosecuti, decens reputamus et congruum ut Ecclesiam ipsam, cui nunc actore Domino presidemus, et dictos decanum et capitulum qui, secundùm status sui decenciam, nobis devotos et nostris affectibus incessanter exhibent se paratos, dictorum predecessorum nostrorum piis vestigiis inherendo, condignis muniamus favoribus, et ne injuriosis quorumcumque molestiis pregraventur, paterne protectionis munimine foveamus. Sane cum nobis legitime constet quod predecessores ipsi prefatis decano et capitulo concesserunt ecclesias infrascriptas, videlicet: ecclesiam de Aniourra, ecclesiam de Josna, ecclesiam de Brayo, ecclesiam de Moncellis, ecclesiam de Moysio, ecclesiam de Broisola, ecclesiam de Valonessa, ecclesiam de Compigniaco cum capella de Montigniaco, ecclesiam de Evryo, ecclesiam de Pontesiriaco cum ecclesia santi Egidii de Nemore cum appendiciis suis, salvo jure ecclesie sancti Johannis, ecclesiam de sancto Albino cum capella de Melers, ecclesiam de Curia monunculi, ecclesiam de Sociaco, ecclesiam de sancto Martino, ecclesiam de Gumereyo, ecclesiam de sancto Hylario infra muros urbis, ecclesiam Sancti Mauriici inter duos pontes, ecclesiam de Frateyo cum capellis de Cantu Galli, ecclesiam de Amilliaco, ecclesiam de Danmonte, ecclesias de Brueria cùm capella sancti Victoris, ecclesiam de Brovilla, ecclesiam de Roemvillari et de Nangevilla, ecclesiam de Villerayo, ecclesiam de Taloen cum capella sancti Nicolay de Villa nova super Equanam, ecclesiam beate Marie eiusdem Ville nove, ecclesiam de Dymone, ecclesiam de Lorriaco, ecclesiam de Aillento, ecclesiam de Bosco-Regis, ecclesiam de Chancoella, ecclesiam de Castellariis cum capella sancte Gemme, et cum capella de Escrannis, ecclesiam de Masleyo vicecomitis; concesseruntque eis insuper presentaciones presbiterorum ad easdem, qui presbiteri medietatem reddituum (F° 10) fructuum omnium ac obvencionum quorumcumque beneficiorum ipsorum seu ecclesiarum predictarum, vel quantùm conventum fuerit inter dictos decanum et capitulum, ex una parte, et dictos presbiteros ex altera, pro ipsa medietate, per sacramenta ipsorum presbiterorum, singulis annis, persolvere teneantur. Et quod eciam certum solitum juramentum, ante omnia, facere teneantur, prout in libris antiquis dicte Ecclesie plenius continetur; ac deportum, custodiam seu succursum, cum vacant dicte ecclesie, concesserunt in eisdem dictis decano et capitulo, prout in confectis super hoc licteris plenius noscitur apparere. Que omnia et singula fuerunt per Sedem Apostolicam confirmata. Nos concessiones ipsas et alia in dictis licteris contenta, meliori modo et forma quibus possumus, laudamus, ac auctoritate dyocesana pariter approbamus. Verùm quia dicti decanus et capitulum nobis insinuare curarunt: quod aliqui de presbiteris ipsis predictum juramentum prestare recusant; quidam alii cum eis, super dicta medietate, convenire quandoque non curant; quidam eciam, licet cum eis conveniant, plerumque tamen diversis creditoribus, in nundinis Campanie et alibi, multimode se obligant, occasione quarum obligationum creditores eorum omnes fructus dictarum ecclesiarum, eciam portionem dictos decanum et capitulum contingentem, per seculares justicias capiunt et arrestant, dictaque medietate ipsos contingente nituntur eosdem temerè defraudare; quidam eciam, id de quo conventum extitit solvere negligentes, pro defectu solucionis excommunicari se permictunt, et sentenciam excommunicacionis in eos ob hoc latam, per magnum tempus, animo sustinent indurato, et quamplurimi mali regiminis existentes dictos fructus, redditus et obvenciones adeo delapidant et devastant, quod nisi eisdem celeriter obvietur, dicti decanus et capitulum portione ipsos contingente defraudantur; alii ecclesias quibus presunt traddunt firmariis tenendas, qui in ipsis negligenter se habentes, fructus dictarum ecclesiarum dissipant et consumunt. Propter que et plura alia hiis similia, oportet multociens dictos decanum et capitulum, pro dicta medietate dictorum fructuum ad eos (F° 10, v°) pertinente consequenda, contra dictos presbiteros vel alios, cum expensis et onerosis sumptibus litigare, ex quibus contingit frequenter quod carent commodo medietatis predicte dictorum fructuum ad eos pertinente, propter lites et alia incommoda supradicta, nec, expensis ob hoc factis, commodè recuperare possunt; turbati eciam ob hoc quamplurimum, minùs commodè divinum officium exequntur, cum non nisi in pace coli decenter valeat pacis auctor. (EN MARGE: Nota quod si rectores ecclesiarum patronatus taliter non concordaverint super medietate, vel si non satisfecerint ipsi, decanus et capitulum percipient ipsam medietatem vel pro rata, ac auctoritate sua propria eam levare vel assignare et tanquam re propria disponere.) Nos super hiis, dictis decano et capitulo, cupientes de opportuno remedio providere, actendentes quod secundùm intentionem dictorum predecessorum nostrorum concedentium eisdem dictas ecclesias, jus reale percipiendi dictam medietatem dictorum fructuum fuit eisdem decano et capitulo constitutum et concessum: volumus, declaramus ac nostra auctoritate ordinaria declarando statuimus, melioribus jure, modo et forma quibus possumus (EN MARGE: Nota de rectoribus eccl. patronatus capli, et de juramento per eos prestando super medietate omnium reddituum, fructuum et obventionum, vel quantum conventum fuerit, et quod capitulum non recedit a deportu, custodia seu succursu, ymo percipit omnes fructus libere, quousque ipsi rectores convenerint cum capitulo et omnia adimpleverint cum effectu, nec debent admicti in dictis ecclesiis ante prestitum super hec juramentum) quod dicti decanus et capitulum, in casu quo cum eisdem per dictos presbiteros non fuerit conventum super dicta medietate, vel si conventum et non satisfactum fuerit ipsi, decanus et capitulum possint et valeant ad dictam medietatem, vel pro rata, usque ad valorem summe de qua conventum fuerit, vel que de ea solvenda remanebit, tanquam ad suam, auctoritate propria, assignare et eam levare seu levari facere per gentes seu officiales suos, aut eorum mandatum, et sibi applicare, et tanquam de re sua propria disponere, pro sue libito voluntatis, salva alia medictate fructuum et reddituum presbiteris dictarum ecclesiarum predictarum. Insuper et ut dicti presbiteri ad conveniendum cum dictis decano et capitulo, et faciendum premissa omnia et singula in quibus eisdem tenentur, citiùs arceantur: predicta auctoritate, ordinamus et statuimus quod dicti decanus et capitulum a dictis deporto, custodia seu succursu non recedant, quinymo fructus, redditus, proventus et obvenciones predictas omnes, tanquam suos proprios, liberè percipere valeant et levare, jure succursus seu deporti predicti, quousque dicti presbiteri omnia et singula premissa adimpleverint cum effectu, presertim cum dicti presbiteri, antequam juramentum predictum prestiterint, non debeant in eorum ecclesiis ministrare, proviso tamen quod interim per servitores (F° 11) ydoneos ecclesiis deserviatur eisdem. Et ut hoc perpetuum robur obtineat, presentes licteras sigilli nostri munimine duximus roborandas. Datum secunda die Martii, que fuit dies Jovis ante Brandones, anno Domini millesimo CCC° quadragesimo quinto.	
8	1342, 9 janvier	??	Formule d’une citation adressée au Chapitre de Sens, par l’Official de Paris.	??	FORMA CITATIONIS ROGATORIE DIRECTE DECANO ET CAPITULO SENONENSI	??	Venerabilibus et discretis viris decano et Capitulo Senonensibus, Officialis Parisiensis, cum omni honore salutem in Domino. Vos in juris subsidium requirimus et rogamus quatenus, si placeat, per aliquem presbiterum vobis subdictum, de quo a latore presentium fueritis requisiti, citari facere et mandari peremptorie, coram nobis, Parisius, ad diem mercurii post instantem festum beati Martini abbatis ins... dominum Michalem Houdri, presbiterum, vestrum subdictum atque justiciabilem, Egidie, relicte deffuncti Johannis Jubert, super contractu vel communi facto inicto et habito inter ipsos in nostra juridicione Parisiensi, quod justum fuerit responsurum, de quo contractu nos sumus sufficienter informati per juramentum dicte Egidie. Tantum inde pro nobis faciatis, quantùm velletis nos pro vobis esse facturos, in casu consimili vel maiori. Datum anno Dni Millesimo CCC° octuagesimo primo, die jovis post festum Ephiphanie eiusdem. Ainsi signé: J. THABONES.	
9	??	??	Formule de la lettre de placet annexée par le Chapitre à la citation précédente, le 11 janvier 1382.	??	FORMA LITTERE ANNEXE DE PLACET	??	Decanus et capitulum Ecclesie Senonensis ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentis, presbitero Sancte Crucis (F° 11, v°), in nostra Senonensi Ecclesia et aliis presbiteris curatis nobis subdictis, salutem. Mandamus vobis quatinus in licteris contenta, quibus hec nostre presentes sunt annexe, exequamini diligenter, prout in eisdem plenius videbitis contineri. Datum sub nostro ad causas sigillo, die undecima mensis Januarii, anno Domini millesimo CCC° octuagesimo primo. Ainsi signé: J. CANON.	
10	1385, 14 juin	Sens.	Demande d’autorisation pour appeler en témoignage, devant l’Official de Sens, des sujets du Chapitre.	??	PETITIO LICENCIE CONVENIENDI QUOSDAM SUBDITOS CAPITULI AD CONFERENDUM TESTIMONIUM CORAM OFFICIALI SENONENSI	??	In nomine domini. Amen. Per hoc presens publicum instrumentum cunctis pateat evidenter quod, anno eiusdem Domini millesimo CCC° octuagesimo quinto, indictione octava, mensis junii die xiiii°, pontificatus sanctissimi in Christo patris ac domini nostri, domini Clementis divina providencia pape VII, anno septimo, in Capitulo Senonensis Ecclesie, ad campane sonitum more solito, hora capitulari consueta, propter hoc congregatis et capitulantibus venerabilibus et circumspectis viris dominis et magistris: Petro Fortis decano, Philippo Duguet precentore, Johanne Pelliparii cellerario, Johanne de Caiarco, Girardo Soubterrene, Johanne Masculi, Johanne Blanchet, Johanne Bernuflat, Aldino Burghas, Roberto Laillenant, Johanne Munerii, Johanne Poillequot et Francisco Matricularii, canonicis dicte Ecclesie, suumque et eiusdem sue Senonensis Ecclesie capilum facientibus et tenentibus, in mei notarii publici subscripti discretorumque virorum domini Petri Dionisii, ad altare Sancti Johannis in prefata Senonensi Ecclesia canonici, et Stephani Burgensis, claustri prelibate Ecclesie servientis, et plurium aliorum vocatorum testium specialiter et rogatorum presencia, personaliter constitutus discretus vir Johannes Compansatoris, civis Senonensis, senior, per organum discreti viri Guillermi de Interannis, curie Officialis Senonensis notarii et tabellionis jurati, ad hoc presentis, exposuit eisdem dominis capitulantibus, supplicans ac eos in juris subsidium requirens, ut cum ipse Johannes Compansatoris haberet et habeat quamdam causam motam et pendentem in curia dicti (F° 12) Officialis Senonensis, coram ipso Officiali Senonensi, inter ipsum Johannem Compansatoris actorem, ex una parte, et Johannem de Nigella cerarium, ex parte altera, cuiusquidem cause status erat ad producendos testes et alias probationes exhibendas, ex parte dicti actoris contra dictum reum, in huiusmodi causa; Et ipse Johannes Compansatoris actor asserens, prout credebat, valde testem fore utilem et necessarium discretum virum dominum Bernardum de Barro, presbiterum dicte Ecclesie Senonensis chorialem et in ipsa beneficiatum, dictorum decani et capituli subdictum et justiciabilem, ad fundandum et probandum intencionem suam contra dictum reum, quem producere in testimonium non poterat in huiusmodi causa nisi per ipsos decanum et capitulum, tanquam eorum subdictus et justiciabilis, ad hoc cogeretur, et hoc sciebat et scire poterat, scitque et scire potest dominus et magister Philippus Duguet precentor, prefatus dicte curie Senonensis Officialis, ibidem ad hoc audiens, quatinus ipsum dominum Bernardum de Barro, per citationem eorumdem aut aliam competentem, prefati domini decanus et capitulum compellerent et compelli facerent ad perhibendum suum testimonium veritatis in huiusmodi causa, ut foret racionis. Cuiquidem requisitioni prefati domini Capitulantes tanquam juri consone annuentes, statim mandaverunt pro dicto domino Bernardo, et ipso coram eisdem personaliter constituto, prius jurato coram ipsis, manu dextera ad pectus suum apposita, in verbo sacerdotis, quod ipse bonum et legitimum de hiis que scire potest perhibebit testimonium in dicta causa, dederunt et concesserunt eidem auctoritatem et licenciam deponendi et testimonium suum perhibendi in dicta causa, prout sibi de jure visum fuerit faciendum. Quiquidem magister Philippus Duguet, tanquam Officialis Senonensis, pro archiepiscopo, decanusque et alii domini concanonici et capitulantes sui, similiter pro ipsis et Ecclesia sua, hincinde protestati fuerunt quod ista sic gesta neutri eorum parti aliquod preiudicium valeant quomodolibet generare. Acta fuerunt hec publice, anno Domini, indictione, mensis die, pontificatu, loco, hora, capitulantibus et presentibus testibus suprascriptis. (F° 12, v°) Et ego Michael Houdrici clericus Senonensis, publicus apostolica et imperiali auctoritate notarius, quia premissis unacum prenominatis testibus presens interfui, huic presenti publico instrumento inde confecto, manu alterius scripto, et per me in hanc publicam formam redacto, signum meum publicum rogatus apposui consuetum, in testimonium premissorum.	
11	1386, 10 avril	Sens.	Accord entre Guy de Roye, archevêque de Sens et le Chapitre, au sujet des deux bannières et de la chappe dues par chaque archevêque, à l’occasion de son entrée.	??	CONCORDIA SUPER VEXILLIS ET CAPA CAPITULO SENONENSI TRADDENDIS PER DOMINUM ARCHIEPISCOPUM IN SUO JOCUNDO ADVENTU	??	In nomine domini. Amen. Huius instrumenti publici serie cunctis luculenter appareat et sit manifestum quod, anno Domini millesimo trecentesimo octuagesimo quinto, more gallicano, indictione octava, die decima mensis aprilis que fuit dies martis post dominicam qua cantatum extitit in sancta Dei Ecclesia Judica me, Pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Clementis divina providencia pape septimi, anno septimo; Cum inter reverendum in Christo patrem ac dominum nostrum Guidonem, Dei gracia Senonensem Archiepiscopum, ex una parte, et venerabiles et discretos viros dominos decanum et capitulum Ecclesie Senonensis, ex altera, moveri speraretur controversia seu materia questionis in et super eo quod ipsi venerabiles pretentabant et asserebant dictum reverendum patrem, necnon quemcumque Archiepiscopum Senonensem, cuiuscumque status aut eminencie existat, in suo primo introitu, dum de abbacia seu monasterio sancti Petri vivi Senon. processionaliter ad Ecclesiam Senonensem adducitur, teneri tribuere Ecclesie Senonensi predicte duo vexilla nova necnon unam capam de serico; dicto rexerendo patre (F° 13) dicente et respondente hec omnia ignorare ac petente de premissis per eosdem venerabiles certificari, cum de premissis ignoranciam pretendere posset et haberet. Tandem in mei notarii publici subscripti et testium infrascriptorum presencia constitutus prefatus Reverendus in Christo pater, pro bono pacis et concordie habende et nutriende, ac litibus et rixis que super hoc oriri possent evitandis, non quo ad hoc ut dicebat teneretur, dixit quod ipse, sponte sua, nomine meri doni, et absque sui et successorum suorum preiudicio, daret et concederet, dareque et concedere promisit bona fide, Ecclesie Senonensi predicte duo vexilla nova, ac ea que dicto Reverendo patri per dictos venerabiles, nomine accommodati, traddita erant, eo quod de eisdem vexillis non erat provisus ut dicebat, sui jocundi adventus seu introitus festo et solemnitate transactis, eisdem venerabilibus reddere et restituere competenter. Promisit insuper memoratus reverendus in Christo pater dictis venerabilibus, dictam capam de serico solvere eisdem, modo et forma quibus dicti venerabiles debite ostendere poterunt eam quondam reverendum in Christo patrem ac dominum, dominum Gonterum, Senonensem archiepiscopum, prefati reverendi patris immediatum predecessorem, promi[sis]se et se obligasse dictam capam eisdem venerabilibus in suo primo introitu soluturum et tradditurum, absque tamen suorum successorum preiudicio quocumque. Super et de quibus premissis omnibus et singulis, iidem Reverendus in Christo pater et venerabiles predicti petierunt et requisierunt, eorumque quilibet petiit et requisivit, a me notario publico subscripto sibi fieri et traddi publicum instrumentum, unum vel plura. Acta fuerunt hec publice, in monasterio antedicto, in camera juxta magnam aulam eiusdem, hora quasi tercie, anno, indicione, die, mense et pontificatu predictis, presentibus venerabilibus et discretis viris magistris Mahieto de Harleville canonico Baiocensi, Hugone de Poncellis (F° 13, v°) licenciato in legibus, Johanne de Romilliaco et Johanne Foucheriis, eciam in legibus licenciatis, ac pluribus aliis testibus vocatis ad hec specialiter et rogatis. Et Ego Johannes Copaudi, clericus Senonen. oriundus, publicus auctoritate apostolica curieque Senonensis notarius, quia premissis omnibus et singulis, dum ut premictitur fierent et agerentur, una cum suprascriptis testibus, presens fui, presenti publico instrumento exinde confecto, manu mea propria scripto, hic me subscribendo signum meum publicum solitum apposui, in fidem et testimonium veritatis premissorum, requisitus et rogatus.	
12	??	??	Extrait du Coutumier de l’Eglise de Sens, appelé «LIBER PRECENTORIS», relatif aux obligations des archevêques à l’occasion de leur entrée.	ORIGINAL DU XIIIe SIÈCLE. Biblioth. de Sens, ms 6, f° 261.	HEC SUNT QUE DE ANTIQUIS CONSUETUDINIBUS METROPOLITANE SENONENSIS ECCLESIE TENENDA SUNT ET PRIMO DE DOMINO ARCHIEPISCOPO SENONENSI	??	Archiepiscopus in primo adventu suo, cum deducendus est processionaliter de sancto Petro vivo in Senonensem Ecclesiam, antequam ponatur in cathedra ab Archidiacono Senonensi, habens stolam super collum, textu aureo Senonensis Ecclesie aperto coram eo, debet facere juramentum apud sanctum Petrum, canonicis Senonensibus presentibus ac recipientibus, de conservandis eorum et Ecclesie Senonensis privilegiis, statutis, consuetudinibus ac juribus; et in ipso primo adventu, debet dare Ecclesie Senonensi nova vexilla, et capitulum debet habere capam sericeam in qua deducitur, et matricularii cathedram cum pallio.	
13	1390, 28 mai	Avignon.	Le pape Clément VII déclare le Chapitre de Sens exempt de la juridiction archiépiscopale et soumis immédiatement au Saint-Siège.	COPIES VIDIMÉES: De Jean Luce de Paris, note. apostol., 6 mars 1394 (Arch. de l’Yonne, G. 109, n° 21); — De Sébastien Daiz, not. à Sens, 2 sept. 1440 (Ibid. G. 660); — De l’Official de Paris, 26 février 1478 (Ibid. G. 103); — D’Estienne le Fèvre, huissier du Parlement, fin du XIVe siècle (Bibl. Nat., ms. latin 17 095, n° 16). PUBLIC.: Recueil des pièces produites au procès de M. de Gondrin, contre le Chapitre. Paris, Frédéric Léonard, 1670.	(F° 14) BULLA EXEMPTIONIS CAPITULI ECCLESIE SENONENSIS	??	Clemens episcopus, servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriam. Licet omnes Ecclesie per universum orbem diffuse Sedi Apostolice, que super illis obtinet principatum, disponente Domino, sint subiecte, Sedes tamen eadem nonnullas ex ipsis aliquando specialiter sibi subdit quadam prerogativa honoris, eas ab aliorum quorumlibet eximens potestate ac statuens fore liberas et exemptas. Unde nos ad Ecclesiam Senonensem quam speciali dilectione prosequimur, Apostolice considerationis intuitum convertentes, ac volentes illam, eciam consideratione charissimi in Christo Filii nostri Caroli, regis Francorum illustris, nobis super hoc humiliter supplicantis, et etiam litibus et dissensionibus quas discordiarum sator frequenter hactenus inter Archiepiscopum Senonensum, qui fuit pro tempore, ex una parte, et dilectos filios Decanum et Capitulum predicte Ecclesie, super iure visitandi dictos Decanum et Capitulum singularesque canonicos et alias personas Ecclesie ipsius, ac jurisdictione ecclesiastica exercenda in eos, eorum occasione, que dictus Archiepiscopus ad se pertinere dicebat, et quarum alique adhuc pendent coram diversis Judicibus indecise, ex alia, suscitavit, finis celerius imponatur, personeque degentes in ipsa Ecclesia eo libentius ministeriis divinis intendant, dictamque Sedem eo majoris promptitudine devocionis studeant revereri, quo ipse et eadem Ecclesia fuerint maiori libertate dotate, Apostolicis communire praesidiis et gratiis honorare condignis: dictam Ecclesiam, claustrum ipsius, ac domos et habitaciones eiusdem claustri, necnon Decanum et Capitulum supradictos, singularesque canonicos eiusdem Ecclesie ac personas dignitates, personatus, vel officia aut alia beneficia, curata vel non curata, in prefata Ecclesia obtinentes (EN MARGE: Nota familiares.) eorumque familiares, continuos commensales, in numero infrascripto, necnon pueros choriales, matricularios, et servitores perpetuos eiusdem Ecclesie, ac personas alias in dicta Ecclesia continue servientes, de choro ipsius Ecclesie existentes, ac habitum chori defferentes ipsius, etiamsi ipsi vel eorum aliqui parochiales ecclesias quarum collatio ad dictos Decanum et Capitulum seu aliam personam dicte Ecclesie pertinet, vel in quibus dicti Decanus et Capitulum, aut alique alie persone dicte Ecclesie jus patronatus habent, obtineant; (EN MARGE: Nota visitationem.) Necnon Magistrum et fratres ac sorores et donatos cum effectu Domûs Dei, «magne domûs» Dei nuncupate Senonensis, que dictis Decano et Capitulo dumtaxat ab antiquo subesse dinoscitur, presentes pariter et futuros, ab omni visitacione, lege, censura, jurisdicione, potestate et dominio predicti Archiepiscopi ac successorum suorum Archiepiscoporum Senonensium, necnon quorumlibet aliorum ordinariorum, judicum, de Apostolice potestatis (F° 14, v°) plenitudine, ex certa scientia, prorsus eximimus et totaliter liberamus, ac eosdem Ecclesiam et Capitulum predicte Sedi dumtaxat immediate subicimus, et in perpetuum volumus et decernimus fore immediate subiectos. (EN MARGE: Nota de exemptione Ecclesie et claustri ac domus Dei.) Ita quod dicti Archiepiscopus aut successores vel alii ordinarii judices, etiam ratione delicti, vel contractus aut rei de qua agitur, ubicumque commictatur delictum, iniatur contractus, aut res ipsa consistat, non possint in dictis Ecclesia, claustro, domibus et habitacionibus ac in Decanum, Capitulum, canonicos, personas, familiares, pueros, matricularios, servitores, magistrum, fratres, sorores, et donatos predictos, aut eorum aliquem, excommunicacionis, suspensionis, vel interdicti sententias fulminare, aut visitacionis officium, legem, censuram, jurisdicionem, potestatem, aut dominium quomodolibet exercere, seu procuraciones exigere ab eisdem. (EN MARGE: Nota quod omnimoda juridicio et censura in claustro, domibus et habitationibus claustri, spectat ad decanum et capitulum pleno jure.) Volumus insuper et statuimus quod inquisicio, correctio et punicio quorumcumque criminum et excessuum, que per canonicos, personas, familiares, pueros, matricularios, servitores, magistrum, fratres, sorores et donatos predictos pro tempore committi contigerit, necnon omnimoda jurisdicio et censura in eos et eorum singulos, ac in claustro, domibus et habitacionibus supradictis, ad prefatos Decanum et capitulum, et in absencia dicti Decani, aut Decanatu dicte Ecclesie vacante, inquisitio, correctio ac punitio criminum et excessuum Decani praefati et omnimoda jurisdicio in eumdem, ad ipsum Capitulum dumtaxat pertineant pleno jure. (EN MARGE: Nota quod decanus et capitulum omnimodam jurisdicionem ecclesiasticam, auctoritate ecclesiastica, in Ecclesie choro exercere possunt, nec potest ab eis appellari nisi ad Sedem aplicam.) Volumus eciam quod iidem Decanus et Capitulum, ac eodem Decano absente, vel Decanatu vacante prefato, dictum Capitulum omnimodam jurisdictionem Ecclesiasticam, auctoritate Apostolica, in Ecclesia exercere possint et debeant supradicta, quodque ab ipsis Decano et Capitulo communiter vel divisim, nisi ad Sedem predictam, nequeat appellari. Districtius inhibentes eisdem Archiepiscopo et successoribus, ac ordinariis judicibus, ac quibuscumque aliis, communiter et divisim, ne ipsi seu corum successores, aliter contra tenorem exempcionis, liberacionis, voluntatis et constitucionis huiusmodi aliquid actemptare presumant, (EN MARGE: Nota de decreto irritante factum contra hoc, etiam ignoranter.) ac decernentes ex nunc irritum et inane quitquid in contrarium, a quoquam, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter, contigerit actemptari, non obstantibus quod olim venerabilis frater noster Guido Remensis, tunc Senonensis Archiepiscopus, diffinitivam, per quam pronunciatum, decretum et declaratum extitit, jus et potestatem visitandi prefatos Ecclesiam, Decanum et Capitulum ac personas, tam in corpore quam in membris, per dictum Archiepiscopum Senonensem, ac jus percipiendi, recipiendi et habendi procuraciones, racione visitacionum debitas, necnon omnes et singulos actus ad dicte visitacionis officium pertinentes (F° 15) ibidem libere exercendi, ad predictum Guidonem Archiepiscopum Senonensem, et ad eius in dicta Ecclesia successores, solum et in solidum, pertinuisse et spectasse, pertinereque et spectare de jure debere, sibique adiudicandum fore et fuit adiudicatum, ipsique Decanus et Capitulum ac persone ad recipiendum et admittendum ex tunc prefatos Archiepiscopum et successores ad visitandum Ecclesiam, Decanum et Capitulum ac personas predictas, et pro huiusmodi visitatione procuraciones debitas solvendum et exhibendum condempnati fuerunt, sentenciam in Palatio Apostolico reportavit, et a qua, pro parte dictorum Decani et Capituli, extitit appellatum, cuius quidem appellacionis causa in dicto Palatio pendere dinoscitur indecisa, ac felicis recordacionis Innocencii Pape quarti, predecessoris nostri, que incipit: Volentes et quibuscumque aliis constitucionibus Apostolicis et composicionibus et ordinacionibus factis et initis, necnon predictis et aliis litibus motis et pendentibus inter Archiepiscopos Senonenses qui fuerunt pro tempore, et eosdem Decanum et Capitulum, coniunctim vel divisim, super exempcione ipsorum, vel quibusvis articulis exempcionem et jurisdictionem huiusmodi concernentibus, in quocumque statu existant. Quas quidem composiciones, ordinaciones, causas et lites, et ipsarum causarum et litium statum, presentibus haberi volumus pro expressis: et quibus quidem litibus finem imponimus per presentes, ac statutis et consuetudinibus ipsius Ecclesie contrariis, etiamsi composiciones et ordinaciones ac statuta et consuetudines huiusmodi sint juramento, confirmatione Apostolica, vel quacumque firmitate alia roborata. Per premissa vero prefatis Archiepiscopo et successoribus, quominus ipsi, in prefatis Ecclesia et claustro crucem ante se portari facere, ac in eadem Ecclesia synodum et concilium provinciale tenere, ac omnia et singula que sunt pontificalis ordinis libere exercere valeant, sic tamen quod per hoc jurisdictionem, potestatem, dominium vel quitquid aliud, contra tenorem presentium, inibi vindicare nullatenus sibi possint, non intendimus in aliquo derogare. (EN MARGE: Nota de numero familiarium.) Numerum autem predictorum familiarium declarantes, volumus quod Decani sex, singulorum vero dignitates in dicta Ecclesia obtinentium sex, singulorum autem Canonicorum integras prebendas quatuor, semiprebendas vero duo, et singulorum aliorum beneficia in dicta Ecclesia obtinentium unus, familiares, continui commensales dumtaxat, quorum ipsi infra mensem (F° 15, v°) a tempore quo eos in suos familiares receperint, nomina et cognomina Vicario in spiritualibus generali, vel Officiali dicti archiepiscopi, in scriptis tradere teneantur, exempcione et liberacione hujusmodi uti valeant et gaudere. Volumus insuper quod dicti Decanus et Capitulum, ad indicium libertatis percepte, tres Florenos auri de Camera, annis singulis, in festivitate beatorum Apostolorum Petri et Pauli, prefate Romane Ecclesie dare et solvere teneantur. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre exempcionis, liberacionis, constitucionis, inhibicionis, declaracionis et voluntatis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc actemptare presumpserit, indignacionem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Avinione, quinto Calendas Junii, pontificatus nostri anno duodecimo. (EN MARGE: Nota quod hic annus duodecimus fuit anno Dni millesimo trecentesimo nonagesimo.)	
14	1393, 30 décembre et 31 décembre	Nolon et Sens.	Concordat entre l’archevêque Guillaume de Dormans et le Chapitre réglant, en exécution de la bulle d’exemption accordée au Chapitre par Clément VII, les points suivants: 1° Ratification de ladite exemption par l’Archevêque; 2° Extension de ce privilège aux membres de l’Eglise de Sens titulaires de paroisses; réserve faite à l’archevêque de pouvoir infliger une punition, purement civile toutefois, pour leurs négligences à se conformer aux actes émanés de l’archevêché et intéressant leurs paroissiens; 3° Autorité sur les fabriques des églises du patronage attribuée au seul Chapitre; 4° Admission aux ordres des clercs présentés par le Chapitre, sans autre formalité que les lettres dimissoriales à eux délivrées par le Chapitre; 5° Engagement mutuel de faire exécuter toutes les requêtes adressées par les Officialités archiépiscopale et capitulaire; 6° Réduction à quatre du nombre des fêtes auxquelles l’archevêque est tenu d’officier; 7° Ratification des dispositions de l’arrêt du Parlement, du 23 décembre 1392; 8° Engagement par l’archevêque de demander au Saint-Siège la confirmation du présent accord.	COPIE VIDIMÉE contenue dans la procuration, donnée le 6 mars 1394, par l’archevêque de Sens pour demander au pape confirmation de cet accord. (Archiv. de l’Yonne, G. 109, n° 21, Bibl. de Sens).	SECUNDUM CONCORDATUM POST EXEMPTIONEM ET DEBET POSTPONI PRIMO CONCORDATO QUOD INFRA SEQUITUR	??	Universis et singulis presentes licteras inspecturis, seu presens publicum instrumentum, Nos Guillermus, miseratione divina Archiepiscopus Senon., et decanus ac capitulum Ecclesie Senon., facimus tenore presentium manifestum quod cum inter nos Archiepiscopum predictum, pro nobis et nostri Archiepiscopatus nomine, ex parte una, et nos decanum et capitulum predictos, pro nobis et Ecclesie nostre nomine, ex parte altera, questionis materia diucius orta esset, ex qua lites et jurgia mota et suscitata, non sine magnis scandalis, fuerant et adhuc, de die in diem, maiora moveri sperarentur, super eo inter cetera: Quod nos decanus et capitulum antedicti dicebamus et asserebamus, per privillegia romanorum pontificum, et consuetudinem laudabilem canonice prescriptam Senonensis Ecclesie inde sequtam, necnon virtute eciam nonnullarum transactionum, concordiarum et composicionum olim factarum, inter Archiepiscopos Senonenses ex parte una, et decanos et capitulum eiusdem Ecclesie predecessores nostros ex altera, tam per romanos pontifices (F° 16) quam regem Francie et suam parlamenti curiam confirmatarum, ac eciam virtute certarum licterarum apostolicarum a sanctissimo in Christo patre domino Clemente papa septimo, ex habundanti, concessarum et emanatarum, et alio bono et legitimo titulo, Ecclesiam nostram predictam Senonensem claustrumque ipsius, domos et habitationes eiusdem claustri, necnon nos decanum et capitulum supradictos singularesque canonicos eiusdem Ecclesie, ac omnes et singulos in eisdem licteris apostolicis expressos, fuisse ab antiquo et esse ac esse debere exemptos ab archiepiscopis Senonen. et aliis judicibus ordinariis, in omni casu et aliis modis et formis in ipsis licteris apostolicis contentis, quarum tenor de verbo ad verbum inferius est insertus. Dicebamus eciam et asserebamus insuper, nos decanus et capitulum antedicti, quod omnes et singuli ecclesias curatas ac beneficia alia pertinentes et pertinencia ad presentacionem nostram singulorumque canonicorum et personarum dicte Ecclesie obtinentes, ubicumque ecclesie et beneficia ipsa existant, in ipsis ecclesiis et beneficiis deservientes et continuam residenciam facientes, in dicta exemptione, tam de choro dicte Ecclesie Senon. existentes, quam eiusdem Ecclesie Senon. continue servitores, in dicta exemptione semper comprehensi fuerant et comprehendebantur, et eodem ac pari modo sicut ceteri choriales dicte Senonensis Ecclesie residentes, usi et gavisi fuerant ac uti et gaudere imperpetuum debebant, nobisque decano et capitulo, solis et in solidum, erant immediate subiecti, ceterisque juribus et libertatibus antedictis superius expressatis uti et gaudere debebant, eodem ac pari modo sicut ceteri choriales dicte Ecclesie Senonensis. (F° 16, v°). DICEBAMUS et asserebamus eciam nos decanus et capitulum antedicti, quod nedum institucio et destitucio ac compotorum audicio matriculariorum seu provisorum fabrice dictarum ecclesiarum nostrarum, in quibus nos decanus et capitulum, canonici et persone singulares dicte Ecclesie Senon., communiter vel divisim, jus patronatus noscuntur obtinere, ymo eciam correctio et punicio eorumdem in casibus officium et administrationem dicte matricularie seu fabrice concernentibus, ad nos, solum et in solidum, pertinebat et pertinere debebat, et consueverat ab antiquo, et non ad ipsum dominum archiepiscopum, officiales seu alias gentes suas. Dicebamus ulterius quod prefatus dominus archiepiscopus et sui successores, eiusdem vicarii in spiritualibus et temporalibus et alii officiarii sui et eorum quilibet, prout ad ipsos pertinet, permittere debent quod cappellani qui electi sint vel fuerint, tam per prefatos curatos seu presbiteros dictarum ecclesiarum nostrarum de nostro patronatu, quam per alios curatos de choro et habitu dicte nostre Ecclesie Senonensis existentes et in eadem continue residentes, beneficia curata vel non curata ad prefatum dominum archiepiscopum seu quemvis alium pleno jure spectantia obtinentes, libere et sine pecunia aut alia subvencione quacumque ab ipsis exigenda, possint et valeant deservire in curatis et ecclesiis seu aliis suis beneficiis, pro dictis beneficiatis et loco sui, et hoc dictis personis sic beneficiatis in dicta Senonensi Ecclesia continuo desservientibus seu residentibus, dum tamen tales cappellani ad premissa facienda per dictos beneficiatos ut prefertur electi, fuerint ydonei, quo casu ydonei debent reputari, nedum cappellani ordinati et ordinandi per dominum archiepiscopum suosque successores, vel per deputatos ab ipsis, sed eciam illi cappellani qui in casu simili, videlicet ad deserviendum ecclesiis de diocesi Senonensi, alias licenciam obtinuerint a prefato domino archiepiscopo seu gentibus suis. (F° 17). DICEBAMUS insuper quod presbyteros per nos et nostrum singulos, prout ad quemlibet pertinet, ad nostras ecclesias et de patronatu predicto, domino archiepiscopo presentabimus seu eius gentibus, in forma debita, que talis est: «Reverendo in Christo patri et domino N., Dei gracia archiepiscopo Senonensi, sui humiles in Christo filii decanus et capitulum Senonenses, reverenciam tam debitam quam devotam. Ad ecclesiam parrochialem N., Senonensis diocesis, ad nostram, jure patronatus, presentacionem, et vestram collacionem spectantem et pertinentem, liberam et vacantem ad presens, per obitum deffuncti N., ultimi possessoris eiusdem, dilectum nostrum N. vestre Reverende paternitati tenore presentium duximus presentandum, eidem paternitati vestre humiliter supplicantes, quatenus ipsam parrochialem ecclesiam ipsi N. conferre et de ea, cum suis juribus et pertinenciis universis, providere dignemini intuitu pietatis, ipsum nobis remictendo ad prestandum debitum et solitum juramentum, et ad inducendum eum, vel procuratorem suum pro eo, in corporalem possessionem et saisinam ecclesie parrochialis predicte ac iurium et pertinenciarum ipsius predicte, ut est moris, adhibitis solemnitatibus et in debitis talibus requisitis; Quam siquidem paternitatem vestram reverendam conservare dignetur Altissimus feliciter et longeve, ut optatis. Scriptum in capitulo nostro, sub sigillo nostro, die etc......» Presentatos idem dominus Archiepiscopus nobis remictet per suas licteras, formam que sequitur continentes: «N. miseracione divina Senonensis Archiepiscopus, dilectis in Christo filiis, viris venerabilibus et discretis, decano et capitulo Senonen., eternam in Domino salutem. Ad omnium vestrum noticiam deducimus per presentes, quod ecclesiam N., jure patronatus ad vestram presentacionem nostramque collacionem spectantem, ad presens per obitum (vel per resignationem) ultimi ipsius ecclesie possessoris vacantem, N. exhibitori presentium contulimus, intuitu pietatis, remictentes eum vobis, ut deinde ipsum in possessionem corporalem dicte ecclesie, prout moris est, induci faciatis. Datum etc..... (F° 17, v°). DICEBAMUS eciam quod illi de choro et habitu dicte Ecclesie nostre Senonen. existentes, continueque in ipsa deservientes, qui domino Archiepiscopo vel ab ipso deputato, per nos decanum et capitulum, pro consecrandis ordinibus presentantur, et quos nos sufficientes et ydoneos ad tales ordines suscipiendos per nostras licteras actestamur, ex tali actestatione seu assertione sola, et absque alia examinatione per prefatum dominum archiepiscopum aut eius gentes super hoc facienda, ad eosdem ordines admicti debent et sine aliquali pecunia propter hoc solvenda. Dicebamus eciam ulterius quod dictus dominus Archiepiscopus, seu eius gentes, nostras licteras requisitorias in juris subsidium contra subdictos suos, sine contradictione et difficultate quacumque, debent et tenentur executioni facere demandari, prout et nos per ipsum dominum Archiepiscopum seu eius gentes in juris subsidium requisiti, licteras eius exequi facere contra subdictos nostros tenemur. (EN MARGE: De festis annualibus.) DICEBAMUS insuper quod dominus Archiepiscopus ac eius succesores, in duodecim festis annualibus, tenentur facere servicium per se, in nostra Senonensi Ecclesia, et in casu quo defficiet, tenetur dare et solvere, pro quolibet festo, sexaginta solidos parisienses illi qui per capitulum est ordinatus ad dictum servicium faciendum, pro expensis illius qui celebrat, diaconi, subdiaconi, puerorum in albis, matriculariorum Ecclesie et nonnullorum aliorum, juxta ritum antiquum in ipsa Ecclesia observatum. (F° 18.) DICEBAMUS eciam et asserebamus, nos decanus et capitulum antedicti, quod de exemptione et juridicione, et juribus aliis omnibus et singulis supradictis, nos decanus et capitulum antedicti, et singulares persone predicte, eramus et fueramus in possessione et saisina, palam et publice pacifice et quiete, per tantum tempus quod de inicio memoria hominum non existit, vel saltem per tantum tempus quod sufficiebat ad jus proprietatis et possessionis acquirendum, et acquisitum retinendum. NARRATIO ARCHIEPISCOPI VEL REPLICATIO. Nobis Guillermo, Archiepiscopo antedicto, pro nobis et nostri archiepiscopatus nomine, omnia et singula predicta negantibus, et in contrarium dicentibus et asserentibus quod predicta Senonensis Ecclesia, claustrum ipsius, domus et habitationes eiusdem claustri, necnon decanus et capitulum supradicti, singularesque canonici eiusdem Ecclesie, ac omnes et singuli in dictis licteris apostolicis contenti, Nobis, de jure communi, suberant et subesse debebant, cum nullam exemptionem a Sede Apostolica obtinuerant ab antiquo, quin ymo in contrarium, pro parte Archiepiscoporum predecessorum nostrorum, fuerant late nonnulle sentencie contra dictos decanum et capitulum, propter quod nulla exemptione uti et gaudere debebant plenarie, sicut ceteri subiecti nostri, jusque visitandi et procurationes exigendi pro visitationibus huiusmodi habebamus in ipsos et ipsorum quemlibet, sicut in ceteris nobis subdictis habebamus. (F° 18, v°.) DICEBAMUS insuper quod dicte lictere apostolice exemptionis, de novo, a domino nostro summo pontifice per dictos decanum et capitulum obtente, et omnia et singula contenta in ipsis licteris apostolicis quarum tenor inferius est insertus, subreptice obtente et obtenta fuerunt, propter quas nobis archiepiscopo et successoribus nostris nullum poterat nec debebat preiudicium generari pluribus causis et rationibus, quas loco et tempore proponere intendebamus. ACCORDUM. Tandem Nos Guillermus, Archiepiscopus prefatus, ex una parte, et nos decanus et capitulum antedicti, ex altera, pro bono pacis et concordie, diligenti et solemni tractatu deliberationeque matura sepius inter nos interveniente, pro evidenti utilitate totius Ecclesie Senon., ut scandala, lites et jurgia que ex premissis, sicut experiencia nos et nostrum singulos edocuit, orte et suscitate fuerant et oriebantur continue, et erant maiora oriri parata, evitentur, et ut tollatur imperpetuum omnis materia dissentionis inter nos et successores nostros dicte Ecclesie Senonensis, voluntate et beneplacito domini nostri pape in omnibus reservatis, de et super premissis omnibus et singulis, unanimi voluntate et consensu, concordavimus, transegimus et composuimus, concordamus, transigimus et componimus, in modum qui sequitur: 1° (EN MARGE: Approbatio et ratificatio facta per Archiepiscopum.) PRIMO quod Nos Archiepiscopus predictus, pro nobis et successoribus nostris archiepiscopis Senonensibus, predicta et infra insertas licteras apostolicas exemptionis predicte, per dominum nostrum papam modernum concesse, et omnia et singula contenta in eisdem, ratifficamus et approbamus, ratasque et gratas habuimus et habemus, voluimusque et volumus (F° 19) quod imperpetuum suum sortiantur effectum, pure, plene, libere et integraliter, ita quod de ipsis omnibus et singulis in eisdem apostolicis licteris contentis, dicta Ecclesia Senonensis, eius claustrum, domus, decanus, capitulum, canonici, ac omnes et singuli in dicta exemptione comprehensi, eadem exemptione uti et gaudere debeant, juxta ipsarum licterarum apostolicarum exempcionis continen(tiam) et tenorem. 2° (EN MARGE: Nota de exemptione curatorum patronatus capli, etiam in casu concern. curam animarum, faciendo residenciam.) VOLUMUS insuper quod omnes et singuli predicti, ecclesias parrochiales de patronatu dictorum decani et capituli et singularum personarum ipsius Ecclesie obtinentes, ipsis decano et capitulo subiecti perpetuo, in omni casu eciam curam animarum concernente, sint et remaneant, ac dicta exemptione uti et gaudere possint et debeant, residentes in eisdem curis de patronatu, ac si in ipsa Ecclesia Senonen. residerent, absque eo quod per Nos Archiepiscopum et successores nostros qui fuerint pro tempore, nostrosque et eorum officiales seu alias gentes quecumque sint vel pro tempore fuerint, in premissis aut aliquo premissorum impediri seu perturbari valeant sive possint, reputantes ex nunc irritum et inane quitquid in contrarium a quoquam actum, gestum seu actemptatum fuerit, et reputari debere nullum et irritum volumus, ac si nunquam facta vel actemptata fuissent; hoc solum et dumtaxat excepto, quod curati predicti dictarum ecclesiarum, de patronatu dictorum decani et capituli et singularum personarum dicte Ecclesie, tenebuntur accipere et executare licteras matrimoniorum, dispensaciones bannorum, ac citationes et alias licteras dependentes ex dictis citationibus curie nostre Senonensis et aliarum curiarum nostrarum, contra parrochianos suos et alios non comprehensos in exempcione et transactione seu accordo presenti, dum tamen sint extra claustrum et Ecclesiam Senonensem; (EN MARGE: Nota de punitione in casibus premissis a dno Archiepiscopo, que debet esse tantum civilis.) et in casu quo predictas citationes et licteras exequi neglexerint vel renuerint, per nos Archiepiscopum vel officiarios nostros, successorumque nostrorum prout ad quemlibet ipsorum pertinuerit, in huiusmodi casu solum et dumtaxat, juxta et secundum quod casus exegerit, civiliter et non aliter, puniri poterunt et debebunt. 3° (F° 19, v°) (EN MARGE: Nota de institutione, destitutione et auditione compotorum matriculariorum ecclesiarum de patronatu capituli, et compulsione fienda per decanum et capitulum.) Item concordavimus, transegimus et composuimus, concordamus, transigimus et componimus quod matricularii dictarum ecclesiarum, de patronatu dictorum de capitulo singularumque personarum dicte Ecclesie existentes, per eosdem decanum et capitulum instituentur et destituentur, compotaque ipsorum audientur et eciam approbentur et reprobentur, absque eo quod nos archiepiscopus successoresque nostri seu gentes nostre de premissis et ea tangentibus, nos habeamus seu possimus intromictere quoquomodo, eciam si per dictos matricularios fuerimus requisiti, sed ad nos decanum et capitulum, solum et in solidum, ad premissa compulsio pertinebit. 4° (EN MARGE: De promotione ad ordines.) CONCORDAMUS eciam, transigimus et componimus, quod deinceps ordinandi ad sacros ordines per nos Archiepiscopum predictum, vel successores nostros seu a nobis deputatos, dum tamen de choro et habitu dicte Senonensis Ecclesie existant et in ea continue deserviant, admictantur tales persone ad sacros ordines sine aliqua examinatione, dumtamen nos prefati decanus et capitulum, per licteras nostras dimissorias, reputemus ipsos ad prefatos ordines promovendos sufficientes et ydoneos. 5° (EN MARGE: Nota de litteris rogatoriis demandandis executioni.) INSUPER concordamus, transigimus et componimus quod a modo tam Officiales nostri Archiepiscopi quam alii officiarii nostri successorumque nostrorum archiepiscoporum Senon., in juris subsidium licteras requisitorias curie nostrum decani et capituli, executioni demandare (F° 20) seu demandari facere teneantur absque difficultate quacumque, nosque predicti decanus et capitulum, pro dicto domino archiepiscopo et curia ac officialibus suis, idem facere tenebimur in subdictos nostros, dum fuerimus in juris subsidium requisiti. 6° (EN MARGE: De quatuor festivitatibus quibus D. Archiepiscopus tenetur facere servicium aut solvere LX s. p.) ITEM concordavimus, transegimus et composuimus quod nos decanus et capitulum predicti de duodecim festivitatibus predictis, in quibus prefatus dominus archiepiscopus in dicta nostra Senonensi Ecclesia, anno quolibet, servicium facere tenetur et, quando non facit, pro qualibet tenetur solvere sexaginta solidos parisienses illi qui loco sui officium facit, et hoc pro expensis ipsius ac eciam diaconi, subdiaconi, matriculariorum, puerorum in albis et nonnullorum aliorum de choro dicte Ecclesie, in vigilia et festo predictis, prefatus dominus Archiepiscopus et eiusdem successores archiepiscopi Senonenses non tenebuntur amodo predicta facere nisi solum in quatuor festivitatibus, singulis annis, videlicet: Nativitatis, Pasche, Penthecostes et Invencionis beati Stephani, que est tercia die mensis Augusti. Ita quod, quociens defficiet in dictis quatuor festivitatibus, tenebitur solvere, pro qualibet dictarum quatuor festivitatum in qua defficiet celebrare, sexaginta solidos parisienses deputato per capitulum ad dictum servicium faciendum loco sui. Et de aliis octo festivitatibus, ipse dominus Archiepiscopus Senon. suique successores archiepiscopi Senon., ex causa concordie, transactionis et composicionis huiusmodi, quicti et liberi perpetuo remanebunt. 7° ITEM concordavimus, transegimus et composuimus quod certum accordum, transactio sive concordia, inter nos archiepiscopum, ex una parte, et nos decanum et capitulum predictos, ex altera, de et super nonnullis litibus et processibus motis inter nos, in curia Parlamenti (F° 20, v°) factis, et per arrestum dicte curie, die XXIII mensis decembris, anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo secundo confirmatum, remaneat in sua roboris firmitate, cui per persentem concordiam, transactionem seu composicionem in nullo intendimus derogare, sed eciam ex causa presentis concordie confirmamus et ratum et gratum habemus. 8° ITEM concordamus, transigimus et componimus quod nos Archiepiscopus predictus et decanus et capitulum supradicti, supplicamus domino nostro pape, et erga ipsum procurabimus, quatinus ipse dignetur predicta omnia et singula confirmare, cum effectu et clausulis oportunis. Tenor vero licterarum apostolicarum exemptionis, per prefatum sanctissimum dominum nostrum papam Clementum septimum, dictis decano et capitulo concessarum, de quibus supra fit mencio, sequitur in hec verba: Clemens Episcopus servus servorum, etc.... In quorum omnium et singulorum testimonium, presentes licteras seu presens publicum instrumentum, composicionem, transactionem et accordum in se continens, per notarium publicum infrascriptum publicari mandavimus, sigillorumque nostrorum munimine roborari. Acta fuerunt hec, primo per nos Archiepiscopum Senonensem, in castro nostro de Noolonno, in camera nostra alta supra portam posteriorem dicti castri, penultima die Decembris, circa horam vesperorum, presentibus (F° 21) venerabili patre domino Hugone de Sancto Albino, abbate sancti Johannis Senonensis, venerabilibusque viris magistris Nicolao Goulier, presbitero in jure civili licenciato, Officiali Senonensi, et Johanne de Romilliaco, in utroque jure licenciato; et per nos Petrum Fortis decanum, Johannem Gorse, thesauriarium, Philippum du Guet precentorem, Johannem Pelliparii cellerarium, Johannem Masculi, Guillermum Johannis, Aldinum Burghas, Robertum Laillenant, Johannem Blancheti, Jacobum de Provervilla, Johannem Munerii, Hugonem Carle, Petrum Yves, Guillermum Chappuis et Franciscum Matricularii, canonicos Ecclesie Senonensis, capitulantes, capitulum generale, continuatum de unanimi consensu nostro a die festi beati Thome apostoli, facientes et tenentes, et ad sonum campane, ut moris est, in capitulo nostro congregatos, die mercurii, ultima mensis decembris, hora capitulari consueta, presentibus prenominatis venerabili patre domino Hugone, abbate monasterii sancti Johannis Senon., magistro Johanne de Romilliaco, nobili viro Johanne de Sainte-Phale, armigero, magistro Adam Clementis, in jure civili licenciato et Guillermo de Ciez, clerico publico, auctoritate apostolica notario, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis, Anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo tercio, secundum morem Ecclesie gallicane, indicione secunda, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Clementis, divina providencia pape septimi, anno sexto decimo. Et Ego Johannes Cordubannarii, Senonensis diocesis clericus, publicus auctoritate apostolica notarius, composicioni, concordie et transactioni, inter dictum Reverendum patrem dominum Senonensem Archiepiscopum, decanumque et capitulum Senon. prenominatos, ut supra scripta sunt, dum fierent et agerentur, una cum testibus suprascriptis, diebus, locis et horis superius designatis, presens interfui, ipsaque sic fieri vidi, scivi et audivi, et in hanc publicam formam redigi feci (F° 21, v°) et publicavi. Ideo huic presenti publico instrumento, seu presentibus licteris exinde confectis, alia manu, me occupato, scriptis et de jussu et precepto dictorum reverendi patris et dominorum decani et capituli Senon., michi divisim factis, signum meum publicum, una cum sigillis dictorum Reverendi patris et dominorum decani et capituli Senonen. inferius appensis, apposui, me hic propria manu subscribens, et de bulla originali ad eius tenorem superius insertum diligentem collacionem feci, in testimonium veritatis premissorum rogatus, rasuras harum dictionum: Senon., — vel volumus, — devot, — Guido tunc Remen., — sex, — singulorum vero dignitatum, — per notarium publicum, — tanquam legitime scripta, approbando. J. CORDONNIER. Ita approbo. G. DORMANS.	
15	1392, 23 décembre	Paris.	Arrêt du Parlement confirmant un accord passé entre l’Archevêque de Sens et le Chapitre.	ORIGINAUX, autrefois scellés. (Archives de l’Yonne, G. 103, nos 6 et 7, Bibl. de Sens.)	PRIMUM CONCORDATUM POST EXEMPTIONEM PER ARRESTUM PARLAMENTI CONFIRMATUM	??	Karolus, Dei gracia Francorum Rex, Notum facimus universis presentibus pariter et futuris quod, die date presencium, constitutis in nostra Parlamenti curia, magistris Johanne de Bosco, procuratore et procuratorio nomine dilecti ac fidelis consiliarii nostri Archiepiscopi Senonensis, ex una parte, et Radulpho Johannis, procuratore et nomine procuratorio dilectorum nostrorum decani et capituli Ecclesie Senonensis, ex altera, inter dictos procuratores, nominibus predictis, tractatum, concordatum et pacificatum extitit de et super certa lite seu controversia, inter ipsas partes, in dicta nostra curia, mota et pendente, prout in quadam cedula per dictos procuratores eidem curie nostre unanimiter et concorditer tradita, continetur. Cuius cedule tenor sequitur in hec verba: (F° 22). Comme plait et procès ait esté et encore soit meu et pendant, en la court de Parlement, en cas de saisine et de nouvelleté entre doien et Chappitre de l’Eglise de Sens, demandeurs oudit cas, d’une part, et révérend père en Dieu Monsieur l’arcevesque de Senz, défendeur oudit cas, d’autre part, sur ce, entre autres choses, que lesdis doyen et chappitre dient et maintiennent eulx estre subgez et justiciables, sans moyen, en juricicion esperituelle, de nostre saint père le pape, et d’avoir toute juridicion, congnoissance, punicion et correction en tous cas, sur tous les chanoines, chappellains vicaires, coriaulx, bénéficiez en ladicte Eglise, portans l’abbit d’icelle, curez ou non curez, et qu’ils sont exemps en tous cas de la juridicion, cohercicion et congnoissance dudit monsr l’arcevesque de Sens, ses Officiaulx et autres officiers quelzconques; et aussi sur ce qu’ilz dient que ledit monsieur l’arcevesque est tenu de faire le service et chanter la grant messe, chacun an, à douze festes solennelles ordenées en icelle Eglise, et s’il ne le fait, lesdiz doien et Chappitre eslizent et doyvent ordonner telle personne ou personnes, comme bon leur semble, pour faire ledit service, ou nom dudit arcevesque. Ouquel cas, ledit monsieur l’arcevesque est tenu et doit payer, pour chascune foiz qu’il deffault de faire ledit service, soixante solz parisis, à celuy qui est esleu et fait ledit service, pour yceulx soixante solz parisis tourner et convertir en pitance pour yceulx qui tiennent le cuer, le diacre, soubz-diacre, les enffens du cuer et aultres, qui ce jour disnent et doyvent disner avecques celuy qui a fait ledit service. Et de ces choses et chacune d’icelles, et plusieurs autres contenues es lectres de complaintes sur ce faictes, ont jouy et usé paisiblement lesdiz de chappitre, par eulx et leurs prédécesseurs, par tel et si long temps qu’il n’est mémoire du contraire, desquelles la teneur s’ensuit: (EN MARGE: Du XXIIIIe avril, M IIIc IIIIxx VIII.) (F° 22, v°). CHARLES, par la grâce de Dieu Roy de France, au premier notre sergent qui sur ce sera requis, salut. Noz bien amez doien et chappitre de Senz nous ont fait exposer, en griesment complaignant, que comme ils soient de fondacion Royal et en notre sauve et espéciale garde, et subgiez sanz moien, en toute juridicion esperituelle, de notre saint père le pape, et de nous en temporelle, et aient toute juridicion, congnoissance et pugnicion en tous cas, sur tous les chanoines, chappellains, coriaulx, bénéficiez en ladicte Eglise, portans l’abbit d’icelle, et aussi soient et ayent esté, tant par eulx comme par leurs prédécesseurs dont ils ont cause, ensemble tous les chanoynes, chappellains, vicaires et tous autres portans l’abbit de ladicte Eglise, curez et non curez, en bonne possession et saisine d’estre exemps en tous cas de ladite juridicion, cohercicion et congnoissance de nostre amé et féal conseillier l’arcevesque de Senz, son Official ou autres ses officiers quelzconques, et sans ce que ledit Arcevesque ait aucune juridicion, congnoissance, punicion ou correction desdiz doien et chappitre, des subgez ou portans l’abbit de l’Eglise de Senz, et aussi (Nota quod decanus et obtinentes dignitates et personatus, et canonici Ecclesie Senon. possunt sedere in altis sedibus, ab utroque parte seu latere D. Archiepiscopi, in sedibus ab antiquo ad hoc, dum ipse dnus archiepiscopus tenet suam synodum in dicta Ecclesia.) soient lesdiz complaignans et tous les chanoines d’icelle Eglise en saisine et possession de seoir et avoir lieu et place es haulz sièges, du costé d’une partie et d’autre, dudit arcevesque, toutesfois et quantesfois que ledit arcevesque tient son senne en ladicte église, et es sièges ordonnés d’ancienneté pour seoir lesdiz chanoines, et sans que ledit arcevesque ait droit, saisine ne possession de mectre ou faire mectre hors lesdiz chanoines, curez ou non curez, desdiz sièges, ne faire commandement ausdiz chanoines qu’ilz vuident et se départent d’iceulx, ne de leur faire commandement qu’ilz descendent d’iceulx sièges, ne les contraindre à ce par voye de fait ou autrement en quelque manière que ce soit. (Nota de institutione matriculariorum et auditione compotorum et quictanciis dandis quo ad ecclesias de patronatu capituli) Et aussi soient lesdiz complaignans en possession et saisine de mectre, instituer et destituer (F° 23) marregliers, en toutes les cures et églises parrochiaux subgectes et du patronage desdiz doien et chappitre, estans en la diocèse de Senz, de leur bailler leur lectre et commission pour gouverner et exercer ledit office de marreglerie, et de oyr les comptes desdiz marregliers, par eulx ou par leurs commis et députez, toutesfois et quantesfois que mestier est et qu’il est acoustumé à faire; et de bailler ausdiz marregliers leurs lectres de quictance desdiz comptes, et généralement de faire, commectre et ordonner tout ce qui audict office de marreglerie appartient et puet appartenir, et seulx et pour le tout, et sans ce que ledit arcevesque, son official ou autres ses officiers ou commis de par luy, aient droit, saisine ne possession de faire aucune des choses dessusdictes, par espécial de instituer lesdiz marregliers et de oyr lesdiz comptes. Et en possession et saisine que, toutes et quantes fois que lesdiz arcevesques de Senz font leur nouvelle entrée en la Cité et ville de Senz, yceulx arcevesques y entrent vestus de chappe de soye, belle et notable et telle comme à la dignité d’arcevesque appartient; et doivent avoir deux banières honnorables, selon l’estat de l’Eglise et de l’arcevesque, lesquelles portées devant eulx en venant esdictes cité et Eglise, et lesquelles chappe et banières lesdiz arcevesques doivent paier et faire faire à leurs propres coustz et despens, à ladicte entrée, et doivent ycelles chappe et banières demourer gardées et demourer à tousiours viez en ladicte Eglise, et estre en icelle pour estre portées aux processions et autres faiz et services solempnels que on a acoustumé de faire en ladicte Eglise, tant que icelles chappe et banières durent, et s’il avient que lesdiz arcevesques ne aient lesdites chappes et banières à leur dicte entrée et leur sont prestées par lesdiz complaignans chappe et banières, yceulx arcevesques sont tenus de ycelles paier et délivrer ausdiz complaignans, toutesfois (F° 23, v°) qu’ilz en sont requis par eulx. Et aussi soient yceulx complaignans en saisine et possession que toutes et quantes fois que ledit arcevesque est tenu de faire le service divin et chanter la grant messe en ladite Eglise de Senz, et il ne le fait en personne, que lesdiz complaignans eslisent une des dignitez ou un chanoine ou demy-chanoine de ladite Eglise, qui fait ledict service, pour et au nom dudit arcevesque, et en ce cas est tenu ledit arcevesque de paier, bailler et délivrer à celuy qui est eslu et qui fait ledit service, le jour qu’il fait icelluy service, soixante solz parisis, pour chascune fois que ledit service est fait par celuy qui est eslu par lesdiz complaignans, pour yceulx soixante solz tourner et convertir en pitance pour ceulx qui tiennent le cuer, le dyacre, soubzdyacre, les enffens du cuer et autres, qui ce jour disnent et doivent disner avecques ledit eslu. Et desdictes saisines et possessions et chacune d’icelles aient jouy et usé lesdiz complaignans, par eulx et par leurs prédécesseurs, leurs gens et officiers, par tel et si long temps qu’il n’est mémoire du contraire, au moins par temps souffisant à acquérir et retenir possession et saisine, et par les derrenières années et derreniers exploiz. Néantmoins ledit arcevesque, en son senne derrenièrement passé à Senz, fist ou fist faire par son Official ou autre, commandement sur painne d’escommuniement, à tous les chanoines ou demichanoines de ladicte Eglise tenans cures dessoubz luy, qu’ilz descendissent desdiz sièges où ils estoient assis en usant de leurs drois, saisines et possessions, et qu’ils se seissent en bas, et de fait furent contrains plusieurs d’iceulx à descendre desdiz sièges, et en descendirent par l’impression et contrainte dudict Arcevesque et de ses gens et officiers. Et oultre ledit Arcevesque ou son official s’est efforciez et efforce de fait de avoir court, congnoissance et juridicion, et de tenir en procès par devant lui, en sa court (F° 24) esperituelle, à Senz, Bernard Tirant et Hugues de la Barre, prebstres bénéficiez en ladite Eglise et des draps d’icelle, subgiez et justiciables desdiz doien et chappitre, seulx et pour le tout, et exemps en tous cas dudit arcevesque et de son official, et pour cas dont la court, congnoissance et juridicion compète et appartient ausdiz doien et chappitre, et dont lesdiz Bernard et Hugues avoient jà esté poursuis en leur chappitre et amendés yceulx cas cognoissamment et leur ont fait amender yceulx cas. Et avecques ce ledit arcevesque naguères a donné en mandement à plusieurs de ses doiens ruraulx qu’ilz instituassent et destituassent marregliers esdictes cures et parroiches subgietes et estans du patronage desdis doien et chappitre, et qu’ilz oyssent les comptes d’iceulx, lesquelles choses yceulx doiens ont faictes de fait, en tout ou en partie. Et oultre ledit arcevesque naguères a fait son entrée esdictes cité et Eglise de Senz, sans ce qu’il soit entré en chappe qui feust sienne, ne qu’il eust paiée du sien, et sans baillier lesd. banières du sien, ainsi comme tenu y est comme dit est dessus, mais entra en une chappe de soye et fist porter les banières de l’Eglise, lesquelles avoient esté baillées par son prédécesseur arcevesque de Senz, et lesquelles chappe et banières luy avoient esté prestées par lesd. complaignans, led. arcevesque disant et promectant en bonne foy que lesd. chappe et banières il feroit faire à ses propres coulz et despens, et les bailleroit et délivreroit ausd. complaignans, laquelle chose il n’a pas faicte, souffisamment sommé et requis. Et aussi pour ce que ledict arcevesque ne fist pas le service divin en ladite Eglise la veille et le jour de la Purification Nostre-Dame derrenièrement passée, lesdiz complaignans eslurent, pour ycellui service faire, Jehan Blanchet, prestre, chanoine de ladite Eglise, lequel le fist, et néantmoins ledict arcevesque contredist et reffusa à leur (F° 24, v°) paier et bailler lesdiz soixante solz parisis, pour emploier es usages dessusdiz, et encores n’a iceulx soixante solz paiez. Toutes lesquelles choses dessusdictes et chascune d’elles led. arcevesque, son official, ses gens et officiers ont faictes, contredictes et refusées, de fait et contre raison, à tort, en troublant et empeschant lesd. complaignans en leursdictes saisines et possessions, à tort et sans cause, indeuement et de nouvel, et ou grant dommage et preiudice desd. complaignans et de leurs drois, saisines et possessions dessusd., si comme ils dient, supplians à eulx estre sur ce pourveu de remède de justice. Pour quoy, Nous, ces choses considérées, te mandons et commectons par ces présentes, que appelle ledict arcevesque et autres qui seront à appeller, sur aucun lieu de son hostel archeespiscopal, à Senz, pour tous les lieux contencieux que tu tieignes, gardes et maintieignes, de par nous, lesdiz complaignans en leursdictes possessions et saisines et en chascune d’icelles, et d’icelles les fay joïr et user paisiblement, en ostant tous empeschemens faiz au contraire, et en contraignant ad ce tous ceulx qui pour ce seront à contraindre. Et ou cas que ledit arcevesque ou autres quelxconques s’opposeront au contraire, la nouvelleté ostée et restablissement fait avant tout euvre, et le débat et choses contencieuses prises et mises en notre main et gouvernées par ycelle comme souveraine, actendu que lesd. parties sont grans et puissans, et ont leurs conseilliers et advocas à pension en notre court de parlement, et aussi y ont certains autres procès pendens en cas pareil, et que aussi ceste matière regarde grandement les drois de lad. Eglise qui est fondacion Roial, et sera plus seurement demenée et traictiée en notre dicte court que aillieurs. Donne et assigne jour aux opposans, certain ou competent, ordinaire ou extraordinaire, par devant nos amés et féaulx gens tenans notre présent Parlement, à Paris, non obstant que notre dict Parlement siée, et que les parties ne soient pas du bailliage, prévosté ou sénéchaucié dont on plaidera lors, pour dire les causes (F° 25) de leur opposition, procéder et aler avant en oultre, sicomme de raison sera. Ausquelz nos dictes gens nous mandons et pour les causes dessusdictes commectons, que ausd. parties, ycelles oyes, facent bon et brief accomplissement de justice. Et de ce que fait en auras es choses dessusdictes, certiffie compètement nosdictes gens audict jour. Car ainsi nous plaist-il estre fait, et ausdiz complaignans l’avons octroié et octroions, de notre grace espécial, par ces lectres, Nonobstant quelzconques lectres subreptices, impétrées ou à impétrer, à ce contraires. Donné à Paris, le XXIIIIe jour d’avril, l’an de grâce mil CCC IIIIxx et huit, et de notre Règne le VIIIe, soubz notre petit seel ordonné en l’absence du grant. Pendent lequel procès, lesdis doien et chappitre ont obtenu de notre saint père le pape Clément le VIIe certaines bulles, par lesquelles il a certainé du droit et exempcion desdis doien et chappitre, et pour certaines et justes causes qui à ce I’ont meu, a descerné et déclaré lesd. doien et chappitre estre subgiez et justiciables, sans moien, du saint siège de Rome, et estre exemps en tous cas dudit mons. l’arcevesque, de ses officiaulx et autres ses officiers quelconques, et avec ce a voulu et ordonné, veult et ordonne que, se le doien ou aucun chanoine ou chappellains ou autres des draps de l’Eglise comment aucun délit, ou cause ou fait aucun contract, lesd. doien et chappitre, ou ledict chappitre, vacant le doienné, congnoissent du cas et le pugnissent et le corrigent, selon ce que au cas appartendra, si comme ce et autres choses sont plus à plain contenues et déclairées esdictes bulles sur ce faites et données, en Avignon, V. Kl. Junii, pontificatus dicti dni nostri pape anno duodecimo. Lesquelles bulles lesd. doien et chappitre ont présentées en lad. court de parlement, contre lesquelles et la teneur d’icelles led. monsr l’arcevesque s’est opposé et, afin qu’elles ne sortissent leur effect, a proposé plusieurs choses, sur quoy ils sont encores en procès en ladicte court. Et finablement, pour toute matière de plait et procès eschever, et pour nourrir paix (F° 25, v°) et amour entre eulx, ledit M. l’arcevesque, informé à plain du bon droit et des vrayes saisines et possessions desd. doien et chappitre, acertené aussi de la bonne voulenté et entencion de notre saint père, en démonstrant qu’il veult lesd. bulles avoir et sortir leur effect doresnavant, a tousiours, (Approbatio et ratificatio exemptionis capituli per Archiepiscopum), mais a voulu et consenti, veult et consent que lesdiz doien et chappitre et leurs successeurs joyssent et usent plainement et absolument de l’exempcion et toutes et chacunes les choses contenues en ycelles, les loue, rattiffie, conferme et approuve, pour luy et ses successeurs arcevesques de Senz, sans jamais venir encontre, en aucune manière, et que la main du Roy nostre sire, mise es choses contencieuses, soit et sera levée purement, plainement et absoluement, au prouffit desd. doien et chappitre, et avec ce, promect bailler ses lectres de consentement et approbacion, et envoier procuracion souffisante et mandement exprès, pour faire et consentir lesd. consentement, confirmacion, ratifficacion et approbacion, en la court de nostre saint père. (EN MARGE: NOTA: de IIIIer festivitatibus quibus dominus. Archiepiscopus tenetur facere servicium.) Et lesdictz de chappitre acertennés des grans charges que led. monsr l’arcevesque, a cause de son arceveschié, et pour justes et raisonnables causes qui ad ce les ont meuz et meuvent, ont volu et consenti, veullent et consentent que, des douze festes esquelles led. monsr l’archevesque est tenu de faire le service et la grant messe et, quand il ne le fait, il est tenuz de paier soixante solz parisis, pour chascune fois, par la manière que dit est, icellui monsr l’arcevesque et ses successeurs seront tenuz de faire le service et la grant messe de Pasques, de la Penthecoste, de l’Invencion saint Estienne qui est le tiers jour d’aoust, et de la Nativité Nostre Seigneur, par la manière que dit est, seulement. Et des autres huit festes luy et ses successeurs demourront deschargés, quictes et paisibles entièrement. (F° 26). (EN MARGE: NOTA: la maintenue des possessions.) Et quant aux autres possessions et choses contenues en la complainte dessus transcripte, et autres complaintes faictes pour raison des choses dessusd., et des deppendences d’icelle et autrement, en Parlement et autre part, la main du Roy qui mise et assise y estoit, pour le débat des parties, est et sera levée et ostée à plain, au prouffit desd. doien et Chappitre, et seront tenuz et gardez en leurs droitz, possessions et saisines par culx maintenuz, en joiront paisiblement doresnavant. Et pour toutes et chascunes les choses cy dedens contenues tenir, garder, entériner et accomplir, et avoir et sortir leur plain effect, led. monsr l’archevesque a obligé et oblige luy et ses successeurs archevesques de Sens, ensemble le temporel de son archevesché, et lesd. de chappitre, eux, leurs successeurs et le temporel de l’Eglise, et partant se départent de court, sans despens et admende, d’une partie et d’autre, et ad ce veulent lesd. parties estre condempnées par arrest de ladicte court de Parlement. Ad quod quidem accordum, ac omnia et singula superius contenta, tenenda, complenda ac firmiter et inviolabiliter observanda, dicta curia nostra partes superius nominatas, et earum quamlibet ad requestam et de consensu procuratorum supranominatorum, per arrestum condempnavit et condempnat et ea ut arrestum eiusdem curie teneri, compleri et observari ac executioni demandari voluit et precepit. Quod ut firmum et stabile perpetuo perseveret, presentes licteras sigilli nostri munimine fecimus roborari. Datum et actum Parisius, in Parlamento nostro, anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo secundo, et regni nostri decimo tercio, vicesima tercia die mensis decembris. Concordatum in Curia. J. WILLEQUIN.. SECUNDUM CONCORDATUM ANTEPONITUR PRIMO IN II PAGINA FOLII DECIMI QUINTI.	
16	??	??	(F° 26 v°.) CONCORDAT ENTRE JEAN DE MONTEGU, ARCHEVESQUE, ET LE CHAPITRE. 1407. SANS DATTE ET SANS SIGNATURE.	COPIE. Archives de l’Yonne, G. 661.	??	??	Comme plaitz, descors et procès feussent meuz et soient meuz et pendans, tant en la court de Parlement comme ailleurs, et espérez à mouvoir, entre Très Révérend père en Dieu monsr l’arcevesque de Sens, d’une part, et vénérables et discrètes personnes messrs doyen et chappitre de l’Eglise de Sens, d’autre part, et sur plusieurs d’iceulx débatz et descors eussent et aient esté prises et levées plusieurs complaintes en cas de saisine et de nouvelleté, entre lesdites parties, tant en demandant comme en deffendant, et tant du temps du prédécesseur dud. monsr l’arcevesque, comme d’icellui monsieur l’arcevesque qui est à présent, pour raison, entre autres choses, de plusieurs cas touchant l’exempcion que lesd. de Chappitre se dient et maintiennent avoir, lesquelz eussent et aient esté bailliez articles, (EN MARGE: NOTA: XXXIII articles.) d’un commun accord d’icelles parties, par roolle contenant XXXIII articles, à maistre Jehan des Quatremares, conseiller du roy et président des Requestes du palais, prins et esleu du consentement d’icelles parties, pour veoir et adviser lesditz débatz et articles et oyr sur ce lesd. parties, affin d’icelles mectre à accord; lequel roolle veu et advisé, et lesd. parties oyes, finablement icelles parties, pour bien de paix, ont esté et sont d’accord, s’il plait à lad. court de Parlement, en la manière qui s’ensuit: (EN MARGE: Primus articulus. Capitulum scribit: Reverendo.) PREMIÈREMENT, quant au premier article dudit roolle dont la teneur s’ensuit: Primo, que chappitre est en possession d’escripre per verbum «Reverendo» et non «Reverendissimo,» tamen dominus recusavit conferre domino Jo. Grassart, presbitero, curam et decanatum pro una porcione de Lorris en Gastinois, qui est de patronatu capituli, ad quam eum capitulum ipsi domino debite presentaverat, ex eo quod scripserat sibi «Reverendo» et non «Reverendissimo» sicut semper consueverat in tali casu: — led. monsr l’arcevesque est content que lesd. Chappitre luy escripvent per verbum «Reverendo.» (F° 27.) (EN MARGE: Qualiter Capit. potest facere desserviri in beneficio vacante et capere fructus.) Et quant au IIe et IIIe articles contenans ceste forme: Item quando vacat beneficium in quo Capitulum habet jus patronatus vel aliquis de Ecclesia, ipsi habent regimen quamdiu vacat; tamen idem dominus vel sui commiserunt regimen dicte cure et decanatus de Lorris dicto Grassart, et super hoc dederunt sibi tales licteras sicut eis placuit, sine scitu vel scientia dicti capituli, contra jura et possessiones dicti capituli. Item quod faciunt ei desserviri per personam ydoneam quamdiu vacat absque hoc quod dictus archiepiscopus vel eius officiarii possint vel debeant se super hoc intromictere; tamen ipse dominus vel sui contrarium fecerunt in dicta cura et decanatu, ponendo auctoritate sua dictum Grassart, applicantes sibi eciam fructus qui competebant capitulo, ratione deporti et succursus competentium ipsi capitulo in omnibus curis sui juris et patronatus etc... (EN MARGE: Compositio dicti dni Guillermi de Meleduno quondam archiepiscopi ponitur superius folio II° in antiquis concordatis ante exemptionem.) Accordé est, veue la composition d’entre feu messire Guillaume de Melun, jadis arcevesque de Sens et lesd. de chappitre, que, au regard desd. articles, lesd. de chappitre ont juste cause de eulx complaindre et que a tort led. monsr l’arcevesque ou ses officiers leur y ont mis empeschement. (EN MARGE: Nota quod curati ecclesiarum de patronatu capituli sunt exempti a juridicione domini Archiepiscopi.) Et quant au IIIIe desdits articles dont la teneur est telle: Item quod ipsi opponentes, et curati de curis patronatus eorum, ac portantes habitum Ecclesie non possunt citari, moneri, suspendi vel excommunicari ab ipso domino archiepiscopo, vicariis vel officiariis, vel aliis gentibus suis, sed omnes sunt exempti in omni casu ab eis, maxime ipsi curati in casibus concernentibus curas animarum: Tamen officialis dicti domini fecit citari coram eo dominum Brenetum Vinet, curatum d’Esvry, Senonensis diocesis, que cura est de patronatu dicti capituli, et ipsum de facto excommunicavit et aggravavit et eum fecit talem denunciari et publicari per licteras ipsius officialis, sigillatas per Gardemboys, et signatas de P. Bocher, notarium curie Senonensis. — Ledit monsr l’arcevesque octroye et accorde ausd. de chappitre le contenu de l’article, en tout ce qu’il contient, excepté ces motz (F° 27, v°) «maxime ipsi curati in casibus concernentibus curas animarum,» pour ce que au regard des cas qui concernent la cure des âmes, il en sera cy dessoubz ordonné et appointié. Et quant au Ve desd. articles, dont la forme s’ensuit: Item quod dictus archiepiscopus et eius deputati in beneficiis, aliis a curis predictis, in quibus est certa forma servanda scribendo per eos collationes in quibus ad capitulum spectat receptio vel aliud jus, scribunt capitulo per illa verba: «Venerabilibus viris et discretis,» et per verba: «Rogant vel rogamus» — et de predictis usi fuerunt et sunt etc.; — Tamen dictus dominus aut eius commissarii contulerunt magistro Guillelmo Britonis, canonicatum et prebendam Ecclesie Senonensis, tradentes ei licteras super huiusmodi collatione directas dicto capitulo, in quibus et in pluribus aliis similibus usi non fuerunt verbis et terminis predictis, sed posuerunt alia verba et terminos non usitatos, turbando et impediendo dictum capitulum in suis possessionibus et saisinis iniuste, sine causa, indebite et de novo, etc... — Accordé est que ledit monsr l’arcevesque escripra per hec verba: «ROGANTES et nichilominus requirentes,» pourveu que lesd. de chappitre seront tenuz de obtempérer aux lectres dudit sr, combien qu’il y ait ROGANTES, et que, pour oster tous débatz, soit mise et insérée cy dessoubz la forme d’icelles lectres qui sera telle: (EN MARGE: Forma litterarum collationis D. Archiepiscopi dirigendarum decano et capitulo.) «Jo. miseratione divina Archiepiscopus Senonen., dilecto nobis in Christo N. in legibus licenciato, salutem in Domino. Canonicatum et prebendam nostre Senonensis Ecclesie, ad collationem nostram, quos nuper obtinebat Martinus, liberos nunc ac vacantes per obitum ipsius Martini, aut per resignationem ipsorum canonicatus et prebende per eumdem Martinum in manibus nostris factam et per nos admissam, causa tamen permutacionis vobiscum faciende, et non alias, ad tale beneficium in tali ecclesia fundatum, quod nuper obtinebat (F° 28) ex causa premissa, vobis conferimus et donamus intuitu pietatis, ac de illis eciam cum suis juribus et pertinenciis universis providemus, investientes vos presencialiter de eisdem per tradditionem presentium licterarum, dilectos nobis in Christo filios, venerabiles et discretos viros, decanum et capitulum ipsius Ecclesie Senonensis, rogantes et nichilominus requirentes quatenus vos, vel procuratorem vestrum vestro nomine et pro vobis, ad predictos canonicatum et prebendam recipiant et admictant, ac in ipsorum possessionem corporalem juriumque et pertinenciarum universorum eorumdem ponent et inducant, stalum in choro et locum in capitulo, cum plenitudine jurium canonici ipsius Ecclesie vobis specialiter assignando, adhibitis eciam aliis solemnitatibus in talibus assuetis, cuiuslibet jure salvo. Datum... Et au regard du VI° article dont la teneur est telle: Primo vicarii archiepiscopi debent habere potestatem recipiendi permutationes et conferendi beneficia spectantia ad presentationem exponentium sicut extraneorum, tamen dominus interdixit vicariis recipere permutationes et facere collaciones beneficiorum de patronatu et personis Ecclesie, et oportuit eas misisse Parisius, Blesis et Carnoti, cum magnis expensis. — Ledit monsr l’arcevesque octroye et accorde l’article. C’est assavoir que ses vicaires auront la puissance et recepvront les permutations et feront les collations, comme ledit article le contient. (EN MARGE: Nota quod pro beneficiis collatis per D. Archiepiscopum vel per suos personis Ecclesie Senon. de patronatu capituli vel alias, non debet idem Archieps recipere peccunias ultra taxam reductam per U.) Et au regard du VIIe article dudit roole qui contient ceste forme: Item quod de beneficiis collatis per archiepiscopum vel suos ad hoc deputatos, per permutationem vel alias, (F° 28, v°) personis Ecclesie de patronatu vel alias, non debent habere peccunias, et si recipiant, non debent recipere ultra taxam reductam per Urbanum quintum, et si contrarium fecerint, opponentes contrarium obtinuerunt. Tamen receperunt de prebendis Ecclesie quas tenent domini G. Salant, Geuffroy Basin, Johannes Brassereau, et de curatis de Nangis, Lorris et pluribus aliis pecunias ad taxam antiquam etc... — Ledit monsr l’arcevesque octroye et accorde l’article ainsi que lesd. de chappitre le demandent. C’est assavoir de non prendre ou recepvoir oultre le taux réduict par pape Urbain quint, comme led. article contient. (EN MARGE: DE CANONICIS DE BRAYO. Nota quod canonici de Brayo comprehenduntur sub exemptione et non eorum familiares, et ancille canonicorum et beneficiatorum in Ecclesia Sen. non suspecte, que excedunt XL annos, similiter comprehenduntur.) Et quant au VIIIe article dudit roole dont la teneur s’ensuit: Item quod non possunt nec debent citare coram ipsis nec habent juridicionem in familiares canonicorum, necnon beneficiatos in Ecclesia Senonensi nec de Brayo, nec possunt ab eis exigere aliquas peccunias, et si contra fecerunt, opponentes contradixerunt, impedierunt et fecerunt revocari et adnullari, etc...; Tamen officialis fecit citari coram eo Jo. Belleguy, familiarem Nicolai Osmont, presbiteri canonici continue deservientis in ecclesia de Brayo et plures alios similes familiares, et voluit eos de facto cogere plicare emendam in manu sua, et similiter fecit citari per promotores curie de Brinon ancillam domini Johannis Chandelot presbiteri beneficiati in Ecclesia Senonensi continue desservientis in eadem, assignando sibi plures dictos eorum, etc... — Accordé est, au regard des chanoines de Bray sur Seine, que ilz sont compris en l’exempcion desd. chappitre de Sens, et leurs familliers non. Et en tant que touche l’exploit de Delinon dont ledit article fait mention, qu’il soit réputé pour non advenu, sans préiudice desd. parties; et oultre accordé est sur le débat qui pourroit estre entre lesd. parties, au regard des chamberières, (F° 29) à scavoir si elles sont, seront ou devront estre comprises au nombre des serviteurs et familliers qui doivent joyr de l’exempcion, que les chamberières non suspectes et joyront et seront comprises, et les suspectes, non; et seront réputées pour suspectes de l’aage de quarente ans et au dessoubz; et au dessus de quarente ans, pour non suspectes. (EN MARGE: NOTA quod Capellani personarum defferentium habitum Ecclesie Senon, curarum vel aliorum beneficiorum de patronatu ipsius Ecclesie, debent permicti deservire in eisdem curis et beneficiis, sine litteris et licencia D. Archiepiscopi et suorum et sine pecuniis exigendis, quos dicte persone reputant ydoneos, casu quo ipsi capellani fuerint promoti ad ordines per eumdem archiepiscopum, vel eius mandato, vel alias approbati ab eo vel suis.) Et en tant que touche les IXe, Xe et XIe articles dud. roolle desquelz les teneurs s’ensuivent: Item quod si dicti exponentes vel aliquis eorum, vel portantes habitum Ecclesie habent curam vel aliud beneficium de patronatu Ecclesie, si ponant in eis capellanos ad deserviendum, quos reputant ydoneos, debent eciam reputari ydonei per archiepiscopum et suos officiarios; Tamen officiarii vexaverunt plures diversis modis ut exigerent ab eis et levarent peccunias tenentium huiusmodi beneficia, ut P. Asini tenentem curam sancti Nicolai prope Villam novam Regis, G. Magistri, cappellanum sancti Hillarii Senonensis, que cure sunt de patronatu Capituli. Item quod possunt deservire in ipsis curis sine licteris et licencia domini archiepiscopi aut suorum officiariorum. Item quod archiepiscopus et sui debent eos permictere deservire in ipsis curis sine licteris et licencia domini archiepiscopi et suorum, et sine peccuniis exigendis et levandis ab eisdem. — Ledit monsr l’arcevesque octroye et accorde ausd. de chappitre le contenu desd. articles ainsi qu’ilz le demandent, ou cas toutesfois que iceulx chappellains mis à déservir ausdits bénéfices auront esté promeuz aux ordres par ledit monsr l’arcevesque, ou de son commandement, ou autres fois approuvés par luy ou les siens. (EN MARGE: NOTA quod beneficiati vel portantes habitum Ecclesie Sen. in ea residentes, habentes curam in diocesi Sen. eciam si cura non sit de patronatu Ecclesie Sen., possunt eligere capellanos, si ipsi capellani fuerint promoti ad ordines per archiepiscopum, aut alias approbati, seu exercuerint alias curam animarum in ipsa diocesi, dum tamen habuerint ipsi capellani, licenciam et litteras, unica vice pro eadem cura, que lictere conceduntur gratis si placet.) Et quant aux XIIe et XIIIe articles d’icellui roolle dont les teneurs s’ensuivent: Item quod beneficiati in ipsa Ecclesia, vel portantes eius (F° 29, v°) habitum, residentes in eadem, tenentes curam in diocesi Senonensi, eciam non existentem de patronatu Ecclesie, possunt eligere tales cappellanos quales volunt, si fuerint promoti ad ordines per archiepiscopum vel eius mandato, aut si fuerint alias approbati per ipsos archiepiscopum vel per suos officiarios, aut si alias exercuerint curam animarum in ipsa Senonensi diocesi. Tamen vexaverunt ut supra Jo. Aleaume, cappellanum deservientem in cura d’Avroles, quam habet magister P. Haguenin, canonicus residens Senonis et deserviens continue in Ecclesia Senonensi, licet ipse capellanus fuerit et sit approbatus etc.; et plures alios nominandos si opus fuerit etc... Item quod debent eos sic permictere absque hoc quod possint eos cogere recipere licenciam vel licteras ab eis, solvere aliquas peccunias pro premissis vel occasione eorumdem. — Lesdictes parties sont d’accord en la manière qui s’ensuit: C’est assavoir que ledit monsr l’arcevesque octroye ausd. de Chappitre le contenu esdits articles, moiennant la modéracion qui s’ensuit: c’est assavoir que quant telz chappellains seront mis de nouvel à déservir à une cure, que ledit monsr l’arcevesque et les siens les souffreront et permectront déservir icelle cure, ou cas toutesfois que iceulx chappellains auront licence et lectres sur ce dudict monsr l’arcevesque ou des siens, laquelle licence et lectres, eues pour une fois par lesd. chappellains, souffira et devra souffire tant comme iceulx chappellains déserviront à icelle mesme cure, et ne pourront iceulx chappellains estre contrains par ledit mons l’archevesque ou les siens à prendre ou avoir autres lectres d’icellui monsr l’arcevesque ou des siens, et auront ladicte lectre gratis si placet. (EN MARGE: De chorialibus Ecclesie promotis ad titulum chori ad presentationem capituli.) Et au regard du XIIII article contenant ceste forme: Item quod cum presentabunt per se vel alias choriales dicte Ecclesie ad ordines aliquos (F° 30) recipiendos, ad titulum chori vel alias, verbaliter quando ordines Senonis celebrantur, vel suis licteris cum alibi in diocesi celebrantur, et testificabunt eos sufficientes ad ordines petitos, debent sic presentati incontinenter recipi et promoveri, ac traddi eis sigillatas licteras sine aliqua peccunia exigenda vel levanda pro predictis. Tamen recusaverunt recipere ad ordines Thevenin Boursier, Gilet Procure, Gile Chappe et plures alios choriales Ecclesie eis presentatos, et recusaverunt traddere P. de Trecis, Ste. Gobeau et aliquibus aliis chorialibus Ecclesie licteras ordinis quem dari fecerunt eis, sine peccuniis; Et si quas traddiderunt, exigerunt et levaverunt peccunias. — Ledit monsr l’arcevesque consent et octroye le contenu oudit article, ainsi que lesd. de Chappitre le requèrent, ou cas toutesfois que lesditz soient présentés par le précentre ou chantre de lad. Eglise, ou par ung chanoine d’icelle Eglise ad ce ordonné par led. Chappitre, qui affirment iceulx présentés estre souffisans à promouvoir aux sainctz ordres, et auront lectres sans riens paier pour le scel. (EN MARGE: De licteris requisitoriis.) Et quant au XVe article dudit roole dont la teneur s’ensuit: Item quando requirent in juris subsidium archiepiscopum et officiarios suos ad exequendas licteras rogatorias vel requisitorias contra subditos archiepiscopi, ponendo titulum suum in scribendo: «decanus et capitulum Senon. ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentes,» debet et tenetur ponere annexam suam per licteras capituli et mandare subditis suis quod eas exequantur. Tamen dicti domini officiarii recusaverunt annexare plures licteras requisitorias capituli, tam contra Jo. Blandin presbiterum curatum de sancto Albino supra Yonam, subditum dicti domini archiepiscopi, quam contra plures alios, pro eo quod in dictas licteras capitulum, utendo suo jure, ponebat dicta verba: ad Romanam Ecclesiam. — Ledit monsr l’arcevesque consent et octroye ausditz (F° 30, v°) de Chappitre le contenu en l’article, ainsi qu’ilz le requèrent. (EN MARGE: De citatione facta in claustro.) Et quant au XVIe article desditz articles qui est le derrenier des articles dont se deulent et complaignent lesd. de chappitre, duquel la teneur est telle: Item conqueritur capitulum de citatione facta in eorum claustro contra Officialem Archidiaconi Senonensis, in causa appellacionis, in domo dicti archidiaconi, quod dicunt esse de directo contra eorum exempcionem. — Les parties sont d’accord que le cas soit réputé pour non advenu, sans préiudice desd. parties. (EN MARGE: De synodo capituli.) Et en regard du XVIIe article dudit roolle, qui est le premier des articles dont se doulut en son temps feu seigneur de bonne mémoire Maistre Guillaume de Dormans, jadix archevesque de Sens, prédécesseur de mondit sr l’archevesque, dont la teneur s’ensuit: Primo, pro eo quod, licet omnes curati civitatis et diocesis Senon. teneantur personaliter interesse in synodo dicti Reverendi patris, anno quolibet, Senonis celebrari solita, absque hoc quod dictus decanus et capitulum possint seu debeant tenere aliquam synodum, et absque eciam hoc quod dicti curati teneantur comparere in congregatione per eosdem decanum et capitulum per modum synodi facienda; Nichilominus dicti decanus et capitulum, sub umbra cuiusdam congregationis quam, de novo, in crastino synodi dicti Reverendi patris, per modum synodi fecerunt, subtraxerunt curatos ecclesiarum parrochialium de patronatu eorumdem decani et capituli ac singularum personarum eiusdem Ecclesie, et eosdem curatos in eorum congregatione comparere et interesse coegerunt, et, quod deterius est, eosdem curatos citari fecerunt et in causa ex eorum officio tenuerunt pro eo quod in sinodo dicti Reverendi patris comparuerunt, eisdemque curatis inhibuerunt ne amplius in synodo dicti Reverendi patris intersint. — Accordé est (F° 31) que quant à la deffense ou inhibicion faite de par lesd. de chappitre, dont mencion est faicte oudit article, le cas soit réputé pour non advenu, sans préjudice d’icelles parties, et que, pour le temps advenir, lesdits de chappitre usent de leur assemblée ou sane sans que ilz deffendent ou empeschent lesd. curez d’aler au sane dudit monsr l’arcevesque ainsi qu’ilz ont acoustumé. (EN MARGE: Nota quod capitulum potest, auctoritate dni Archiepiscopi, compellere parrochianos ecclesiarum de suo patronatu ad eligendum provisores ad faciendum taillias super eos et compellere recusantes solvere, et quod fiat mentio in licteris capituli de dni Archiepiscopi auctoritate. Sed instituere, destituere provisores, et ad hoc eos compellere reddere compotum et reliqua, potest capitulum auctoritate sua.) Et quant au XVIIIe desd. articles dudit roole qui contient ceste forme: Item pro eciam quod dicti decanus et capitulum, absque requisitoriis ipsorum et sine mandato seu consensu dicti Reverendi patris, citari fecerunt plures parrochianos et matricularios ecclesiarum parrochialium de patronatu supradicto, — et lequel article est compris soubz le XXVIe desd. articles dudit roole dont la teneur s’ensuit: Item pro eo quod dicti decanus et capitulum, de facto, juridicionem spiritualem inceperunt et exercuerunt, tam ex officio quam alias, ad partem instantem, in et super plures personas manentes et habitantes in villa et diocesi Senonensi et juridicione spirituali et territorio dicti Reverendi patris, et hoc sub umbra per eos pretense exempcionis, exercendo juridicionem spiritualem et officium visitationis in ecclesiis parrochialibus de eorum patronatu et in ecclesia collegiata de Brayo, ac in curatos dictarum parrochialium ecclesiarum, et in personas dicte ecclesie de Brayo, ac eciam in provisores et matricularios et nonnullas personas habitantes in eisdem parrochiis, instituendoque et destituendo provisores seu matricularios in eisdem parrochialibus ecclesiis, compotaque eorumdem provisorum audiendo et, quod deterius est, provisoribus seu matriculariis de Pontibus supra Yonam ac pluribus aliis provisoribus ecclesiarum de dicto eorum patronatu commissiones de imponendo tallias in et super parrochianos dictarum ecclesiarum faciendo, dando et concedendo, ac contra ipsos parrochianos non solventes summas pecuniarum eis, pretextu dictarum commissionum impositas, ac eciam contra non comparentes in congregationibus quas ipsi de capitulo (F° 31, v°) eorum auctoritate de facto nituntur facere seu fieri facere in dictis parrochiis de eorum patronatu, pro institutionibus, destitutionibus et compotis dictorum matriculariorum seu provisorum, faciendo et alias eciam citationes, monitiones, excommunicationes, aggravationes, absolutiones dando, faciendo et concedendo et exequi mandando, hec premissa ac alia si opus sit declarando fecerunt seu fieri fecerunt dicti decanus et capitulum, absque requisitoria, consensu seu mandato dicti Reverendi patris, cuius et non dictorum decani et capituli sunt subditi parrochiani ecclesiarum de dicto patronatu. — Lesdictes parties sont d’accord quant à cesdictz deux articles que les cas soient réputez pour non advenuz, sans préiudice d’icelles parties; et oultre, sont d’accord que quant à contraindre ou compeller les parroissiens à eulx assembler pour eslire marregliers, faire tailles sur eulx et contraindre ceulx qui seront reffusans de paier leurs tailles ausquelles ilz seront imposez, tout ce que dit est soit fait par lesd. de chappitre, de l’auctorité dudit monsr l’arcevesque, et soit contenu es lectres; et quant à instituer et destituer marregliers, iceulx contraindre et compeller à en prendre le fais et la charge, rendre compte et paier le Reliqua: que tout ce que dit est se face par lesd. de chappitre. (EN MARGE: Nota quod Capitulum potest habere officialem, si ipse officialis in suis licteris utitur hiis verbis: decanus et capitulum.) Et au regard du XIXe art. dudit roolle dont la teneur est telle: Item pro eo eciam quod dicti decanus et capitulum de novo instituerunt officialem pro juridicione quam dicunt se habere exercenda, magistrum Matheum Banière, qui quidem Officialis solummodo loquitur tanquam eorumdem officialis, quod non est facere consuetum nec eis licet, in preiudicium dicti Reverendi patris et eius juridicionis. — Accordé est que lesdictz de chappitre auront official, pourveu que en ses lectres il escripve: DECANUS ET CAPITULUM. (F° 32.) (EN MARGE: De Casibus reservatis dno archiepiscopo commissis dno decano Ecclesie. — D. Archiepiscopus debet dare auctoritatem decano Ecclesie Senon. in quantum opus et potestatem absolvendi exemptos eiusdem Ecclesie in casibus reservatis eidem archiepiscopo.) Et quant au XXe desd articles dudit Roolle contenant ce qui s’ensuit: Item pro eo eciam quod licet dicto Reverendo patri, ad causam sue Ecclesie et dignitatis archiepiscopalis, spectet et pertineat jus solum et in solidum ponendi, ordinandi et instituendi unum penitenciarium pro se in Ecclesia Senonensi, qui habet cognoscere et absolvere de casibus ordinarie Reverendo patri reservatis, absque hoc quod dicti decanus et capitulum possint aut debeant ex hoc se intromictere, et dicto titulo et aliis debite habet idem Reverendus pater jus, possessionemque et saisinam quod dicti decanus et capitulum non possunt neque debent ponere, ordinare nec eciam instituere penitenciarium in dicta Ecclesia pro eisdem nec alias, qui possit nec debeat absolvere de casibus dicto reverendo patri reservatis; Nichilominus tamen dicti decanus et capitulum de facto instituerunt et ordinaverunt in dicta Ecclesia unum penitenciarium pro ipsis, qui de die in diem nisus fuit et nititur de cognoscendo et absolvendo de casibus dicto Reverendo patri reservatis et non eisdem decano et capitulo spectantibus. — Lesdictes parties sont d’accord que le cas soit réputé pour non advenu, sans préiudice d’icelles parties, et que doresnavant il plaist audict monsr l’arcevesque, si et en tant que besoing en sera, donner au doien de ladicte Eglise puissance de absouldre les exemps d’icelle Eglise tant seulement, des cas réservez audit monsr l’arcevesque. (EN MARGE: De habituatis exemptis residendo per maiorem partem anni.) Et en tant que touche le XXIe article desd. articles dudit roolle, qui est le premier desditz articles dont led. monsr l’arcevesque qui est à présent se complaint, qui contient cette forme; Primo pro eo quod, licet spectet et pertineat dicto Reverendo patri omnimoda juridicio spiritualis et exercicium eiusdem in civitate et diocesi Senonensi, Nichilominus dicti decanus et capitulum, (F° 32, v°) usurpando juridicionem dicti Reverendi patris, citari et litem contestari fecerunt coram ipsis dominum Ricardum Chapperon, tunc curatum parrochialis ecclesie de Pontibus supra Vanam, Senonen. diocesis, et in eadem sua parrochiali ecclesia continue residentem, et hoc sub umbra huius quod ipse dominus Ricardus predictus fuerat de pannis dicte Ecclesie, licet tamen dictam Ecclesiam tunc non frequentaret, nec in eadem resideret, ymo dictam Ecclesiam penitus vel quasi dimiserat, Parisius et alibi extra civitatem Senonensem diu morando. — Lesdictes parties sont d’accord que le cas soit réputé pour non advenu, sans préiudice des parties; et oultre, tant au regard de cest article comme des aultres semblables, que ceulx qui sont des draps de ladicte Eglise de Sens, non bénéficiez en icelle Eglise, soient enfans d’aulbe ou autrement, joyssent de l’exempcion s’ilz sont résidens en icelle Eglise, et aultrement non, et que ilz soient entenduz faire résidence, se ilz y résident pour la plus grant partie de l’an. (EN MARGE: NOTA de capellanis habentibus capellas extra Ecclesiam.) Et quant au XXIIe desditz articles d’icellui roole dont la teneur s’ensuit: Item similiter dominum Johannem le Bryois, curatum de Craeziis Senon. diocesis, in eadem sua cura continue residentem; et hoc fecerunt sub umbra cuiusdam cappelle situate in parrochia de Chancoilla decanatus Melodunensis quam possidebat idem dominus Johannes, quam quidem cappellam dicunt dicti decanus et capitulum ad eorum collacionem pertinere. — Lesdites parties sont d’accord que le cas soit réputé pour non advenu, sans preiudice d’icelles parties. Et pareillement quant au regard du XXIIIe d’iceulx articles qui contient ceste forme: Item similiter dominos Johannem de Reginaco (F° 33) curatum de Pontibus supra Yonam et Raimundum de Rua curatum de Florigniaco, Senon. diocesis, eciam continue residentes in dictis ecclesiis parrochialibus; et hoc fecerunt dicti decanus et capitulum sub umbra huius quod dicunt dictas ecclesias esse de eorum patronatu, et ob hoc curatos ipsos esse de eorum pannis et in exempcione quam pretendunt habere comprehensos. — Les parties sont d’accord que le cas soit reputé pour non advenu, sans préiudice d’icelles parties. (EN MARGE: NOTA de familiaribus.) Et en tant qu’il touche le XXIIIIe article d’icellui roole dont la teneur est telle: Item pro eo quod dicti decanus et capitulum citari fecerunt coram ipsis Johannem Felicis clericum, tam pro violenta manuum iniectione per ipsum facta in Agnetem de Vicinia, quam pro assecurando per ipsum coram ipsis dicte Agneti prestito; et hoc fecerunt sub umbra more quam idem Johannes Felicis faciebat cum altero canonicorum dicte Ecclesie, quamvis idem Johannes Felicis non extitisset dicto Reverendissimo patri aut eius vicariis seu officiariis presentatus, seu in scriptis tanquam familiaris commensalis dicti canonici tradditus. (EN MARGE: NOTA quando tradendus sit numerus familiarium.) Lesdictes parties sont d’accord que le cas soit réputé pour non advenu, sans préjudice d’icelles parties, et que doresnavant lesdicts de chappitre, chacun en droit soy, se il a serviteurs, familliers domestiques oultre le nombre déclaré en l’exempcion qui est: quant au doyen et autres dignitez jusques à six, chanoines quatre, demiprébendez deux, comme contenu est à plain en lad. exempcion, sera tenu de nommer ou bailler par escript les noms de ceulx qu’il vouldra qui jouissent de lad. exempcion, affin que ceulx qui seront oultre ledit nombre soient tenuz pour non exemps, et pareillement sera tenu de les bailler ou nommer par escript s’il a son nombre entier ou plus que la moitié de sondit nombre, et au dessoubz non, pourveu que s’il a moins (F° 33, v°) que pour son nombre, se ne luy porte préiudice qu’il n’en puisse plus avoir quant il vouldra et pourra. (EN MARGE: NOTA quod matricularii Ecclesie, janitores claustri, bedellus capituli, cum custode carceris sunt exempti; femine eorum sunt exempte solum ubi auctoritas viri requiritur.) Et quant au XXVe desd. articles contenant ceste forme: Item pro eo eciam quod dicti decanus et capitulum traxerunt in causam coram ipsis, tam ex eorum officio quam ad querimoniam et requestam domini Girardi Bourrace, curati de Villari Bonoso, Johannetam uxorem Galtheri de Ponte, subdictam et justiciabilem juridicionis spiritualis dicti Reverendi patris et non dictorum decani et capituli et, quod deterius est, dicti decanus et capitulum, non diu est, cognoverunt de quadam causa separationis tunc mota inter Petrum l’Orfèvre et Stephanetam eius uxorem, eciam subditos Reverendi patris et non dictorum decani et capituli, ipsosque coniuges quoad bona de facto separaverunt. Et hoc fecerunt dicti decanus et capitulum, sub umbra huius quod dicti Galterus et Petrus tunc erant janitores claustri et valeti mercenarii seu pensionarii eorumdem de capitulo, licet non essent servitores perpetui neque eorum commensales, sed solummodo mercenarii ad tempus et voluntatem. — Ledict monsr l’arcevesque consent et octroye ausd. de Chappitre que leurs marregliers, jusques au nombre de quatre, leurs portiers aussi jusques au nombre de quatre, includz la garde de leur Chappitre et la garde de leurs prisons, soient réputez serviteurs perpétuelz de Chappitre et exemps, et oultre ledit nombre, non; et quant à leurs femmes, se eulx ou aucuns d’eulx sont mariez, elles ne seront pas exemptes, si non ès cas où l’autorité du mary seroit et doit estre requise. (F° 34.) (EN MARGE: Recepti ad pannos Ecclesie, capientes distributiones sine fraude, sunt exempti.) Et au regard du XXVIIe article dudit roolle qui contient ceste forme: Item et quod dicti decanus et capitulum, usurpando juridicionem Reverendi patris et diminuendo, recipiunt ad pannos dicte Senonensis Ecclesie personas sine numero, et postquam easdem personas semel ad pannos ipsius Ecclesie receperunt, sive sint residentes in Ecclesia Senon. sive non, ipsi tamen decanus et capitulum pretendunt dicere quod tales persone sunt eorum subiecte, et a dicto Reverendo patre et eius juridicione spirituali exempte, ex quibus plurima scandala et inconvenientia sequuntur, quia plures curati, cappellani et nonnulli alii viri ecclesiastici, volentes evitare justiciam et correctionem, ad pannos dicte Ecclesie recipiuntur, et postea exeunt dictam Ecclesiam et villam Senonensem, videlicet in eorum ecclesiis parrochialibus et aliis diocesis Senonensis se transferunt, et sub umbra exempcionis per eos occasione dictorum pannorum ut pretendunt acquisite, et sub spe remanendi sine punitione, faciunt et audacter commictunt plures offensas et scandala in Ecclesia et populo. — Lesdictes parties sont d’accord que tous et chascun receuz aux draps de ladicte Eglise, prenans distribution en icelle Eglise sans fraude, soient exemps et joissent de ladicte exempcion, mais que ilz facent résidence en lad. Eglise. C’est à scavoir que ilz résident en icelle Eglise pour la plus grande partie de l’an, selon la modification faicte cy dessus au XXIe article. (EN MARGE: Beneficiati non residentes per maiorem partem anni in Ecclesia, non sunt exempti). Et tant que touche le XXVIIIe d’iceulx articles dont la teneur s’ensuit: Item licet in dicta Ecclesia Senon. sit certus numerus dignitatum, prebendarum et beneficiorum et officiorum, quodlibet secundum jus unam personam requirentes, et debeant distribui singula singulis personis nec debeant ad unicum beneficium, officium vel dignitatem, plures persone recipi, saltem fructuose pendente controversia. Tamen soepe contingit quod dicti decanus (F° 34, v°) et capitulum recipiunt ad unam prebendam seu dignitatem vacantem duas aut plures personas in litigio, et hoc libenter faciunt pro habendo a quolibet sic recepto certam magnam summam peccuniarum, per eos de novo et ex eorum sola auctoritate recipi ordinatam, et nituntur dicti decanus et capitulum exemptare a dicto reverendo patre et eius juridicione speciali omnes personas per eos sic in litigio receptas, non obstante quod dicti recepti seu alter eorumdem non gaudeant de dicta prebenda seu dicto beneficio ad causam cuius ipsi sunt recepti. (EN MARGE: Canonicus in litigio, residendo gaudet privillegio exemptionis, eciam plures recepti ad unam et eamdem prebendam, residendo gaudent privillegio.) Lesdictes parties sont d’accord que tous receuz à prébende, dignité, office ou aultre bénéfice en lad. Eglise, par la manière contenue oudit article, en quelque nombre qu’ilz soient, joissent de lad. exempcion, mais qu’ilz facent résidence en lad. Eglise, c’est assavoir que ilz y résident pour la plus grande partie de l’année selon la modification dessusdicte. Et quant au XXIXe article dudit roolle contenant ceste forme: Item licet persone residentes in Ecclesia Senonensi, habentes seu tenentes ecclesias parrochiales in civitate et diocesi Senon., sint subdite dicti Reverendi patris et juridicionis eiusdem in delictis, casibus seu causis ipsas curas ecclesias parrochiales concernentibus, actamen dicti decanus et capitulum impedierunt et impediunt dictum Reverendum patrem, eius vicarios et officiarios exercere juridicionem, habere cognicionem, punicionem et correctionem dictorum delictorum, casuum seu causarum ipsas curas seu ecclesias parrochiales concernentium, sive sint de eorum decani et capituli patronatu sive non. (EN MARGE: Nota de mandatis exequendis.) Accordé est au regard des cures dont ledit article fait mention en la manière qui s’ensuit: C’est assavoir que lesd. curés sont tenuz de exécuter les mandemans dud. monsr l’arcevesque et de ses officiers, et se de ce faire sont désobéissans, ilz en seront puniz civilement tant seulement par led. monsr l’arcevesque ou ses officiers. (EN MARGE: De concernentibus curam animarum.) Et quant aux délictz commungs et autres non concernans à cure des âmes, la juridiction et (F° 35) punicion en appartendra ausd. de chappitre, et se les délictz concernent la cure des âmes, le doien de lade Eglise ou aultre pour la partie dudit Chappitre, avec le vicaire ou official dud. monsr l’arcevesque en congnoistront et décideront en commung, posés ores que le cas requère déposicion ou privacion de bénéfice; et se le cas ou délict requiert détencion de corps, le délinquant tiendra prison ès prisons de Chappitre, et s’il est puni civilement, l’admende sera convertie au prouffit de la fabricque de lad. Eglise; et s’il est doubté se les cas ou délictz concernent la cure des âmes, semblablement lesdictz deux commis, l’un pour la partie dud. monsr l’arcevesque et l’autre de par ledit Chappitre, en congnoistront et décideront en commun comme dit est des cas et délictz concernans la cure des âmes. Et en tant que touche le XXXe article dudit roolle duquel la teneur s’ensuit: Item dicti decanus et capitulum de facto denegaverunt et subtraxerunt dicto Reverendo patri cognitionem causarum, electionem et confirmacionem dignitatum electivarum dicte Senonensis Ecclesie, videlicet: decanatus, celerarie et precentorie; et de facto, licet dicta precentoria vacaverit ultra septem menses, actamen dicti decanus et capitulum nullam seu aliquam electionem pro confirmatione habenda dicto Reverendo patri presentaverunt, et hoc sub umbra huius quod negant dictum Reverendum patrem esse in hac parte eorum superiorem, et per hoc dicunt confirmationes electionum dictarum dignitatum dicto Reverendo patri non pertinere, licet, salva eorum reverencia, huiusmodi confirmationes dicto Reverendo patri spectent, et quoniam hoc sit verum, bone memorie dominus Guillermus de Dormans, nuper archiepiscopus Senonensis, cassavit electionem precentorie predicte quam fecerant ipsi decanus et capitulum de persona deffuncti domini Francisci Matricularii, et ipsa electione sic per eum cassata, eamdem precentoriam eidem domino Francisco pleno jure dedit et contulit. (EN MARGE: Nota de confirmatione dignitatum electivarum de quibus non debet se intromictere dominus Archiepiscopus.) (F° 35, v°) Accordé est, quant au regard des dignitez électives de lad. Eglise dont mencion est faicte oudit article, quant le cas adviendra de la vaccacion, élection et confirmacion d’icelles, que lesd. de Chappitre se pourvoyeront sur ce par devers notre saint père le pape, ainsi que bon leur semblera, sans ce que ilz soient tenuz d’aler par devers mondit seigneur l’arcevesque ne que il s’en doye ou puisse entremectre. Et quant au XXXIe article contenant ceste forme: Item et una cum hoc eciam dicti decanus et capitulum quedam eorum mandata quamplures personas in pluribus ecclesiis et locis diocesis Senon. et juridicionis spiritualis dicti Reverendi patris, eciam absque rogato seu requisitoria ipsorum decani et capituli et sine mandato vel consensu dicti Reverendi patris aut eius officiariorum, de facto exequi fecerunt et mandaverunt, faciendo citari et moneri, ac publicari suspensiones a divinis et deinde excommunicatas, aggravatas et reaggravatas, in territorio et juridicione ecclesiastica dicti Reverendi patris, videlicet in ecclesiis et parrochiis de dictis Pontibus supra Vannam, de Chigiaco et de Maleyo Regis, dominum Ricardum Chappon, tunc curatum parrochialis ecclesie de dictis Pontibus supra Vannam, continue residentem in ipsa parrochiali ecclesia, et similiter in ecclesiis de Veronne, de Cerezis, Sancti Mauricii Senon. et de Gronno, dominum Johannem de Bryois, tunc curatum parrochialis ecclesie de dictis Cerezis et in eadem parrochia tunc continue residentem. — (EN MARGE: Nota quod habituati non sunt exemptï nisi faciendo residentiam per maiorem partem anni in Ecclesia; secus autem de beneficiatis qui semper sunt exempti.) Accordé est au XXXIe article cy dessus touché: C’est assavoir que les cas seront repputez pour non advenuz sans préiudice desd. parties; et oultre, tant au regard de cest article comme des aultres semblables: que ceulx qui sont des draps que lade Eglise de Sens, non bénéficiez en icelle Eglise, soient enfans d’aulbe ou autrement, joissent de l’exempcion s’il font résidence en icelle Eglise, autrement non. Et est à entendre faire résidence, (F° 36) c’est assavoir: se ilz y résident pour la plus grant partie de l’an, comme dit est sur le XXe article cy dessus. Et en tant que touche le XXXIIe desd. articles d’icelluy roolle, dont la teneur est telle: Item pro eo quod, licet dicti decanus et capitulum teneantur recipere ad possessionem quorumcumque beneficiorum et officiorum, ad collacionem et provisionem dicti reverendi patris pleno jure spectantium, in Ecclesia eadem existencium et fundatorum, videlicet beneficiorum et officiorum quorum receptio ad possessionem ad eosdem decanum et capitulum spectat, per personas quibus huiusmodi beneficia et officia per dictum Reverendum patrem seu eius vicarium conferri contingit virtute licterarum dicti Reverendi patris seu eius vicarii, in forma debita confectarum, totiens quociens super hoc sunt a dictis personis requisiti, absque hoc quod liceat eisdem decano et capitulo tales personas seu licteras recusare, contradicere seu impedire; nichilominus dicti decanus et capitulum, debite requisiti, recusaverunt recipere ad possessionem beneficiorum infrascriptorum, ad collacionem et provisionem dicti Reverendi patris pleno jure spectantium, personas inferius declaratas, videlicet: magistrum Guillermum Britonis, ad canonicatum et prebendam Ecclesie Senonensis, et dominum Johannem du Ru ad canonicatum et prebendam fundatos ad altare beati Johannis in dicta Ecclesia, et similiter magistrum Johannem d’Ausson, ad canonicatum et prebendam eiusdem Senonensis Ecclesie, ac eciam Guillermum Fusée, ad canonicatum et prebendam ad altare beati Thome in memorata Senonensi Ecclesia fundatos, quorum quidem beneficiorum prefatis magistris Guillermo Rritonis, Johanni d’Ausson, domino Johanni du Ru et Guillermo Fusée facta fuit collacio per vicarios dicti Reverendi patris. — Accordé est que ledit monsr l’arcevesque escripra ausditz de chappitre par certaine forme, laquelle est escripte et insérée cy dessus, en la responce du cinquiesme article notoirement, par laquelle forme lesdictz de chappitre seront tenuz de (F° 36, v°) obtempérer aux lectres dudict mr l’arcevesque, combien que il y ait: rogantes, comme dit est dessus en la responce dudict cinquiesme article. Et au regard du XXXIIIe article qui est le derrenier article dudit roolle, contenent la forme qui s’ensuit: Item pro eo quod licet decanus et capitulum teneantur indilate annexare eorum licteras requisitorias seu rogatorias per eorum subdictos exequi facere contra subdictos eorumdem decani et capituli, totiens quociens super hoc sunt requisiti, posito quod in eisdem rogatoriis seu requisitoriis licteris non contineantur illa verba: Ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinens; nichilominus dicti decanus et capitulum, super hoc pluries requisiti, recusaverunt annexare licteras requisitorias curie spiritualis dicti Reverendi patris eisdem in juris subsidium directas, pro citari faciendo plures personas beneficiatas et residentes in dicta Ecclesia perhibituras testimonium in quadam causa pendente, in dicta curia, inter Johannem Compassatoris drapperium et Johannem Grisart, et similiter in quadam causa matrimonii mota, in dicta curia, inter Desiderium de Monte, ex una parte, et Delinam relictam deffuncti Garnerii Rolandi ream, ex altera. Item similiter recusaverunt annexare licteras rogatorias seu requisitorias, ab Officiali et curia dicti Reverendi patris emanatas, eisdem decano et capitulo directas pro citari et intimari faciendo magistrum Petrum Fabri canonicum Senonensem, in eadem Ecclesia residentem, continentes quod si idem magister Petrus sua crederet interesse, compareret coram Officiali dicti Reverendi patris, dicturus, allegaturus, accusaturus seu denunciaturus id quod sibi videretur expedire, contra Johannem Felicis, clericum quondam eius magistri Petri, et deinde domini archidiaconi Pruvinensis servitorem, tunc eiusdem Reverendi patris prisionarium, pro suspicione furti in domo et bonis mobilibus dicti magistri Petri, ut dicebatur commissi et perpetrati, occasione quorum quidem recusationes cause et quam plures alie, si opus sit declarande, remanserunt terminande. — EN MARGE: Nota quod littere rogatorie decani et capituli sunt annectende per Officialem Senonensem et eius suppositum quin hec verba «ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentes» inserantur vel non inserantur. Et rogans preponet rogatum. Accordé est que lesdictes parties (F° 37) seront tenues, chacun en droit soy, de annexer ses lectres et faire exécuter les lectres rogatoires l’une de l’autre, chacun sur ses subgectz. C’est assavoir l’official dud. monsr l’arcevesque, les lectres rogatoires et réquisitoires desd. chappitre, supposé ores que ès lectres desdits chappitre soient contenuz et escriptz ces motz: Ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentes; Et pareillement lesditctz de chappitre, les lectres rogatoires et requisitoires dudit official, posé ores que cesdits motz: Ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentes, ny soient contenuz ne escriptz. Et si sont d’accord que le rogant ou dépriant prépose le rogué ou déprié. Et parmi ce présent traictié et accord, lesdictes parties ont voulu et consenti, veulent et consentent que la main du Roy nostre sire, mise ès choses contenues pour les débatz d’icelles parties par vertu desdictes complaintes ou d’aucunes d’icelles, soit levée et l’empeschement osté au prouffict de chacune d’icelles parties, au regard de ce qu’elle obtient par ce présent traictié et accord; et partant se départent de court et sans despens.	
17	1422, 3 juin	Sens.	Procès verbal des engagements pris, en garantie des privilèges capitulaires, par les chanoines réunis pour l’élection du successeur de l’archevêque Henri de Savoisy.	??	??	??	In nomine domini. Amen. Per hoc instrumentum publicum cunctis pateat evidenter, quod anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, indicione quinta decima, mensis vero Junii die tercia, Pontificatus sanctissimi in Christo patris ac domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti anno quinto: Coram venerabilibus et discretis viris (F° 37, v°) et magistris Thoma Richardi de Auxonna, in utroque jure licenciato, decano, Johanne Borrelleti dicto Francisci, thesaurario, Johanne Masculi, precentore, Johanne Pulcripatris, celerario, Guidone de Losa, Vastinensi in Ecclesia Senonensi archidiacono, Johanne Clemenceti, Guillermo Levis, Ymberto de Chierreneyo, Guillermo Fusée, Guillermo Gueneti, Girardo Chappuis, canonicis Senon., in capitulo Ecclesie Senonensis, hora capitulari consueta, de mane adunatis et congregatis ad sonum campane bis pulsate, capitulantibus capitulumque facientibus et tenentibus ibidem, ac tractantibus de electione futuri pastoris et archiepiscopi Senonensis, sede archiepiscopali vacante per obitum bone memorie Reverendi in Christo patris et domini, domini H. de Savoisi, nuper et ultimo archiepiscopi Senonensis, in notariorum publicorum subscriptorum, electorum ad conscribendum et in scriptis fideliter reddigendum acta et processus dicte electionis, testiumque ad hec vocatorum et rogatorum presencia, exhibita fuit per venerabilem virum dictum dominum decanum quedam cedula papirea super certis juramentis prestandis super aliquibus statutis et ordinacionibus factis per capitulum dicte Ecclesie Senonensis; que quidam cedula tunc fuit in dicto capitulo lecta et publicata per alterum nostrum tabellionum, alta et intelligibili voce, et tunc omnes venerabiles domini, dignitates et personatus obtinentes et canonici dicte Ecclesie presentes et in dicto capitulo existentes, post lecturam dicte cedule, cuius tenor subsequitur in hec verba: «Primo quod si contingat ipsum archiepiscopum Senonensem eligi, electionis sue confirmationem et omnia que circa eam fuerint necessaria seu oportuna, suis propriis sumptibus et expensis prosequetur, infra tempus a jure statutum, et expensas racionabiles factas et faciendas per capitulum pro facto dicte electionis sue et confirmationis, ipsi capitulo restituet antequam sibi restituantur sigilla sive juridicio Archiepiscopalis. «Item quod confirmatione (F° 38) sua debite prosecuta et obtenta, faciet residenciam continuam Senonis vel in diocesi Senon., aut saltem per duas partes anni, nisi pro necessitatibus, negociis et juribus Ecclesie sue prosequendis alibi moram trahere oporteat, quod ubi et quando continget, tenebitur quanto commodius fieri poterit circa celebrationem sacrorum ordinum in sua diocesi providere. «Item quod in tuitione jurium Ecclesie sue, tam ad cum spectantium quam ad capitulum et singulares personas ipsius capituli, tam dignitates quam alias, erit verus pugil et protector, et circa ea debitum suum totis viribus adimplebit, nec jura capituli singularumque personarum eiusdem aut cuiuscumque sue diocesis aut provincie ullatenus impediet, nec sibi applicabit, capiet aut usurpabit. «Item quod consilium provinciale a modo de triennio in triennium, iuxta tenorem bulle Joh. XXIII, in sua Ecclesia aut alia cathedrali sue provincie, celebrabit, sub penis in eadem bulla contentis, nec jura ad capitulum vigore dicte bulle spectantia quominus ipsum capitulum eis utatur impediet. «Item ut divinus cultus in ipsa Ecclesia debite celebretur, paxque et bona concordia inter ipsum et capitulum continue foveatur, singulis annis et terminis in quodam arresto parlamenti, secunda die mensis augusti anni octuagesimi secundi, ad utilitatem capituli, contra dominum Ademarum pro tunc Senonensem Archiepiscopum prolato contensis, solvet aut per suos officiarios solvi faciet dicto capitulo summas peccuniarum in ipso arresto contentas et specificatas, sine lite aut impedimento quocumque. Et quia fructus et emolumenta dicti archiepiscopatus quasi omnia ad manus sigilliferi consueverunt venire, antequam sigilla recipiat a capitulo, ipsum sigilliferum quem tunc instituet et quoscumque alios sigilliferos per eum post modum instituendos, jurare faciet, et iidem jurare tenebuntur in capitulo antequam de huiusmodi officio se intromictant, quod dictas summas in dicto arresto contentas, de primis peccuniis per eum receptis, iuxta formam et tenorem ipsius arresti et terminis in eo contentis, solvent et expedient ipsi capitulo, sine difficultate quacumque. Item quod servabit omnia et singula puncta exempcionis capituli, et ipsius capituli libertates (F° 38, v°) nullatenus infringet seu impediet aut impediri permictet, ac arrestum et concordiam inter deffunctum dominum Guillermum de Dormano, tunc archiepiscopum Senonensem, et capitulum factas, que ex dicta exemptione dependent, sine diminutione quacumque, inviolabiliter observabit, et omnes et singulos processus et querelas ad causam dicte exempcionis aut alias, tam de tempore dominorum Guillermi de Dormano quam Johannis de Monteacuto, procurabit et faciet sopiri ac si nunquam evenissent, quam primum per capitulum, confirmatione sua obtenta, fuerit requisitus. «Item de expletis per ultimum dominum archiepiscopum contra jura et libertatem capituli factis non se iuvabit, sed licteras traddet capitulo quibus omnia sopirantur, sine preiudicio hinc inde, ac si non evenissent, et ipsum capitulum suis juribus et libertatibus uti et gaudere pacifice permictet. «Item quod nichil pro ordinibus per se aut alium parte sua conferendis habitum Ecclesie defferentibus, pena et labore seu salario servitorum aut alias, nec pro collacionibus beneficiorum, ac eciam de licteris dimissoriis a quocumque dictis, ab eisdem defferentibus habitum Ecclesie nichil capiet aut percipiet aut capi faciet sive permictet, neque eciam de licteris pro licencia deserviendi in curis quas tenent defferentes habitum ipsius Ecclesie, sed ipsas licteras super premissis omnibus, petentibus eis gratis expediet seu expediri faciet, et eciam pueris in albis Ecclesie tonsuram conferet clericalem, ut prefertur. «Item reformabit statum curie ecclesiastice Senonensis, et ipsam curiam ac familiam suam in dicta curia Senon., cum consilio capituli, tam in promotoribus et servitoribus ipsius curie, quam in decanis sue diocesis et alias, maxime circa doctrinam fidei et morum, ac ritum sacramentorum, et justicie debitum, et canonicam administrationem. «Item quod non permictet de cetero, notorie exemptis de Ecclesia Senon. aut de membris ipsius, ad suam curiam evocari, et si contrarium fiat, faciat reparari quamprimum fuerit requisitus, sumptibus illius qui aliquid contra premissa actemptaverit vel fecerit, et suos officiales, promotores et alios officiarios jurare faciet quod ita observabunt. «Item in facto thesaurarie Ecclesie Senonensis, providebit et procurabit diligenter, procurarique et provideri faciet, tam per vicarios, officiales, decanos et alios officiarios suos, curatos et alios subditos (F° 39), quod obolus Christianitatis, in libris antiquis oblacionum PENTH[ECOSTES] nominatus, traditus ab archiepiscopis Senon. dicte thesaurarie, pro luminari ipsius Ecclesie Senon., debite et integre ab omnibus per totam suam diocesim solvatur, et quoniam dictus obolus et alii redditus dicte thesaurarie minime sufficiunt pro oneribus dicte thesaurarie supportandis, que magna sunt, diligenciam faciet et procurabit aliquod beneficium seu aliqua beneficia dicte thesaurarie uniri, aut alios redditus pro ipsis oneribus supportandis eidem thesaurarie applicari; idem procurabit quo ad legata facta et facienda fabrice Ecclesie Senonensis. «Item quod archidiaconis in Ecclesia Senon. integre satisfaciet aut satisfieri faciet, de parte emolumentorum juridicionis curie Senonensis eos et suos archidiaconatus contingentes, iuxta tenorem composicionis antique. «Item quod non procurabit aliquem eligentium impediri, vel turbari in sui voti emissione, quando casus eligendi in Ecclesia continget, quin libere et secundum Deum et secundum suam conscientiam possit aut debeat eligere illum quem utilem pro regimine Ecclesie, ipsius consciencia ei dictaverit. «Item si contingat aliquem a capitulo vel maiori et saniori parte capituli non eligi in Archiepiscopum, non faciet aut procurabit seu patietur fieri, eo quod non fuerit electus, aliquod dampnum vel iniuriam Ecclesie Senonensi, aut alicui canonico, aut suis parentibus, vel alteri cuique, in persona vel in bonis ipsorum, directe vel indirecte, per se vel per alium; ymo si sciat, impediet suo posse, et si impedire non possit, significabit, lenius quam poterit, electo vel archiepiscopo qui tunc erit seu capitulo et canonicis seu canonico si solus sit, ut preservent se et querant remedium quod poterunt et debebunt; et eciam si aliquis fuerit canonicus ab aliquibus electus, non procurabit dampnum et preiudicium ut supra, non eligentibus eum aut alteri, occasione huiusmodi. «Item, ut omnino observentur pax et transquillitas inter dominum archiepiscopum et capitulum, jurabit quod, si contingat oriri controversiam seu debatum inter ipsum et capitulum et pro juribus suis aut capituli, capiet prefatus dominus duos ex parte ipsius et capitulum alios duos qui, sine strepitu et figura iudicii, negocium seu debatum huiusmodi habebunt terminare; qui, si sint discordes ab invicem, poterunt unum alium eligere, et tunc ordinacioni eorumdem aut maioris partis stabitur, et iddem fiet (F° 39, v°) de juribus dignitatum, personatuum et prebendarum Ecclesie. «Item quod confirmationes Episcoporum suffraganeorum, Abbatum et Abbatissarum, cum concilio fratrum et vocatorum, tractabit et terminabit, juraque debita Ecclesie Senonensi, sicut capam et alias res occasione premissorum capitulo debita, procurabit et solvere faciet pro posse et, ante expedicionem confirmationis huiusmodi, procurabit quod jura debita Ecclesie et personis eiusdem, persolvantur. «Item in reparationibus Ecclesie a modo fiendis, contribuet cum capitulo, quantum jus et justicia suadebunt. «Item quod nichil promisit, promictet, dedit vel dabit seu promictet dare aut dari, per se vel alium, fecit aut faciet alicui seu aliquibus, ut eligeretur seu nominaretur in Archiepiscopum Senonensem; et quod eciam pro eligendo nichil recepit aut recipere intendit. «Item bona fide promictet quod de prebendis de thesauro, beatorum Johannis ac Petri, Ecclesie Senon. altarium, dum vacabunt, servitoribus Ecclesie benemeritis providebit, et cum capitulo procurabit erga dominum summum pontificem quod dicta beneficia in graciis exspectativis a modo non cadant seu comprehendantur. «Item quod premissa omnia et singula, post eius confirmationem, per procuratorem, in capitulo, solemniter jurabit, antequam capitulum sigilla teneatur sibi traddere seu expedire, et in propria persona, in suo primo ingressu ad Ecclesiam Senonensem, una cum aliis juramentis, ante portam principaliorem Ecclesie, prestari solitis. «Item quod super premissis non adimplendis dispensatione non utetur.» Unus post alium, per presbiteros manibus positis ad pectus, et per alios non presbiteros, videlicet per magistrum Guillermum Fusée subdiaconum, manu extensa contra ecclesiam, et primo, dictus magister Thomas decanus, et subsequenter thesaurarius, et omnes alii et singuli, tam dignitates et personatus obtinentes quam alii canonici, juraverunt et affirmarunt singulariter singuli, et per eorum juramenta sic prestita promiserunt, tenere, observare, custodire, quantum cum Deo et secundum bonam conscienciam poterunt et debebunt, omnes et singulos articulos predictos, in predicta cedula declaratos, et dixerunt singuli post lecturam: «Ita juro.» Quibus juramentis sic prestitis per dictos dominos capitulantes, predicti domini capitulantes ad personam venerabilis viri domini et magistri Petri Aguenin, canonici Senonensis, existentis in domo sua claustrali, detenti (F° 39bis) infirmitate magna et tali quod non potuisset accedere in capitulo Senonensi, miserunt dictum magistrum Guillermum Fusée, canonicum Senonensem, cum tabellionibus subscriptis et notariis infrascriptis, pro simili juramento prestando, dictique magister Guillermus, notarii et testes, ad dictum magistrum Petrum accesserunt ad eius domum canonialem, eidem premissa per dictum magistrum Guillermum exponendo, et dictam cedulam seu articulos exhibendo. Qui quidem magister Petrus, asserens dictos articulos vidisse, legisse et considerasse, juravit, manu posita ad pectus, tenere et observare dictos articulos, dicens sic omnia contenta inviolabiliter custodire. De et super quibus predictis, domini capitulantes petierunt sibi fieri publicum instrumentum unum vel plura. Acta fuerunt hec publice Senonis, tam in capitulo Senon., quam in domo dicti magistri Aguenin, anno, indictione, mense, die et pontificatu predictis, presentibus ad hec discretis viris domino Guillermo Martineti presbitero de Capella super Orosam, et Johanne Fusée diacono de Sancto Symphoriano Senonensi ecclesiarum parrochialium curatis, ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et Ego Johannes Cordubannarii, Senon. diaconus, publicus auctoritate apostolica notarius, quia predictorum articulorum exposicioni, lectureque, exhibitioni, juramentorum prestationi, ceterisque aliis, tam in capitulo quam in domo magistri Petri Aguenin, una cum notario publico subscripto et testibus suprascriptis, presens fui, eaque omnia et singula sic fieri vidi, scivi et audivi, ideo huic presenti publico instrumento exinde confecto, alia manu, me occupato, legitime scripto, signum meum publicum una cum signo et subscriptione dicti notarii publici subscripti, de jussu dominorum capitulantium subscripto apposui solitum, me hic propria manu subscribens, in testimonium veritatis premissorum rogatus, interlignearum harum dictionum: Capitulum, Abbatissarum et rasure huius: capiet, tanquam legitime scripta approbando. Sic signatum: JO. CORDUBANNARII. ITA APPROBO. (F° 39bis, v°) ET EGO JOHANNES Droconis, diaconus Senonensis diocesis, publicus auctoritate apostolica notarius, quia predictorum articulorum expositioni, juramentorum prestationi, aliisque omnibus et singulis, tam in dicto capitulo quam in domo magistri Petri Aguenin, una cum notario publico suprascripto, ac testibus prenominatis, presens fui, eaque omnia et singula sic fieri vidi, scivi et audivi: Ideo huic presenti publico instrumento exinde confecto, manu mea propria scripto, signum meum publicum, una cum signo et subscriptione dicti notarii publici suprascripti, de jussu dominorum capitulantium apposui consuetum, hic me propria manu subscribens, in testimonium veritatis premissorum, interlignearum harum dictionum: Capitulum, Abbatissarum et rasure huius: capiet, tanquam legitime scripta approbando. Sic signatum: JO. DROYN. ITA APPROBO.	
18	1422, 4 juin	Héry (près Auxerre).	Procès-verbal du serment fait par Jean de Nanton, abbé de S. Germain d’Auxerre, au sujet des obligations imposées par les électeurs capitulaires au futur archevêque de Sens.	??	??	??	In nomine domini. Amen. Huius instrumenti publici serie cunctis luculenter appareat et sit manifestum quod, anno Domini millesimo quadringentesimo vicesimo secundo, indictione decima quinta, mensis vero Junii die quarta, pontificatus sanctissimi in Christo patris ac domini nostri, domini Martini divina providencia pape quinti, anno quinto, constitutus Reverendus in Christo pater et dominus, dominus Johannes de Nantone, decretorum doctor, abbas monasterii sancti Germani Autissiodorensis, ordinis sancti Benedicti, tenens in suis manibus quoddam publicum instrumentum signis publicis et subscriptionibus venerabilis viri Johannis Cordubannarii diaconi, publici auctoritate apostolica notarii, necnon mei Johannis Droconis alterius notariorum publicorum subscriptorum signatum et subscriptum, non cancellatum, non viciatum, nec in aliqua sui parte suspectum, sed omni prorsus vicio et suspicione in se carens, eidem Reverendo patri per venerabiles et discretos viros dominos et magistros (F° 40) Johannem Bourrileti, alias Francisci, thesaurarium, in jure canonico licenciatum et baccalaurium in theologia, Johannem Pulcripatris celerarium, in sacra theologia professorem, Guidonem de Losa in jure civili, et Guillermum Fusée eciam in jure civili et baccalaurium in decretis licenciatos, Ecclesie Senonensis nunc pastoris solacio destitute canonicos, ibidem presentes, ad eumdem Reverendum patrem, per venerabiles et magne prudencie viros dominos decanum et capitulum Ecclesie Senonensis missos ut dicebant, et prout per licteras clausas credencie eorumdem dominorum apparebat exhibitum et presentatum. Cuiusquidem instrumenti tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis: «In Nomine Domini. Amen, etc...» dixit et exposuit dictus Reverendus pater quod prefati domini canonici fuerant missi ex parte venerabilium et discretorum virorum dominorum decani et capituli Ecclesie Senonensis ab sibi exponendum contenta in dicto instrumento, antequam tamen processissent ad expositionem predictorum, fuerant protestati specialiter et expresse ac primitus et ante omnia, per organum prefati domini celerarii, quod non venerant nec erant missi causa tractandi cum eo aliquomodo de facto seu materia electionis futuri Archiepiscopi Senon., quodque per dicenda non intendebant sibi dare spem seu certitudinem ex parte dictorum dominorum decani et capituli, nec ex parte sua, alicuius consensus super electione de persona sua in pastorem Ecclesie Senonensis, sed quia aliqua prolocutio fuerat inter eos de persona sua et poterat sors cadere supra eum sicut supra alterum, requirebant quod contenta in dicto instrumento predicto juraret et promicteret adimplere, servare et tenere, sicut et ceteri canonici in dicto instrumento nominati juraverant et tenere promiserant, si contingeret aliquem eorum in archiepiscopum eligi. Qui reverendus pater eisdem dominis canonicis respondebat et respondit quod, eciam non intendebat nec intendit cum eisdem tractare de materia electionis predicte nec de aliquo quod sentiat symoniacam pravitatem nec obviet canonicis institutis, et dictum instrumentum et articulos singulos in eo contentos diligenter et sigillatim viderat et super ipsis deliberaverat. Et ideo (F° 40, v°) predicta protestatione premissa, respondebat et respondit quod omnes et singuli articuli erant justi, canonici, racionabiles ac utiles, secundum Deum et prout conscientie sue videbantur. Quare contenta in eisdem, manu apposita ad pectus, in casu quo contingeret eum per dictum dominum nostrum papam, seu Sedem Apostolicam aut alias, ad statum seu dignitatem archiepiscopalem predictam Senonensem promoveri, promisit et juravit in omnibus et per omnia inviolabiliter adimplere, tenere et observare, prout et singuli canonici in dicto instrumento nominati juraverunt. De quibus premissis omnibus et singulis, tam predictus Reverendus pater quam domini canonici supradicti, petierunt a nobis notariis publicis subscriptis et quolibet nostrum, sibi fieri atque tradi publicum instrumentum, unum vel plura. Acta fuerunt hec publice, in castro suo de Eriaco, Autissiodorensis diocesis, anno, indicione, die, mense et pontificatu predictis, presentibus discretis viris domino Guillermo Fabri, presbitero, et Petro Chaumelli, magistro in artibus, Parisiensis et Bisuntinensis diocesum, testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Sic signatum: J. MELLINI, ita est, et JO. DROYN, ita est.	
19	1390, 28 mai	Avignon.	Le pape Clément VII accorde aux membres de l’Eglise de Sens, pourvus de bénéfices au dehors, la faculté d’en percevoir les fruits, en résidant à Sens.	ORIGINAL: Archives de l’Y., G. 109, Bibl. de Sens.	??	??	Clemens episcopus servus servorum Dei. Ad perpetuam Rei memoriam. Sincere devotionis affectus quem dilecti filii decanus et capitulum Ecclesie Senonensis ad nos et Romanam gerunt Ecclesiam promeretur ut votis ipsorum, in illis presertim que oportuna fore conspicimus et ad honorem ipsius Ecclesie cedere valeant, favorabiliter annuamus. Ipsorum itaque decani et capituli supplicationibus inclinati, eis tenore presentium indulgemus, ut canonici eiusdem Ecclesie, necnon perpetue beneficiate in eadem Ecclesia et alie habitum chori dicte Ecclesie deferentes persone, curata vel alia, personalem residenciam de iure, consuetudine vel statuto requirencia beneficia ecclesiastica (F° 41), in civitate et diocesi ac provincia Senonensi, obtinentes, presentes et posteri, eciam si beneficia ipsa canonicatus et prebende, dignitates ac personatus officia existant, dummodo dignitates huiusmodi in cathedralibus post pontificales maiores, vel in collegiatis ecclesiis principales dignitates non fuerint, residendo in eadem Ecclesia Senonensi, fructus, redditus et proventus huiusmodi beneficiorum cum ea integritate percipere valeant, cotidianis distributionibus dumtaxat exceptis, cum qua illos perciperent si in ecclesiis sive locis in quibus beneficia ipsa consistunt et consistent personaliter residerent, et ad residendum interim in eisdem ecclesiis sive locis minime teneantur, neque ad id a quoquam inviti valeant coartari. Non obstantibus si dicti canonici et alie persone in prefatis ecclesiis primam non fecerint consuetam residenciam personalem, ac quibuscumque constitutionibus apostolicis, necnon statutis et consuetudinibus dictarum ecclesiarum contrariis, iuramento, confirmatione apostolica, vel quacumque firmitate alia roboratis, eciam si prefati canonici et persone de illis servandis et non impetrandis licteris apostolicis contra ea, et ipsis litteris non utendo eciam ab alio impetratis vel alias quoquo modo concessis, per se vel procuratores suos prestiterint hactenus vel imposterum eos prestare contigerit iuramentum, seu si locorum ordinariis a predicta sit Sede concessum vel imposterum concedi contingat quod canonicos, rectores et personas ecclesiarum suarum civitatum et diocesum, eciam in dignitatibus, personatibus vel officiis constitutos, per subtractionem proventuum suorum ecclesiasticorum aut alias, compellere valeant ad residendum personaliter in eisdem; aut si eisdem ordinariis et dilectis filiis capitulis earumdem ecclesiarum vel quibuscumque aliis, communiter vel divisim, ab eadem sit Sede indultum vel imposterum contigerit indulgeri quod canonicis, rectoribus et personis dictarum ecclesiarum, eciam in dignitatibus, personatibus vel officiis constitutis, non residentibus in eisdem, vel qui primam in eis residenciam huiusmodi non fecerint, fructus, redditus, et proventus canonicatuum et prebendarum, dignitatum, personatuum, officiorum, ecclesiarum et aliorum beneficiorum suorum ecclesiasticorum ministrare minime teneantur, et ad id compelli non possint per licteras (F° 41, v°) apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mencionem, et quibuslibet aliis privillegiis, indulgenciis et licteris apostolicis, generalibus vel specialibus, quorumcumque tenorum existant, per que presentibus non expressa vel totaliter non inserta effectus earum impediri valeat quomodolibet vel differri, et de quibus quorumque totis tenoribus debeat in nostris litteris fieri mencio specialis, proviso quod beneficia huiusmodi debitis obsequiis non fraudentur et animarum cura in eis quibus illa imminet nullatenus negligatur, sed per bonos et sufficientes vicarios, quibus de beneficiorum ipsorum proventibus necessaria congrue ministrentur, exerceatur et deserviatur inibi laudabiliter in divinis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem Omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se noverit incursurum. Datum Avinione, V Kalendas Junii, Pontificatus nostri anno duodecimo. Sic signatum: P. DE MUSSIACO.	
20	1390, 28 mai	Avignon.	Le pape Clément VII nomme l’abbé de Sainte-Colombe-lez-Sens et les doyens de Paris et de Chartres exécuteurs de la bulle précédente.	??	??	??	Clemens episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis Abbati monasterii Sancte Columbe prope Senonis et Parisiensis et Carnotensis ecclesiarum decanis, salutem et apostolicam benedictionem. Sincere devotionis affectus quem dilecti filii, etc... inibi laudabiliter F° 41bis, in divinis. Quocirca discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel duo aut unus vestrum per vos aut alium seu alios, eisdem canonicis et beneficiatis vel procuratoribus suis eorum nomine, faciatis fructus, redditus, et proventus predictos, iuxta huiusmodi concessionis nostre tenorem, integre ministrari. Non obstantibus omnibus supradictis, aut si eisdem ordinariis et capitulis vel quibusvis aliis communiter vel divisim a prefata Sede indultum existat quod interdici, suspendi vel excommunicari non possint per licteras apostolicas non facientes plenam et expressam ac de verbo ad verbum de indulto huiusmodi mencionem, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Datum Avinione, V Kalendas Junii Pontificatus nostri anno duodecimo. Sic signatum: P. DE MUSSIACO.	
21	1382, 2 août	Paris.	Arrét du Parlement condamnant, sur la plainte du Chapitre, l’archevéque Adhémar Robert à payer à l’Eglise de Sens toutes les redevances auxquelles est tenu le temporel de l’Archevéché.	??	??	??	Karolus Dei gracia Francorum Rex, universis presentes licteras inspecturis, salutem. Notum facimus quod lite mota in nostra parlamenti curia in casu novitatis et saisine inter dilectos nostros decanum et capitulum Ecclesie Senonensis conquerentes ex una parte, et dilectum (F° 42) et fidelem consiliarium nostrum Archiepiscopum Senon. opponentem ex altera, super eo quod dicebant dicti conquerentes quod, licet ipsi ad causam dicte Ecclesie et beneficiatorum seu officiariorum eiusdem fuissent et essent per se et dictos beneficiatos et officiarios et eorum predecessores in possessione et saisina levandi et percipiendi, singulis annis, super temporalitate archiepiscopatus Senon. ac profectibus et emolumentis eiusdem, per manus archiepiscopi predicti seu eius gentium aut officiariorum, ad causam officii claustrarie dicte Ecclesie: Pro anniversario deffuncti primi Gillonis Cornuti, quondam Senonensis Archiepiscopi, in mense Januarii, sexdecim libras; Pro anniversario deffuncti Theobaldi de Lisiaco, in mense marcii: IIIIor libras; Pro anniversario deffuncti Stephani Bequardi, quondam Senonensis Archiepiscopi, in mense aprilis: quadraginta libras; Pro anniversario felicis recordacionis Martini pape, in mense aprilis: quatuor libras; Pro anniversario deffuncti Guillermi de Grandiputeo, in mense maii: sexaginta solidos; Pro quadam vinea dicta de Baya dicte temporalitati applicata, que fuerat deffuncti Gauffridi, canonici Senonensis, in mense junii: vigenti quinque solidos; Pro anniversario deffuncti Henrici Cornuti, Senonensis archiepiscopi, in mense octobris: decem libras; Pro anniversario deffuncti Guillermi de Barris, militis, in mense Novembris: viginti sex solidos et octo denarios parisienses; Ad causam thesaurarie dicte Ecclesie ad quatuor terminos anni: duodecim libras duodecim solidos parisienses; videlicet: in festo Pasche, quadraginta solidos; in festo Nativitatis beati Joannis Baptiste: quadraginta solidos; in festo beati Remigii: triginta duos solidos, et in festo Nativitatis Domini: septem libras parisienses. (F° 42, v°) Ad causam sacristerie dicte Ecclesie: sex libras parisienses in quatuor terminis anni, videlicet in festo Pasche: triginta unum solidos; in festo Nativitatis beati Joannis Baptiste: viginti septem solidos et octo denarios; in festo beati Remigii: triginta duos solidos; in Nativitate Domini: viginti octo solidos, quatuor denarios parisienses. Ad causam quatuor matriculariorum ac officii matricularie dicte Ecclesie: quadraginta septem libras sex solidos et octo denarios turonenses, quatuor terminis anni, videlicet: in festo beati Johannis Baptiste pro vadiis: septem libras quinque solidos, et pro tribus festis annualibus dicto termino: septem solidos sex denarios. In termino festi sancti Remigii pro vadiis: octo libras decem solidos, et pro robis dicto termino: septem libras decem solidos, ac pro accendendo certo luminari seu herchiis in festo Invencionis sancti Stephani: quinque solidos. In termino Nativitatis Domini pro vadiis: septem libras quator solidos duos denarios. In festo Pasche: octo libras decem solidos, et dicto termino pro robis: septem libras decem solidos, et pro accendendo luminari seu herchiis antedictis in festo sancti Stephani quod est in crastino Nativitatis Domini: quinque solidos turonenses. Ad causam vicariorum dicte Ecclesie, in festo sancti Andree: quadraginta octo libras; in festo Pasche: trigint alibras parisienses. Necnon in possessione et saisina prosequendi in judicio et extra omnes causas, querelas et negocia, dictam Ecclesiam Senonensem ac beneficiatos et officiarios eiusdem tangentia. Quibus possessionibus et saisinis ipsi conquerentes ac prefati beneficiati et officiarii pacifice et per tantum tempus de cuius (F° 43) contrario hominum memoria non extabat, vel saltem per tanti temporis spacium quod sufficiebat ad bonam possessionem et saisinam acquirendam et retinendam, usi fuissent: nichilominus prefatus opponens et eius gentes et officiarii, pro parte dictorum conquerentium sufficienter requisiti de prefatis redditibus, terminis statutis, satisfacere recusaverunt, ipsos conquerentes in dictis suis possessionibus et saisinis, de novo et indebite perturbando; et de hoc dicti conquerentes certam querimoniam in casu novitatis impetraverant, cuius executioni dictus opponens se opposuit. Quare petebant in dictis suis possessionibus et saisinis manu teneri et defendi, ac impedinentum in ipsis possessionibus et saisinis oppositum admoveri, et manum nostram, propter debatum partium in rebus contenciosis appositam, ad eorum utilitatem levari, et dictum conquerentem in eorum dampnis interesse et expensis comdempnari. Dicto opponente in contrarium proponente quod, licet ipse qui de novo ad dictum archiepiscopatum fuerat promotus, de causis, juribus et negociis dicti archiepiscopatus nundum informari potuisset, et quod si aliqui redditus seu prestationes ab ipso seu alio archiepiscopo Senonensi, prefatis conquerentibus aut aliis beneficiatis et officiariis dicte Ecclesie deberentur, illa solum super quibusdam particularibus terris et possessionibus, et non super tota temporalitate dicti archiepiscopatus, percipi consuevissent, et quod dictus opponens per se et suos predecessores fuisset et esset in possessione et saisina tenendi et custodiendi dictam temporalitatem liberam et immunem ab omni onere et prestatione erga dictos conquerentes et alios quoscumque, et maxime ab oneribus et prestationibus modo quo petebant ipsi conquerentes superius declarato. Quibus possessionibus et saisinis prefatus opponens, per se et dictos eius predecessores et eorum gentes et officiarios, usus fuisset pacifice et per tantum tempus de cuius contrario hominum memoria non extabat, vel saltem quod sufficiebat ad bonam possessionem et saisinam acquirendam et retinendam; nichilominus dicti conquerentes, absque eo quod dictum opponentem de modo et causa percipiendi dictos redditus inforciare voluissent, prefatam querimoniam impetraverant, nec alias super quo (F° 43, v°) dicti redditus percipi consueverant declarare voluerant, et ob hoc ipse opponens prefate querimonie et eius exequcioni se opposuerat. Quare petebat dictos conquerentes male conquestos fuisse et se bene opposuisse dici et declarari, et in dictis suis possessionibus et saisinis manuteneri et defendi, ac impedimentum in ipsis appositum admoveri, manumque nostram propter debatum partium in rebus contenciosis appositam, ad eius utilitatem levari, et dictos conquerentes in eius expensis condempnari. Super quibus et pluribus aliis inquesta facta, et salvis reprobationibus contra testes per utramque partem, et contradictionibus licterarum per dictum opponentem, et salvationibus earumdem per ipsos conquerentes, iunctis certis rationibus juris per utramque partem traditis, ad judicandum recepta et visa ac diligenter examinata, reperto quod sine reprobationibus poterat judicari per prefate curie judicium, dictum fuit quod dicti conquerentes in dictis suis possessionibus et saisinis manutenebuntur et conservabuntur. Et per iddem judicium prefata curia impedimentum, in dictis possessionibus et saisinis appositum, admovit et admovet, manumque nostram, propter debatum partium in rebus contenciosis appositam, ad utilitatem ipsorum conquerentium levavit et levat, ipsum opponentem in expensis huius cause condempnando, ipsarumque expensarum taxatione dicte nostre curie reservata. In cuius rei testimonium, presentibus licteris nostrum jussimus apponi sigillum. Datum Parisius, in Parlamento nostro, die secunda Augusti, anno Domini millesimo trecentesimo octogesimo secundo, et regni nostri secundo, sigillatum sigillo nostro in absencia magni ordinato. Per judicium curie, sic signatum: JOUVENCE.	
22	1343, 19 septembre	Villeneuve-lès-Avignon.	Le pape Clément VI déclare les évêques de la province de Sens, pourvus de leurs sièges en Cour de Rome, soumis à l’obligation de faire Profession.	ORIG.: Regesta Clementis VI, t. 19, f° 214. (Archives vaticanes.)	BULLA CONTINENS QUOD EPISCOPI PROMOTI AUCTORITATE APOSTOLICA EADEM TENENTUR AD FACIENDAM PROFESSIONEM ET AD ALIA JURA QUE TENENTUR ILLI QUI ELIGUNTUR	??	Clemens episcopus, servus servorum Dei, ad perpetuam rei memoriam. Senonensem Ecclesiam, Metropolim nobilem et insignem, cuius regimini jamdudum per certum tempus prefuimus, paterne dilectionis plenitudine prosequentes, desideramus ipsius honores et jura illibata servari, et contra illa infringere mollientes libenter oportune provisionis remedium adhibemus. Sane dilectorum filiorum decani et capituli eiusdem Ecclesie petitio, nuper nobis exhibita, continebat quod, licet de antiqua consuetudine notoria et prescripta, quicumque promoti ad episcopales dignitates ecclesiarum suffraganearum dicte Senonensis Ecclesie, ad ipsam Senonensem Ecclesiam eorum metropolitanam, antequam ecclesias proprias ad quas promoti sunt intrare valeant, accedere teneantur, et supra maius altare ipsius Ecclesie Senonensis, obedienciam profiteri et professionem alias facere, prout in libris dicte Senonensis Ecclesie vident et reperiunt esse scriptum; necnon unam capam sericeam ydoneam donare ipsi Ecclesie Senonensi, ad opus donantis eamdem, cum ad ipsam Ecclesiam postmodum accesserit conservandam, que postquam taliter donans sedem suam episcopalem qualitercumque dimiserit, debet ipsi Senonensi Ecclesie perpetuo remanere; tamen nonnulli ad huiusmodi ecclesias suffraganeas per apostolicam Sedem promoti, pretendentes se ad premissa, pro eo quod per dictam Sedem promoti sunt, non teneri, predicta contempta consuetudine, recusant indebite adimplere predicta, honori et juribus ipsius Senonensis Ecclesie detrahendo, ex quo quandoque litigii materia cum multis sumptuosis anfractibus generatur. Quare prefati decanus et capitulum nobis humiliter supplicarunt ut indempnitati et honori ipsius Ecclesie (F° 44, v°) Senonensis providere paterna solicitudine dignaremur. Nos itaque huiusmodi supplicationibus inclinati, auctoritate apostolica, tenore presentium declaramus provectos per Sedem ipsam et promovendos in posterum ad suffraganeas ecclesias supradictas, eo modo ad predicta omnia facienda teneri quo tenentur alii, qui ad ecclesias ipsas per dilectos filios earum Capitula eliguntur, et eorum electiones per Archiepiscopum Senonensem, qui est pro tempore, seu auctoritate ipsius, jure metropolitico, confirmantur. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam nostre declarationis infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc actemptare presumpserit, indignationem Omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli Apostolorum eius, se noverit incursurum. Datum, apud Villam Novam, Avinionensis diocesis, XIII Kl. octobris, Pontificatus nostri anno secundo.	
23	1367, 5 juillet	Sens.	Procès-verbal de la Profession de Pierre Aymon évêque d’Auxerre.	??	??	??	In dei nomine. Amen. Per hoc presens publicum instrumentum cunctis pateat evidenter quod, anno eiusdem millesimo trecentesimo sexagesimo septimo, indicione quinta, die quinta mensis Julii, Pontificatus sanctissimi in Christo Patris ac Domini nostri Domini Urbani, divina Providentia Pape quinti, anno quarto, in choro Ecclesie Senonensis, in reverendi in Christo patris ac domini domini Guillermi, Dei gracia Senonensis Archiepiscopi, dominorumque Francisci de Vergeyo decani, Stephani de Nemosio thesaurarii et nonnullorum aliorum canonicorum dicte Ecclesie Senonensis, ac mei publici notarii infrascripti et subscriptorum testium presencia, personaliter constitutus Reverendus in Christo pater Dominus Petrus, Episcopus Autissiodorensis, suffraganeus dicte Ecclesie Senonensis, fecit professionem supra maius altare eiusdem Ecclesie Senonensis, prout de more ipsius Ecclesie facere tenentur omnes suffraganei episcopi eiusdem Ecclesie Senon. qui die primo, ad ipsam Ecclesiam, post eorum consecrationem, et antequam ipsi (F° 45) intrent suas ecclesias, accedunt, et in libro memoralium in quo talia seu tales professiones scribi consueverunt, manu sua propria scripsit hec verba (EN MARGE: Nota textum professionis): «Ego Petrus Dei et Apostolice sedis gracia Autissiodorensis episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi, et tibi, pater Guillerme, tuisque successoribus, debitam subiectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo.» — Et statim et consequenter signum crucis subscripsit ibidem tale o Et, hoc facto, cum sibi diceretur a prefatis dominis Archiepiscopo, decano et thesaurario, nomine dicte Ecclesie Senonensis, quod ipse dominus episcopus, de dicto more, dicte Ecclesie tenebatur offerre, solvereque et traddere dicte Ecclesie Senonensi unam capam sericeam bonam et decentem statui Episcopalis dignitatis, ad usum ipsius domini episcopi in dicta Ecclesia Senonensi, cum ad eam accederet, quamdiu ipse Episcopus Autissiodorensis esset, in eadem Ecclesia Senonensi custodiendam, et postea ipsi Ecclesie Senonensi remanendam, necnon et quatuor libras parisiensium tunc ab eo debitas nomine quo supra, et distribuendas ut moris est certis personis de dicta Ecclesia Senonensi, Ipse dominus Episcopus [suo] et ecclesie sue Autissiodorensis nomine, confitens ad hec se teneri, rogavit et requisivit dictos dominos decanum et thesaurarium quatenus, quia dictam capam non habebat in promptu, ipsi sibi facerent tradi seu accommodari unam capam de capis dicte Ecclesie Senonensis, quam ibidem traderet et offerret, in signum representationis illius cape petite quam debebat, et ipse promictebat et promisit, bona fide, nomine suo et dicte ecclesie Autissiodorensis, unam aliam capam sericeam, bonam et decentem statui Episcopalis dignitatis, tradere, offerre et solvere Ecclesie Senonensi memorate, necnon et dictas quatuor libras parisiensium, infra unum annum proximo tunc sequentem. Et tunc tradita fuit statim et commodata sibi una capa sericea, de capis dicte Ecclesie Senonensis, quam ibidem supra dictum maius altare obtulit, tradidit et posuit, in signum representationis supradicte cape ab eo debite et petite. Super quibus omnibus et singulis premissis, prefati domini decanus et thesaurarius, nomine capituli et dicte Senonensis Ecclesie, petierunt a me publico notario infrascripto sibi fieri publicum instrumentum. Acta fuerunt hec Senonis, anno indictione, die, mense, pontificatu et loco (F° 45, v°) predictis, presentibus venerabilibus et discretis viris magistro Nicolao Albrici jurisperito, domino Johanne Regis presbitero, capellano dicti domini episcopi, et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego Guillermus Burgensis, dictus de Bisuncio, clericus Senonensis diocesis, publicus auctoritate apostolica notarius, premissis una cum supra scriptis testibus presens fui eaque in hanc publicam formam redegi, manu eciam mea propria scripsi et signum meum consuetum eis apposui in testimonium premissorum rogatus.	
24	1342, 15 mai	Sens.	Les vicaires généraux de Philippe de Melun, archevêque de Sens, donnent mission à Pierre Martin, chanoine du Trésor, en vertu des instructions écrites, le 10 mai 1341, par le même archevêque, de signifier à Jean de Blangy, évêque d’Auxerre, qu’il est tenu, sous peine d’interdit, de venir faire Profession à Sens, avant de faire son entrée à Auxerre.	??	??	??	Vicarii generales in spiritualibus et temporalibus Reverendi in Christo patris ac domini, domini Philippi, Dei gracia Senonensis Archiepiscopi nunc notorie in remotis agentis, discreto viro magistro Petro Martini, canonico thesauri Ecclesie Senonensis, salutem. Insinuatum nobis extitit ex parte venerabilium virorum decani et capituli dicte Ecclesie Senonensis nobisque nichilominus sufficienter constitit et constat licteras a dicto Reverendo patre sub eius sigillo emanasse continentes istam formam: [A] Philippus miseratione divina Archiepiscopus Senonensis, dilecto nostro magistro Guillelmo Gotelant, penitenciario Senonensi, salutem. Cum quicumque episcopus suffraganeus nostre metropolitane Senonensis Ecclesie, quocumque modo electus canonice, vel auctoritate apostolica promotus, ad quamcumque suffraganeam ecclesiam nostre provincie Senonensis, teneatur ex antiqua consuetudine laudabili et prescripta facere personaliter, in nostra Senonensi Ecclesia, coram maiori altari, professionem iuxta morem antiquum et iuxta tenorem in libris dicte Senonensis Ecclesie contentum, antequam dictus suffraganeus suam ecclesiam primo solemniter intrare debeat (F° 46), offerre capam sericeam pontificalem, ad usum dicti Episcopi offerentis in nostra Ecclesia quamdiu ipsum offerentem sue ecclesie nobis suffraganee presidere contingerit reservandam, et postea ad opus Ecclesie Senonensis remansuram, et alia quedam facere iuxta morem antiquum, et dilecti nostri in Christo decanus et capitulum Senonensis Ecclesie nostre nobis significaverint quod venerabilis frater noster in Christo dominus Johannes de Blangiaco, nuper auctoritate apostolica promotus Episcopus Autissiodorensis, proposuit infra paucos dies intrare primo suam dictam Autissiodorensem ecclesiam solemniter, dicta consuetudine spreta et aliis predictis virtute dicte consuetudinis debitis non completis et omissis, in preiudicium Senonensis Ecclesie et dictorum conquerentium; super quo instanter petierunt a nobis sibi de debito remedio provideri. Nos eorum supplicationi, prout nobis incumbit et juste possumus, annuentes, vobis commictimus et mandamus quatinus vos personaliter ad dictum venerabilem fratrem accedentes, eidem predicta intimetis et ipsum moneatis primo, secundo et tertio, sub pena canonica et inobediencie ex parte nostra, ut antequam suam predictam ecclesiam primo solemniter ingrediatur, veniat iuxta suorum predecessorum morem et dictam consuetudinem a suis predecessoribus notorie observatam, personaliter in nostra Senonensi Ecclesia, predicta prout sibi incumbit completurus, inhibendo eidem auctoritate nostra metropolitana, sub pena interdicti ab ingressu ecclesie, ne contra dictam consuetudinem et suorum predecessorum morem presumat actemptare. Si tamen aliquam causam velit allegare quare ad predicta minime teneatur, assignetis dicto Episcopo diem competentem qua ipse per se vel per procuratorem sufficientem compareat, in domo nostra Senonensi, coram nobis vel vicariis nostris quibus per presentes quoad hec commictimus vices nostras, antequam suam dictam ecclesiam ingrediatur primo, dictam causam allegaturus et super hoc debite cum dictis conquerentibus alias processurus, dicta inhibitione nichilominus in suo robore permansura. Datum X die maii, Anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo primo [B]. Nobisque ex parte dictorum venerabilium fuit expositum quod, quia post dictas licteras sic emissas dictus Episcopus, pretendens inter cetera quod contenta (F° 46, v°) in dictis licteris non compleverat pretextu infirmitatis, promiserat bona fide et per suas licteras dictis decano et capitulo, contenta in dictis licteris sibi incombentia secundum dictam consuetudinem se facturum et completurum quantocius commode posset, dicte lictere non fuerunt executioni mandate, sed pretextu promissionis predicte fuit dilata executio earumdem. Verum quia dictus Episcopus, prout ex parte dictorum venerabilium nobis est conquerendo monstratum, predicta in dictis licteris contenta sibi incumbentia secundum dictam consuetudinem non fecerit postea nec compleverit, licet potuerit commode, et de hoc habuerit et habeat facultatem cum, post dictam promissionem, fecerit transitum per loca vicina civitati Senonensi, et tamen parat se notorie ut dicitur ad intrandum ecclesiam Autissiodorensem solemniter et in brevi, absque hoc quod consuetudinem predictam intendat aliqualiter observare, sed pocius, ut verissimiliter videtur, intendat et velit eam infringere et transgredi, non sine anime sue periculo, cum transgressor laudabilis consuetudinis eque sit puniendus ut transgressor juris, secundum canonicas sanctiones, dicti venerabiles tantum preiudicium sue Ecclesie substinere salvis conscienciis non valeant, supplicaverunt nobis, vice et loco dicti Reverendi patris, sibi et Ecclesie predicte super premissis de oportuno remedio provideri. Quare nos, prefati Reverendi patris domini nostri predicti in hac parte vestigiis inherentes, vobis, de cuius pericia et industria plene confidimus, tenore presencium, vice et auctoritate dicti domini nostri et prout ex officio vicariatus ab eo nobis commissi melius possumus, commictimus et mandamus quatenus ad dictum Episcopum personaliter accedentes, predicta sibi intimetis et ipsum moneatis primo, secundo et tercio ac peremptorie, sub pena canonica et inobediencie, ex parte dicti domini nostri et nostra, quod antequam suam predictam ecclesiam intret solemniter, veniat iuxta suorum predecessorum morem et dictam consuetudinem a suis predecessoribus notorie observatam, personaliter in dicta Senonensi Ecclesia, premissa prout sibi incumbit completurus secundum consuetudinem prelibatam; inhibentes eidem, auctoritate qua fungimur in hac parte, sub pena interdicti ab ingressu ecclesie, ne contra dictam consuetudinem et suorum predecessorum morem presumat indebite (F° 47) actemptare. Si tamen aliquam causam velit allegare quare ad predicta minime teneatur, dicto Episcopo diem competentem assignetis peremptorie et ex causa qua ipse per se vel per procuratorem sufficientem compareat, in domo Archiepiscopali Senonensi, coram nobis, antequam dictam suam ecclesiam ingrediatur solemniter, dictam causam allegaturus et super hoc debite cum dictis decano et capitulo ac procuratore dicti Reverendi patris processurus, inhibitione predicta nichilominus rata manente, intimantes eidem quod si non venerit nec miserit et contra premissa actemptaverit, nos contra eum procedemus ut fuerit racionis, et quid inde feceritis nobis referatis vel rescribatis indilate, ut ad ulteriora procedamus prout justicia suadebit. Datum sub signetis nostris et sigillo curie Senonensis quo utimur in hac parte, Anno Domini millesimo CCC° quadragesimo secundo, die mercurii post festum beati Martini estivalis.	
25	1342, 17 mai	Sens.	Les vicaires généraux de Philippe de Melun nomment Bernard le Duc et Pierre d’Arvilliers, chanoines de Sens, ainsi que Mathieu de Blois, chanoine d’Orléans, exécuteurs de la commission précédente.	??	??	??	Vicarii generales in spiritualibus et temporalibus Reverendi in Christo patris et domini domini Philippi, Dei gracia Senonensis archiepiscopi, nunc agentis notorie in remotis, venerabilibus et discretis viris magistris Bernardo Ducis et Petro de Aravillari, Senonensibus, et Matheo de Blesis, utriusque juris professori, Aurelianensi canonicis, salutem in Domino. Vobis, de quorum fidelitate et pericia confidimus, exequendi et eciam innovandi vel tollendi, removendi seu relaxandi, vel eciam suspendendi contenta in aliis nostris licteris, quibus hec nostre presentes sunt annexe, tenore presentium concedimus potestatem, et faciendi omnia et singula quo ad hec pertinentia, prout vobis visum fuerit expedire, vobis eciam et vestrum cuilibet in solidum quo ad hec, tenore presentium, commictimus vices nostras. Datum sub signetis nostris et sigillo curie Senonensis quo utimur in hac parte, die Veneris post octabas estivalis festi beati Martini, Anno Domini millesimo CCC° quadragesimo secundo.	
26	1307, 30 juin	Varzy.	Pierre de Belleperche, évêque d’Auxerre, s’excuse de n’avoir pu retarder son entrée à Auxerre jusqu’au retour à Sens de l’archevêque Etienne Bécard. Il déclare n’avoir pas voulu porter par là préjudice aux droits de l’Eglise de Sens et s’engage à aller faire Profession dans les dix jours qui suivront son entrée à Auxerre.	??	??	??	(F° 47, v°) Reverendo in Christo patri ac domino domino Stephano, Dei gracia Senonensi Archiepiscopo, Petrus eiusdem permissione Autissiodorensis episcopus, salutem et cum omni reverencia et honore obedienciam [tam] debitam quam devotam. Cum vos et Ecclesiam vestram Senonensem Metropolitanam nostram visitare ac in eadem professionem nostram vobis et Ecclesie vestre predicte affectassemus et proposuissemus facere, ante adventum nostrum et diem receptionis nostre in nostra Autissiodorensi ecclesia, ut tenemur et nos teneri confitemur, et inquisitione prius facta ubi vos reperire possemus, auditoque quod in remotis agebatis, et ex causa oportuit nos desistere ab intento et tunc diem receptionis nostre in ecclesia nostra Autissiodorensi statuimus, videlicet diem dominicam post quindenam beati Johannis-Baptiste, quam diem diucius protrahere nequivimus cum, a domino Rege mandati, infra paucos dies post ad eum nos redire oporteat, et medio tempore, propter temporis brevitatem, professionem predictam facere nequeamus, presertim cum vos ad civitatem et partes non redieritis Senonenses, vestre Reverende paternitati, tenore presentium, significamus quod nos, infra decem dies a die receptionis nostre in nostra Autissiodorensi ecclesia computando, professionem predictam vobis et Ecclesie vestre Senonensi predicte prout tenemur faciemus et facere promictimus bona fide, et ea erga vos et dictam vestram Senonensem Ecclesiam facere ad que tenemur, sicut ceteri suffraganei et ceteri predecessores nostri hactenus facere consueverunt; volentes et expresse consentientes quod ex dilatione seu protractione ista, nobis e reverenda paternitate vestra concessa de gracia speciali, vobis et successoribus vestris et Ecclesie vestre predicte metropolitane nostre, in aliquo non preiudicetur, cuius jura, quantum in nobis est, integra et illibata promictimus observare, nec eis in aliquo intendimus derogare, sed omnem honorem, subiectionem, obedienciam et reverenciam vobis et dicte Ecclesie vestre ut tenemur promictimus exhibere. In cuius rei memoriam et testimonium, sigillum nostrum proprium presentibus litteris duximus apponendum. Datum apud Varziacum, ultima dic mensis Junii, anno Domini millesimo CCC° septimo.	
27	1361, 18 décembre	Auxerre.	Jean Germain, évêque d’Auxerre, ayant, pour répondre au désir du roi Jean II, fait son entrée à Auxerre avant d’avoir fait Profession à la Métropole, déclare n’avoir pas voulu par là porter atteinte aux droits de l’Eglise de Sens et promet d’aller faire Profession avant la prochaine fête de Pâques.	??	??	??	(F° 48) Universis presentes litteras inspecturis, Johannes miseratione divina Episcopus Autissiodorensis, salutem in Domino. Notum facimus quod nuperrime Serenissimo principe Domino nostro Rege Francie gressus suos versus civitatem Autissiodorensem dirigente, et ad aures eiusdem deducto quod ad ecclesiam nostram Autissiodorensem non habueramus accessum (EN MARGE: Nota excusationem propter regem), idem dominus noster Rex, ad tantam humilitatis descendens graciam ac nos tanto volens favore prosequi gracioso, voluit ut ecclesiam nostram predictam, ex ipsius Regis plenitudine potestatis, in comitiva ipsius solemniter intraremus, absque juris cuiuslibet lesione, porroque venerabilibus et discretis viris dominis decano et capitulo Senon. Ecclesie asserentibus et dicentibus nos secundum consuetudinem solitam et antiquam, antequam predictam ecclesiam nostram intrare solemniter deberemus, ad professionem prestandam, sub certa forma, super altare maius Senonensis Ecclesie predicte, et ad alia jura sibi solvenda astringi; Nos profecto, quia dicte Ecclesie Senonensi, cui lege metropolitica subicimur, nec dictis dominis decano et capitulo, juri et consuetudini in quocumque detrahere voluimus nec debemus, volumus et consentimus expresse quod per ingressum huiusmodi nostrum, factum per dictum dominum nostrum Regem, sicut actum est, super nullum Ecclesie ac decano et capitulo supradictis seu quibusvis aliis preiudicium generetur, aut nobis seu successoribus nostris Episcopis Autissiodorensibus aliquod jus novum possit acquiri. Nosque promictimus bona fide facere et in integrum adimplere, infra instans et proximum dominice Resurrectionis festum, erga Ecclesiam Metropolitanam ac decanum et capitulum prelibatos, totum et quicquid ad quod aut in quo, pretextu dicti introitus nostri in ecclesiam Autissiodorensem nostram prefatam, eisdem Ecclesie ac decano et capitulo teneri possumus quomodolibet aut constringi, de jure aut prescriptione legitima, seu consuetudine ab antiquis temporibus observata et prescripta hactenus inconcusse. In cuius rei testimonium sigillum nostrum litteris presentibus est appensum. Datum Autissiodori, die XVIII decembris, anno Domini millesimo CCC° sexagesimo primo. Sic signatum: JO DIONISII.	
28	1342, 16 mai	??	Jean de Blangy, évêque d’Auxerre, promet de faire Profession à Sens et d’en acquitter tous les droits avant le Carême prochain.	??	??	??	(F° 48, v°) Universis presentes litteras inspecturis, Johannes miseratione divina Autissiodorensis Episcopus, Salutem in Domino sempiternam. Notum facimus quod cum teneamur, ex antiqua consuetudine, Ecclesiam Senonensem in novitate nostra visitare, et professionem ibidem facere, ac eciam quamdam capam sericeam solvere: promictimus in verbo Episcopi premissa, infra diem dominicam primam quadragesime proximo venture, ibidem facere et eciam totaliter adimplere, et quecumque alia jura ad que tenemur de consuetudine vel de jure, cessantibus legitimis impedimentis, prout predecessores nostri Episcopi Autissiodorenses, iuxta morem antiquum, consueti sunt facere in eorum novitate. Et hec omnibus quorum interest, tenore presentium, intimamus, quibus sigillum nostrum apponi fecimus in testimonium veritatis. Datum anno Domini millesimo CCC° quadragesimo secundo, die Jovis post festum beati Martini estivalis.	
29	1342, 18 mai	Saint-Germain d’Auxerre.	Jean de Blangy, évêque d’Auxerre, s’excuse, à cause de son état de santé, d’avoir retardé sa Profession. Il prend l’engagement de la faire avant le Carême prochain.	??	??	??	Omnibus hec visuris, Johannes miseratione divina Autissiodorensis Episcopus, salutem in eo qui est omnium vera salus. Notum facimus quod cum, ex antiqua et approbata consuetudine, teneamur Ecclesiam Senonensem in novitate nostra personaliter visitare, et professionem ibi facere, ac eciam quamdam capam sericeam solvere; promictimus, bona fide et in verbo Episcopi, premissa facere infra primam diem dominicam quadragesime proximo venture, vel interim citius si commode hec possimus, et totaliter adimplere, et quecumque alia jura ad que tenemur de consuetudine vel de jure, impedimentis legitimis cessantibus, solvere prout predecessores nostri Episcopi Autissiodorenses, iuxta morem antiquum, sunt in eorum novitate facere consueti. Rogamus insuper affectuose Reverendum in Christo patrem ac dominum dominum Archiepiscopum ac venerabiles viros decanum et capitulum Ecclesie Senonensis, necnon vicarios dicti Reverendi patris, quatenus si premissa facere distulimus, nos habeant super hoc excusatos, quia vere dicta dilatio non ex malitia sed ex infirmitate quam diu sustinuimus processit, propter quam vacare non (F° 49) valuimus circa hec et alia que facere tenebamur. Et hec omnibus quorum interest intimamus per presentes litteras, nostro sigillo in premissorum testimonium sigillatas. Datum et actum in domibus monasterii beati Germani Autissiodorensis, die sabbati post octabas estivalis festi sancti Martini, Anno domini millesimo CCC° quadragesimo secundo.	
30	1326, 15 décembre	Paris.	Pierre de Mortemar s’excuse d’avoir fait son entrée à Auxerre avant d’avoir fait Profession à Sens; il déclare avoir ignoré cette obligation et n’avoir pas voulu porter atteinte aux droits de la Métropole et s’engage à faire Profession dans l’octave de l’Epiphanie.	??	??	??	Universis presentes litteras inspecturis, Petrus miseracione divina Autissiodorensis Episcopus, salutem in Domino sempiternam. Venerabiles et discreti viri decanus et capitulum Ecclesie Senonensis nobis querimoniam obtulerunt continentem quod nos, ut dicebant, antequam nostram ecclesiam intraremus, debuerimus in Ecclesia Senonensi predicta, supra maius altare, professionem facere de subiectione et obediencia debita dicte Ecclesie ac Reverendo patri ac domino, domino G. Dei gracia Archiepiscopo Senonensi et eius successoribus in Ecclesia memorata, offerendo ibi capam sericeam ad usum nostrum in dicta Ecclesia quamdiu preerimus nostre ecclesie applicandam, et deinceps ad usum Ecclesie Senonensis predicte, cum quibusdam aliis debitis et solitis ut dicebant. Adicientes quod non debuimus in nostra ecclesia installari seu intronizari quam nisi per archidiaconum Senonensem, assistentibus sibi duobus canonicis Senonensibus, quibusdam solemnitatibus adhibendis, dicentes quod omnia predicta fecerunt omnes predecessores nostri in ecclesia Autissiodorensi et omnes suffraganei Ecclesie Senonensis, et hec omnia predicta integraliter observarunt, et quod ad hec tenebamur et tenemur, ut asserunt, de consuetudine notoria provincie Senonensis, laudabili et prescripta, et hactenus pacifice observata, et de predictis omnibus fuerunt in possessione pacifica usque ad hec tempora, a tanto tempore quod de eius contrario hominum memoria non existit. Subicientes, omnibus premissis omissis solemnitatibus, nostram ecclesiam nos intrasse, quod vergit, (F° 49, v°) ut asserunt, in Ecclesie Senonensis magnum preiudicium et gravamen. Quare nos cum instanter rogaverunt et requisierunt quatenus super hiis apponere vellemus remedium opportunum. Nos autem qui, dum nostram intravimus ecclesiam solemniter, ad ea tenebamur et poteramus quatenus in facto consistunt probabiliter ignorare, volentes que pretermisimus, in quantum teneri poterimus, debite reformare: proponimus, Domino permictente, adire dictam Ecclesiam Senonensem, infra octabas Apparicionis Domini proximo venture, ac professionem facere debitam et solitam, sic quod de nobis iidem venerabiles debebunt merito contentari. Nolentes quod, per dictum ingressum nostrum, eidem Ecclesie Senonensi nostre metropolitane, cuius jura in quantum nobis est integre volumus servare, nec cuilibet alteri jus habenti, in aliquo derogetur, quin successores nostri in Autissiodorensi ecclesia, ante eorum adventum et receptionem in ecclesia Autissiodorensi, professionem et alia debita et solita facere teneantur, sicut teneri possent si per nos quecumque fieri debuissent, solemniter et integraliter essent facta. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus litteris duximus apponendum. Datum Parisius, die lune post festum beate Lucie, anno Domini millesimo CCC° vicesimo sexto.	
31	1327, 6 décembre	??	Sur la réclamation du Chapitre de Sens, Pierre de Mortemar, évêque d’Auxerre, promet de donner la chappe de soie par lui due, à l’occasion de sa Profession.	??	??	??	Universis presentes litteras inspecturis, P. miseratione divina Episcopus Autissiodorensis, Salutem in Domino. Cum nos dudum venerabili Ecclesie Senonensi professionem fecerimus in novitate Episcoporum Autissiodorensis ecclesie fieri consuetam et, ratione huiusmodi professionis, Capitulum ipsius Senonensis Ecclesie a nobis peteret quamdam capam sericeam quam dicebant predecessores nostros in casu simili prestitisse, Nos reperto quod consuetum fuerat illam dari, posuimus nos quo ad hec in ipsius capituli beneplacito et eorum promictimus facere voluntatem quociens fuerimus requisiti. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus litteris duximus apponendum. Datum die sexta decembris (F° 50), Anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo septimo.	
32	1341, 10 mai	??	Philippe de Melun, archevêque de Sens, délègue Guillaume Gotelant, pénitencier du Chapitre, pour signifier à Jean de Blangy, évêque d’Auxerre, d’avoir à venir faire Profession.	(Ce document est reproduit plus haut en entier, pièce n° 24, de la lettre A à la lettre B, pages 111-113.)	??	??	??	
33	1340, 11 mai	Régennes.	Jean de de Blangy, évêque d’Auxerre, s’excuse d’avoir différé sa Profession, alléguant les renseignements erronés recueillis à ce sujet et aussi sa mauvaise santé. Il promet de s’acquitter au plus tôt de ce devoir.	??	??	??	(F° 50, v°). Universis presentes litteras inspecturis, Johannes Dei et Apostolice Sedis gracia Episcopus Autissiodorensis, salutem in Domino sempiternam. Notum facimus quod, cum a Reverendo in Christo patre ac domino, domino Archiepiscopo ac venerabilibus viris decano et capitulo Senonensibus, nuper fuissemus requisiti ut ad dictam Ecclesiam personaliter accederemus, facturi professionem dicte Ecclesie Senonensi, more predecessorum nostrorum, ac soluturi quamdam capam a dictis nostris predecessoribus ibi dari consuetam; Nos vero qui cum multis nostre diocesis verbum super hoc alias fecerimus, non invenimus, sed magis oppositum, quod ecclesia nostra Autissiodorensis premissa facere teneretur, tandem cum peritioribus et circa hoc magis expertis conferentes, invenimus quod nos dictam Ecclesiam (F° 51) Senonensem personaliter visitare tenemur. Propter quod nos, tenore presentium, promictimus bona fide quod, quam citius commode poterimus, ad dictam Ecclesiam Senonensem personaliter accedemus, facturi dictam professionem et capam predictam soluturi, secundum quod a nostris predecessoribus est ibidem fieri consuetum, dictum Reverendum patrem et predictos decanum et capitulum affectuose rogantes ut, si premissa facere distulimus, nos habeant si placeat excusatos, quia vere dicta dilatio non ex malicia, sed partim ex debili informatione, partim ex infirmitate gravi quam diu sustinuimus processit, quia tunc cogitare non valuimus circa hec et alia que facere tenebamur. Datum apud Regenn[am] domum nostram, sub sigillo nostro in testimonium premissorum. Anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo, die XI° mensis maii.	
34	1321, 7 mars	Sens.	Procès-verbal de la Profession d’Etienne de Bourret, évêque de Paris.	??	??	??	In nomine Domini. Amen. Per hoc presens instrumentum publicum cunctis pateat evidenter quod, anno eiusdem millesimo CCC° vicesimo, indictione quarta, mense martio, videlicet die sabbato ante brandones, Pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini Johannis divina providencia pape XXIIdi anno quinto, in Ecclesia Senonensi, in presencia mei Alexandri notarii publici infrascripti et testium subscriptorum, Reverendus in Christo pater dominus Stephanus de Bourreto, Dei gratia Parisiensis Episcopus, antea electus in discordia in Episcopum Parisiensem, postmodum per Sedem Apostolicam in curia Romana confirmatus et consecratus ut dicebatur, solemnem fecit professionem et legit in scriptis super maius altare dicte Ecclesie in hec verba: EGO STEPHANUS, PARISIENSIS EPISCOPUS, DEO ET SANCTE MATRI ECCLESIE SENONENSI ET TIBI PATER GUILLELME TUISQUE SUCCESSORIBUS DEBITAM SUBIECTIONEM ET OBEDIENCIAM ORE PROMICTO ET MANU CONFIRMO. Dictusque Reverendus pater Episcopus Parisiensis, propria manu cum penna et incausto, in testimonium huiusmodi professionis ab ipso solemniter facte (F° 51, v°), crucis signaculo formam dicte professionis signavit et, post dictam professionem, obtulit supra maius altare predictum unam capam de serico bonam, ad usum suum in Ecclesia Senonensi, quamdiu vixerit, vocatus per dominum Archiepiscopum ad consilia et consecrationes episcoporum provincie Senonensis. Actum anno, indictione, mense, die et pontificatu predictis, presentibus venerabilibus et discretis viris dominis Johanne de Plesseyo, Celerario et canonico Senonensi, Guillermo de Plesseto, Johanne de Cauda, canonico Senonensi, magistris et dominis Egidio Alemani, Dionisio de Albigniaco, Officialibus Senonensibus, Simone de Aula, Johanne Audacis, Johanne Aurifabri advocatis, Thoma de Lorreto, Petro de Sancto Florentino tabellionibus curie Senonensis et pluribus aliis clericis et laycis astantibus premissis. Et ego Alexander Socii de Senonis, Clericus, publicus apostolica, imperiali et regia auctoritatibus notarius, premissis dicta die sabbati ut prescribitur actis, unacum dictis testibus, presens fui, huic presenti publico instrumento inde confecto quod occupatus scribi feci, propria manu subscripsi, illudque in hanc formam publicam redigens signo meo solito signavi rogatus.	
35	1364, 15 mars	Paris.	Etienne, évêque de Paris, ayant pris possession de son siège, pressé par les instances du duc de Normandie, lieutenant du roi, avant d’avoir fait sa Profession, déclare n’avoir pas eu l’intention de porter atteinte aux droits de l’Eglise de Sens et promet de s’y conformer à bref délai.	??	??	??	Universis presentes litteras inspecturis, Stephanus permissione divina Episcopus Parisiensis, salutem in Domino. Notum facimus quod, cum venerabiles viri decanus et capitulem Ecclesie Senonensis nostre Metropolis conquererentur de eo quod, post provisionem a Sede Apostolica de Parisiensi ecclesia nobis factam, ad predictam nostram (F° 52), ecclesiam veneramus nondum profecti ad supradictam Senonensem Ecclesiam Metropolitanam nostram, quod prius, sicut ceteri suffraganci consueverunt et debent professionem facere, ibidemque capam unam sericeam et certam pecuniam offerre, ut asserunt, tenebamur. Nos qui, non ex proposito, sed quia adventum nostrum ad dictam nostram ecclesiam ex certis et racionabilibus causis, eciam accedente ad hoc voluntate illustrissimi principis domini Karoli, primogeniti ac locumtenentis domini Regis Francie et ducis Normannie, nos accelelare oportuit, nolumus per hoc predictis decano et capitulo et Ecclesie Senonensi, nostre Metropolitane predicte, preiudicium aliquod generari, ymo jus eorum in hac parte volumus sicut prius illesum, illibatum et integrum remanere, et quam primum commode poterimus, ad predictam Senonensem Ecclesiam pro predictis, si et quatenus tenemur, implendis promictimus personaliter proficisci. In cujus rei testimonium sigillum nostrum presentibus licteris duximus apponendum. Datum Parisius sub sigillo nostro die XV mensis marcii, anno Domini millesimo CCC° sexagesimo tercio. Sic signatum: HERBERTI.	
36	1333, 25 août	Gentilly?	Guillaume de Chanac, évêque de Paris, informe le Chapitre de Sens que les préparatifs de sa prochaine intronisation ne lui permettent pas d’aller à Sens faire sa Profession, mais il promet de s’en acquitter avant Noël.	??	??	??	Venerabilibus et discretis viris, amicis carissimis dominis decano et capitulo Ecclesie Senonensis, Guillermus Dei gracia Parisiensis episcopus, salutem et sincere dilectionis affectum. Precarissimi domini et amici, cum propter occupationes, presertim ratione ingressus nostri in ecclesia Parisiensi proximi instante, ad vos pro faciendo que nobis incumbunt accedere non valeamus, ad presens vobis significamus et per presentes licteras fide promictimus quod infra instans festum Nativitatis Domini, legictimo cessante impedimento, ad vos veniemus et que vobis et Ecclesie Senonensi (F° 52, v°) prestari solita sunt, sicut tenemur, faciemus. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus apponi fecimus. Datum apud Goneilliacum prope Parisius, anno Domini millesimo CCC° XXX° tercio, die mercurii post festum beati Bartholomei apostoli.	
37	1352, 24 novembre	Saint-Victor près Paris.	Jean de Meulan, évêque de Paris, ayant fixé au lendemain dimanche son entrée dans son église, affirme qu’il ignorait l’obligation de faire auparavant sa Profession à Sens, et prend l’engagement d’en remplir toutes les obligations.	??	??	??	Universis presentes licteras inspecturis, Johannes Dei gracia Episcopus Parisiensis, salutem in Domino. Noveritis quod nos, die qua ordinavimus nostram ecclesiam Parisiensem primo et solemniter intrare, eramus et adhuc sumus immemores et incerti quod nos deberemus et teneremur primo Ecclesiam Senonensem Metropolitanam personaliter intrare et visitare et offerre unam capam sericeam pontificalem, et alia quedam facere, antequam primo solemniter nostram ecclesiam Parisiensem intraremus, quam intrare intendimus die dominica proxima, Deo dante. Propter quod promictimus bona fide Reverendo in Christo patri et domino, domino Guillermo, Dei gracia Archiepiscopo Senonensi, ac venerabilibus viris decano et capitulo Ecclesie Senonensis, post ingressum dicte ecclesie nostre Parisiensis, facere et adimplere omnia que facere et adimplere tenemur et que nostri predecessores Episcopi Parisienses fecerunt et prestiterunt et ei prestare debuerunt, tam ante ingressum suum in dicta ecclesia Parisiensi quam post dictum ingressum, si ante dictum ingressum ad hec teneremur, et absque eo quod per hoc predicte Ecclesie Senonensi metropolitane aliquod preiudicium generetur, si et in casu quo primo predictam Ecclesiam Senonensem ante nostrum ingressum in dicta nostra ecclesia Parisiensi visitare teneremur. In cuius rei testimonium sigillum nostrum litteris presentibus duximus apponendum. Datum, in domo nostra sancti Victoris prope Parisius, die sabbati, vigilia festi beate Katherine Virginis, Anno Domini millesimo trecentesimo quinquagesimo secundo.	
38	1343, 22 mars	abbaye de Saint-Victor, près Paris.	Foulques de Chanac, évêque de Paris, prétexte les préparatifs de son intronisation prochaine pour retarder sa Profession, qu’il promet de faire avant la Toussaint.	??	??	??	(F° 53.) Venerabilibus et discretis viris amicis carissimis decano et Capitulo Ecclesie Senonensis, Fulco, Dei gracia Parisiensis Episcopus, salutem et sincere dilectionis affectum. Precarissimi domini et amici, cum propter occupationes et presertim ratione ingressus nostri in ecclesia Parisiensi proximi instante, ad vos pro faciendo que incumbunt accedere non valeamus ad presens, vobis significamus et per presentes litteras bona fide promictimus quod, infra instans festum omnium sanctorum, legitimo cessante impedimento, ad vos veniemus et que vobis et Ecclesie Senonensi prestari solita sunt sicut tenemur faciemus. Nolumus autem quod per dictum ingressum nostrum aliquod preiudicium vobis nec Ecclesie Senonensi predicte generetur. In cuius rei testimonium presentibus licteris nostrum sigillum duximus apponendum. Datum in abbacia sancti Victoris prope Parisius, die XII marcii, Anno Domini millesimo CCC° quadragesimo secundo.	
39	1351, 23 février	Paris.	Pierre de la Forest, évêque de Paris, s’excuse de n’avoir pas fait Profession à Sens, retenu auprès du roi par ses fonctions de chancelier. Il promet de réparer au plus tôt cette omission.	??	??	??	Universis presentes licteras inspecturis, Petrus permissione divina Parisiensis Episcopus, salutem in Domino. Notum facimus quod cum venerabiles viri decanus et capitulum Ecclesie Senonensis nostre metropolis conquererentur de eo quod, post translationem nostram ad Parisiensem ecclesiam, a Romana curia ubi eadem translatio facta fuit ad predictam nostram ecclesiam veneramus, nondum profecti ad supradictam Senonensem Ecclesiam metropolitanam nostram, quod prius, sicut et ceteri suffraganei consueverunt et debent, cum professione facere, ibidemque capam sericeam et certam pecuniam offerre ut asserunt tenebamur. Nos qui non ex proposito, sed quia, domino Rege cuius officium cancellarie gerimus volente et jubente, nos cum eo de Avinione ubi predicta residet curia, pro suis et regni magnis et arduis negociis Parisius venire oportuit recta via, nolumus per hoc predictis decano (F° 53, v°) et capitulo et Ecclesie Senonensi nostre metropolitane predicte preiudicium aliquod generari; ymo jus eorum in hac parte volumus sicut prius illesum, illibatum et integrum remanere, et quam primum commode poterimus, ad predictam Senonensem Ecclesiam, pro predictis si et quatenus tenemur implendis promictimus personaliter proficisci. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus licteris duximus apponendum. Datum Parisius, XXII die februarii, Anno Domini millesimo CCC° quinquagesimo. Sic signatum: J. ROTARII.	
40	1333, 13 décembre	Paris.	Guillaume de Chanac, évêque de Paris, ayant obtenu du Chapitre de Sens un nouveau sursis pour sa Profession, renouvelle son engagement et promet de s’en acquitter avant le prochain Carême.	??	??	??	Venerabilibus et discretis viris amicis nostris carissimis dominis decano et capitulo Senonensibus, Guillermus Dei gracia Parisiensis episcopus, salutem in Domino. Rediens ad nos dilectus socius noster magister Guillermus Chasoti quem ad vos destinaveramus, propterea nobis retulit viva voce quod vos, vestra gracia, instantem terminum Nativitatis Domini infra quem promiseramus per alias nostras patentes licteras ad Ecclesiam Senonensem accedere ac ibidem omnia facere ad que teneri poteramus, de consuetudine vel de jure, prolongaveratis usque ad diem martis post brandones, volentes quod nos vobis similes promissionis licteras infra festum Nativitatis Domini micteremus. Unde cum nos formam litterarum de verbo ad verbum recoligere nequeamus, ecce quod nos bona fide, presentium vobis tenore promictimus ad Ecclesiam ipsam, infra pro[ro]gatum per vos nobis terminum, personaliter nos transferre ac cetera facere que in prefatis aliis nostris primis licteris continentur. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus duximus apponendum. Datum Parisius, Anno Domini millesimo CCC° XXXIII°, in festo beate Lucie virginis.	
41	1320, 16 novembre	Wissous.	Etienne de Bourret, évêque de Paris, souscrit l’obligation de s’acquitter de tous ses devoirs envers l’Eglise de Sens et reconnaît avoir obtenu un sursis du Chapitre.	??	??	??	(F° 54) Venerabilibus et discretis viris dominis Decano et Capitulo Ecclesie Senonensis, Stephanus miseratione divina Episcopus Parisiensis, cum debitis reverencia et honore, salutem. A vestra benivolentia et gracia speciali, ex concessione vestra Nos, pro complendis hiis que occasione novi ingressus ecclesie nostre Parisiensis et ante ingressum nostrum predictum, Ecclesie vestre Senonensi Metropolitane nostre, Archidiacono seu ministris Ecclesie vestre predicte facere tenebamur et tenemur, dilacionem obtinuisse et habuisse profitemur, Promictentes vobis nos completuros et facturos, infra tempus moderandum, per vos nobis intimandum, post ingressum nostrum predictum, ea omnia et singula, et prout predecessores nostri facere consueverunt, vobis et Ecclesie Senonensi supradicte et ad hec vobis nos obligamus per presentes. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus licteris duximus apponendum. Datum apud Villam Cereis, die dominica post yemale festum beati Martini, Anno Domini millesimo CCC° vicesimo.	
42	1369, 23 juillet	Paris.	Sentence arbitrale rendue par le cardinal Jean de Dormans, obligeant l’évêque de Meaux, Jean Royer, à payer la chappe due à l’Eglise de Sens, à l’occasion de sa Profession.	??	??	??	In nomine Domini. Amen. Tenore presentis instrumenti publici notum sit omnibus quod, anno eiusdem Domini millesimo CCC° sexagesimo nono, indictione VIIa, mensis Julii die XXIII, circa horam Prime dicte diei, pontificatus sanctissimi in Christo patris ac domini nostri domini Urbani, divina providencia pape quinti, anno VIII°, Coram reverendissimo in Christo patre ac dno, dno Johanne dudum Belvacensi episcopo, nunc autem miseratione divina sancte Romane Ecclesie presbitero cardinale et Francie cancellario, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum presencia personaliter constitutis Reverendo in Christo patre ac dno, dno Johanne Dei [gracia] Episcopo Meldensi ex parte una, et venerande discretionis viris magistris Nicolao de Veris, (F° 54, v°) Petro Malespert et Johanne de Chaumont, canonicis Ecclesie Senonensis, vice et nomine decani et capituli Ecclesie Senonensis predicte ibidem comparentibus ac super infrascripta tractantibus ut dicebant, ex parte altera. Cum de et super orta controversia inter partes ipsas, nominibus quibus supra, racione cuiusdam cape serice quam petebant canonici prefati a dicto domino Episcopo contradicente, et ad cuius solucionem asserebant ipsum dominum Episcopum prefate Senonensi Ecclesie, racione professionis seu novi ingressus eiusdem, teneri, pretendentes dictam capam similiter a nonnullis et pluribus ipsius domini Episcopi predecessoribus dicte Senonensi Ecclesie quolibet suo tempore fuisse solutam, ad causam predictam, maxime per dominum Durandum quondam Meldensem episcopum, prout asserebant dicti canonici in quodam publico instrumento specialiter et plenius contineri, dicte partes unanimi consensu voluissent et ordinassent et adhuc vellent et ordinarent, vice et nominibus quibus supra; dictus tamen dominus Episcopus, premissa protestatione primitusque admissa per partem aliam quod per ea que fierent in premissis preiudicium sue Meldensi ecclesie suisque successoribus non generaretur qualitercumque, nec dictis decano et capitulo ac Ecclesie Senonensi acquireretur jus novum. Quia videlicet prefatus Reverendissimus pater et dominus, dns cardinalis, qui partes ipsas audierat in aliquibus racionibus et defensionibus hincinde, quique dictum publicum instrumentum vidisse testabatur summarie et de plano, premissa considerando faceret et ordinaret quod super dicta controversia sibi justum et equum videretur. Tandem prefatus cardinalis, inter partes ipsas bonam desiderans inire concordiam, sic voluit et ordinavit quod, sub protestatione predicta facta per dictum dominum Episcopum, quam eciam idem dominus cardinalis admictebat et admisit in hac parte, dictus dominus Episcopus hac vice solveret predictis decano et capitulo dictam capam. Super quibus omnibus et singulis dicte partes petierunt a me notario publico sibi fieri publica instrumenta. Acta fuerunt hec in ecclesia Parisiensi, Anno, indictione, die, mense et pontificatu predictis, presentibus reverendis in Christo patribus dominis Remensi Archiepiscopo, Autissiodorensi et Aurelianensi episcopis magistris (F° 55) Bernardo Cariti, Archidiacono Augi in ecclesia Rothomagensi et Gregorio Anglici cantore ecclesie Cenomanensis, cum pluribus aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis. Et ego Guillermus de Plantis, Cenomanensis diocesis publicus apostolica et imperiali auctoritate notarius, quia premissis omnibus et singulis, dum dictis die et loco dicerentur et fierent, una cum prenominatis testibus presens interfui, ea publicando presenti publico instrumento inde confecto et manu mea scripto me subscribendo signum meum solitum apposui requisitus.	
43	1328, 10 mars	Paris.	Procès-verbal de la remise, par Durand de Saint-Pourçain, évêque de Meaux, à Pierre de Langres, délégué du Chapitre de Sens, de la chappe due à l’occasion de sa Profession.	??	??	??	In dei nomine. Amen. Serie presentis instrumenti publici, cunctis pateat evidenter quod, anno eiusdem millesimo CCC° XXVII° secundum loci consuetudinem, indictione undecima, mensis marcii die decima, pontificatus sanctissimi patris ac domini nostri, domini Johannis divina providente clemencia pape XXIIdi anno duodecimo, Reverendus in Christo pater ac dominus, dominus Durandus Dei gracia Meldensis Episcopus, in mei publici notarii et testium infrascriptorum presencia, cum effectu tradidit et deliberavit venerabili et discreto viro magistro Petro de Lingonis, canonico Senonensi, ibidem presenti viceque et nomine suis ac venerabilium et discretorum virorum dominorum decani et capituli Ecclesie Senonensis recipienti, unam capam de dyapro albo cum firmali argenti deaurato, ad quam capam idem dominus Episcopus dicte Senonensi Ecclesie tenebatur per et secundum informationem per eumdem super hoc habitam, prout alii predecessores sui Episcopi Meldenses alias fecisse hec dicuntur, ut idem dominus episcopus dicebat; qua siquidem capa sic per eumdem dominum Episcopum dicto magistro Petro (F° 55, v°) de Lingonis, vice et nomine predictis, tradita et deliberata et ab ipso magistro eisdem vice et nomine recepta, tam dictus dominus Meldensis Episcopus quam eciam idem magister Petrus instanter petierunt a me notario publico infrascripto sibi fieri super tradicione, deliberatione et receptione dicte cape ceterisque premissis omnibus publicum instrumentum, astantes ibidem in testes premissorum omnium invocantes. Acta fuerunt hec in domo Parisiensi dicti domini Episcopi sita quasi ab oppositis sancti Pauli Parisiensis, sub anno, indictione, mense, die et pontificatu quibus supra, presentibus et astantibus ibidem venerabili et discreto viro magistro Petro de Vermantone, canonico Remensi, religiosis et honestis viris fratribus Petro dicto Brinas, Egidio de Larone ordinis Predicatorum, dicti domini Episcopi capellanis, Reginaldo dicto Tarente, curato ecclesie de Tantroto, Meldensis diocesis, Jacobo Burgensi de Lingonis, et pluribus aliis ad premissa specialiter vocatis testibus et rogatis. Et ego Johannes Thierrici de Aurelianis clericus, apostolica et imperiali auctoritate notarius, tradicioni, deliberationi et receptioni cape predicte ceterisque premissis omnibus presens vocatus interfui, ea propria manu scripsi et in hanc publicam formam redegi, solitoque signo meo signavi, requisitus et rogatus, in testimonium veritatis.	
44	1328, 16 février	Nailly.	Guillaume de Melun Ier, archevêque de Sens, donne commission à ses officiaux de Sens d’examiner et de juger la plainte élevée par le Chapitre contre Durand, évêque de Meaux, qui a refusé d’offrir la chappe due à l’occasion de sa Profession.	??	??	??	(F° 56) Guillermus miseratione divina Archiepiscopus Senonensis, dilectis et fidelibus officialibus nostris Senon., salutem in Domino. Gravem dilectorum filiorum decani et capituli nostre Ecclesie Senonensis querimoniam nuper accepimus continentem quod, cum de consuetudine prefate Ecclesie Senonensis laudabili, racionabili ac legitime prescripta ac pacifice hactenus observata, prefati decanus et capitulum fuerint, nomine dicte nostre Ecclesie, in possessione pacifica, a tanto tempore cuius memoria in contrarium non existit, habendi et recipiendi ab Episcopis Meldensibus qui pro tempore fuerunt, dum ab Ecclesiam nostram Senonensem accedunt pro sua professione facienda ut est moris, unam capam sericeam et quedam alia, sive de Episcopis ipsis per Sedem Apostolicam, seu per electionem canonicam, eidem Meldensi ecclesie sit provisum; et venerabilis frater noster D. Meldensis Episcopus, cui de dicto episcopatu per Sedem Apostolicam est provisum, post professionem per ipsum factam in predicta Ecclesia nostra, dictam capam et alia ad que tenetur dictis decano et capitulo, nomine dicte nostre Ecclesie, non solverit, ymo pluries requisitus de solvendo eamdem, contradixerit et adhuc eciam contradicat, sine causa, in preiudicium nostre predicte Ecclesie non modicum et gravamen. Verum, quia circa cognitionem cause huiusmodi quampluribus nostris et nostre Senonensis Ecclesie negociis impediti ad presens vacare non possumus, vobis et vestrum cuilibet, de quorum fidelitate et industria quam plurimum confidimus, cognicionem, decisionem atque examinacionem huiusmodi cause cum suis dependenciis et connexis commictimus per presentes. Datum apud Naalliacum, domum nostram, Anno Domini millesimo trecentesimo vicesimo septimo, die martis ante Cineres.	
45	1320, 30 juillet	Sens.	Vidimus par l’Official de Sens, d’une lettre de Guillaume de Broce, évêque de Meaux, datée de Paris, le 21 juillet 1320, à l’archevêque Guillaume de Melun, auquel il se déclare prêt à accepter son arbitrage dans le conflit élevé entre lui et le Chapitre.	??	??	??	Omnibus Presentes Licteras inspecturis Officiales Senonenses, salutem in Domino. Noverint universi nos quasdam licteras sanas et integras vidisse, sigillo Reverendi in Christo patris ac domini, domini G. Dei gracia Meldensis Episcopi, prout prima facie apparebat sigillatas, formam que sequitur continentes: (F° 54, v°) Reverendo in Christo patri ac domino, dno G. Dei gracia Senonensi Archiepiscopo, Guillermus, eiusdem miseratione Meldensis Episcopus, cum omni reverencia et honore obedienciam tam debitam quam devotam. Notum sit paternitati vestre, tenore presentium, quod placet nobis et volumus, sicut alias per vestras patentes licteras nobis intimasse recolimus quod, ad decisionem et ordinacionem aliqualis controversie que inter venerabiles et discretos viros decanum, capitulum et archidiaconum Senonenses et nos vertebatur, super quibusdam juribus que iidem se habere dicebant occasione nove promotionis nostre ad Meldensem ecclesiam, tam in professione per nos ut dicebant faciendam in Senonensi Ecclesia, quam in intronizacione seu installacione de nobis per dictum archidiaconum in Meldensi ecclesia facienda, et quibusdam aliis in dictis licteris seriosius explicatis; Nobis contrarium asserentibus: procedatis quando et prout vobis expedire videbitur secundum inquestam quam super his fieri fecistis, de consensu partium, per discretos viros magistros Johannem de Plesseto, celerarium Senonensem et Radulphum de Paredo, cantorem Meldensem. Nos enim inquestam predictam quam diligenter inspeximus credimus sufficienter et fideliter esse factam, et eam ratificamus, non obstante quod idem magister Johannes celerarius ad receptionem aliquorum testium sine predicto cantore processit, de ipsius tamen beneplacito et consensu, eo enim pretextu inquestam ipsam, seu ordinacionem per vos secundum ipsam prout vobis faciendam videbitur, non intendimus in posterum impugnare sed ei parere volumus, ob paternitatis vestre reverenciam, cum effectu. In cuius rei testimonium sigillum nostrum licteris presentibus duximus apponendum. Datum Parisius, die lune ante festum beate Marie Magdalenes, Anno Domini millesimo CCC° vicesimo. Quod autem in dictis licteris vidimus contineri de verbo ad verbum transcribi fecimus, et sigillo notre curie sigillari. Datum die mercurii post festum beatorum Jacobi et Christofori, Anno Domini millesimo CCC° vicesimo. Sic signatum: MAISIÈRES. — Collatio fit.	
46	1319, 12 décembre	Sens.	Procuration donnée par le Chapitre pour soutenir, devant l’Archevêque, la plainte portée contre l’évêque de Meaux.	??	??	??	(F° 57) Universis presentes litteras inspecturis Decanus et Capitulum Ecclesie Senonensis, salutem in Domino. Notum facimus quod nos, presentium tenore, nostros facimus et constituimus procuratores dilectos nostros dominum Johannem Pietfelon, presbiterum claustrarium nostrum, Petrum de Sancto Martino et Johannem de Dimone, clericos de choro nostro Senonensi, latores et exhibitores presentium et quemlibet eorum per se et in solidum, ita quod non sit condicio melior occupantis, dantes et concedentes eisdem liberam potestatem et mandatum speciale agendi pro nobis nosque defendendi, litem contestandi, jurandi de calumpnia et de veritate dicenda, ponendi, positionibus respondendi, testes, instrumenta et quascumque alias probaciones in modum probacionis producendi, et specialiter in causa quam nos et venerabilis vir archidiaconus Senonensis habemus coram Reverendo in Christo patre et domino, domino Archiepiscopo Senonensi, pro jure Ecclesie nostre Senonensis, contra Reverendum in Christo patrem dominum Episcopum Meldensem, obiciendi contra probaciones et testes contra nos productos, si opus fuerit et visum fuerit expedire, faciendique omnia et singula que nos faceremus et facere possemus, et que circa premissa necessaria fuerint seu oportuna expedire, promictentes ratum et gratum habere quicquid in premissis per dictos procuratores seu per alterum ipsorum factum fuerit et procuratum. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus licteris duximus apponendum. Datum die mercurii ante festum beate Lucie virginis, Anno Domini millesimo CCC° XIX°.	
47	1320, 14 juin	Paris.	Guillaume de Broce, évêque de Meaux, donne procuration pour recevoir la sentence arbitrale sollicitée de l’archevêque de Sens, dans son différend avec le Chapitre de Sens.	??	??	??	Nos Guillermus Dei gracia Meldensis Episcopus, Notum facimus universis quod, cum super et de contentione seu controversia olim mota inter nos ac venerabiles et discretos viros Decanum, Archidiaconum et Capitulum Senonensis Ecclesie, super eo quod ipsi asserebant, de consuetudine notoria et eciam approbata in Ecclesia et totali provincia Senonensi, nulli suffraganeorum ipsius Senonensis provincie post consecrationis (F° 57, v°) munus adeptum, eciam si ecclesie cui suffraganeus preficitur per sedem apostolicam sit provisum, non licere suam ecclesiam introire, nisi prius professione corporali solemniter facta ab eodem supra magnum altare dicte Ecclesie Senonensis, hiis que sequuntur exinde adhibitis et completis, et ex tunc non nisi duce Archidiacono supradicto, duobus sibi adiunctis canonicis dicte Ecclesie Senonensis, quibusdam adhibitis solemnitatibus consuetis; — Nobis pro jure nostro et ecclesie nostre factum contrarium proponentibus; — in Reverendum in Christo patrem ac dominum, dominum G. Dei gracia Senonensem Archiepiscopum fuerit amicabiliter compromissum: nos venerabilem et discretum virum magistrum Simonem Coldoe, capellanum perpetue capellanie de Visanolio iuxta Joyacum castrum, nostre diocesis, nostrum generalem et specialem procuratorem facimus, constituimus ac eciam nostro et ecclesie nostre predicte nomine ordinamus ad audiendum, ratificandum, laudandum et approbandum dictum arbitrium, ordinacionem, declarationem seu sentenciam quam dictus Reverendus pater in et super premissis duxerit declarandum, sentenciandum, proferendum vel alias super premissis quolibet ordinandum, et ad omnia alia et singula facienda que circa premissa erunt necessaria vel eciam oportuna. Promictentes bona fide omnibus quorum interest vel interesse poterit in futurum nos gratum, ratum et firmum habituros quicquid per dictum procuratorem nostrum et cum ipso, in et super premissis, actum, factumve fuerit, seu eciam alias procuratum, et nichilominus pro ipso, si necesse fuerit judicatum, solvi sub nostrorum bonorum omnium ypotheca, ipsum procuratorem nostrum relevant[es] ab omni onere satis dandi. Et hec omnibus quorum interest vel poterit interesse per presentes licteras intimamus, quas nostri appensione sigilli fecimus, in premissorum testimonium, communiri. Datum Parisius, die sabbati post festum beati Barnabe apostoli, Anno Domini millesimo CCC° vicesimo.	
48	1319, 3 décembre	Sens.	Le Chapitre de Sens soumet à l’arbitrage de l’Archevêque son différend avec G. de Broce, évêque de Meaux, qui a pris possession de son siège sans avoir fait Profession à Sens et sans avoir été intronisé par l’archidiacre de Sens.	??	??	??	(F° 58), Universis presentes licteras inspecturis, Dionisius Decanus et Capitulum Senon., salutem in Domino. Noveritis quod cum inter Reverendum in Christo Patrem ac dominum, dominum G. Dei gracia Episcopum Meldensem, ex una parte, et nos et archidiaconum Senonensem, ex altera, orta esset materia questionis pro eo quod nos pro jure Senonensis Ecclesie, asserebamus et asserimus dictum Reverendum patrem non potuisse, nec debuisse, post promocionem suam ad Meldensem ecclesiam, ingressum suum solemnem ad ecclesiam ipsam facere, nisi prius professione solemni per ipsum facta super maius altare Senonensis Ecclesie, sub forma verborum in talibus assueta, et una capa sericea episcopali Ecclesie ipsi Senonensi prestita, ad usum suum quamdiu prefuerit Meldensi ecclesie, et post ad opus ipsius Senonensis Ecclesie in ipsa Ecclesia Senonensi perpetuo reservanda, prestitis eciam quibusdam aliis prestationibus consuetis; dictusque archidiaconus asserebat et asserit, pro jure archidiaconatus sui necnon et Ecclesie Senonensis cuius dictus archidiaconus membrum existit, quod ad ipsum pertinebat et pertinet, racione dicti archidiaconatus sui, introducere, installare seu intronizare, vel in sede ponere prefatum Reverendum patrem, in prefata Meldensi ecclesia, in suo primo seu jocundo adventu, seu solemni ingressu ad ecclesiam ipsam Meldensem, post factam predictam professionem Ecclesie Senonensi, assistentibus sibi duobus canonicis Senonensibus, cum certa et consueta forma verborum et aliis solemnitatibus et oneribus consuetis; prefatusque Reverendus pater, predictis non adimpletis, ecclesiam ipsam Meldensem ingressus fuerat, contra consuetudinem et morem predecessorum suorum, et aliorum suffraganeorum omnis provincie Senonensis, in dicte Ecclesie nostre, jurium et libertatum suarum predictarum, in quorum pacifica possessione usque ad hec tempora illibate et inconcusse, permansit preiudicium, perturbationem, non modicum et gravamen. Quare dicebamus et dicimus eumdem Reverendum patrem teneri ad emendacionem et satisfactionem debitam et congruam predictorum; prefato Reverendo patre e contra asserente, tam de jure communi quam eciam Episcopali, post (F° 58, v°) provisionem de ipso per Sedem Apostolicam factam prelibate Meldensi ecclesie, munere quoque consecrationis ab eadem Sede suscepto, potuisse libere ecclesiam suam predictam ingredi sicut fecit, non obstantibus supradictis nec eis eciam adimpletis, pluribus rationibus, tam juris quam facti, pro parte sua propositis ex adverso. Tandem vero, pro bono pacis quam semper appetimus, cum dicto Reverendo patre concordavimus et concordamus, placetque nobis et volumus, quod Reverendus in Christo pater ac dominus, dominus G. Dei gracia Archiepiscopus Senonensis, de jure utriusque partis in premissis per venerabiles et discretos viros magistros Johannem de Plesseyo, celerarium Senonensem, et Radulphum de Paredo, cantorem Meldensem, summarie et de plano inquiri et investigari faciat, sine judiciorum strepitu et figura et prout ipsis duobus melius videbitur expedire, etiam partibus non presentibus nec vocatis, et eorum relatione audita, prefatus Reverendus pater dominus Senonensis de predictis statim ordinet et declaret, prout circumspectioni sue videbitur expedire. Nos etenim declarationi, statuto, decisioni et ordinationi per eum in predictis, prout sibi videbitur faciende, stare et parere promictimus, sine reclamatione, provocatione ant contradictione qualibet, tenore presentium, bona fide. In cuius rei testimonium sigillum nostrum presentibus licteris duximus apponendum. Datum die lune ante yemale festum beati Nicolai, Anno Domini millesimo trecentesimo decimo nono.	
49	1319, 30 novembre	??	Robert de Marigny, archidiacre de Sens, soumet à l’arbitrage de l’Archevêque le règlement de son différend avec Guillaume de Broce, évêque de Meaux.	??	??	??	Universis presentes licteras inspecturis, Robertus de Marrigniaco, Archidiaconus Senonensis salutem in Domino. Noverint universi quod [cum] inter venerabilem in Christo patrem dominum G. Dei gracia Meldensem Episcopum, ex una parte, ac discretos (F° 59) viros decanum et capitulum et nos Archidiaconum Senonenses, ex altera, exorta esset materia questionis pro eo quod prefati decanus et capitulum et nos Archidiaconus Senonensis, asserebamus et asserimus, pro jure Ecclesie Senonensis, predictum in Christo reverendum non potuisse nec debuisse, post promocionem suam ad Meldensem [ecclesiam,] ingressum suum solemnem ad ecclesiam ipsam facere, nisi prius professione solemni per ipsum venerandum patrem facta super maius altare Ecclesie Senonensis, cum una capa sericea episcopali ipsi Ecclesie Senonensi prestita, ad usum eiusdem venerandi in Christo patris in Ecclesia ipsa Senonensi perpetuo reservanda; Nosque predictus Archidiaconus asserebamus et asserimus quod ad nos pertinebat et pertinet, ratione nostri Archidiaconatus, introducere, installare seu intronizare prefatum in Christo venerandum patrem, in prefata Meldensi ecclesia, assistentibus nobis duobus canonicis Senonensibus, cum certis solemnitatibus et oneribus consuetis; Prefato in Christo venerabili patre e contra asserente, tam de jure communi quam eciam speciali, post provisionem de ipso per Sedem Apostolicam factam in Meldensem ecclesiam, munere quoque consecrationis ab eadem Sede eidem impenso, ipsum potuisse libere prefatam Meldensem ecclesiam ingredi, non obstantibus supradictis nec eis eciam adimpletis, nonnullis rationibus tam juris quam facti eumdem ad hoc moventibus, quas longum esset presentibus enarrare. Tandem vero, viam litigii execrantes ac pacem cum omnibus habere, iuxta consilium apostoli cupientes, maxime cum prefato in Christo venerabili patre, concordavimus et concordamus, ac placet nobis et volumus, quod Reverendus in Christo pater ac dominus, dominus G. Dei gratia Archiepiscopus Senonensis de jure prefati venerandi in Christo patris ac prefatorum venerabilium decani et capituli et nostri, nomine et racione Archidiaconi nostri predicti in Ecclesiam Senonensem, in premissis per venerabiles et discretos viros magistros Johannem de Plesseyo, celerarium Senonensem, et Radulphum de Paredo, cantorem Meldensem, summarie et de plano inquiri et investigari faciat, sine judiciorum strepitu et figura, et prout ipsis Celerario et Cantori melius videbitur faciendum, eciam (F° 59, v°) partibus non presentibus nec vocatis, et eorum relatione audita, prefatus Reverendus pater de predictis statuat et ordinet, prout circumspectioni sue videbitur expedire. Nos enim declarationi, ordinationi seu decisioni per eumdem in predictis, prout sibi videbitur faciende, stare ac parere promictimus, sine reclamatione, provocatione aut contradictione qualibet, tenore presentium, bona fide. In cuius rei testimonium presentes licteras sigilli nostri fecimus appensione muniri. Datum die Veneris in festo Sancti Andree apostoli, Anno Domini millesimo CCC° XIX°.	
50	1319, 30 novembre	Paris.	Guiilaume de Broce, évêque de Meaux, soumet à l’arbitrage de l’Archevêque de Sens le règlement de son différend avec le Chapitre et l’archidiacre de Sens.	??	??	??	Universis presentes licteras inspecturis Guillermus, miseratione divina Meldensis Episcopus, salutem in Domino. Noveritis quod, cum inter venerabiles et discretos viros decanum et Capitulum necnon Archidiaconum Senonenses, ex una parte, et nos ex alia, orta esset materia questionis, pro eo quod prefati decanus et Capitulum asserunt, pro jure Ecclesie Senonensis, nos non potuisse nec debuisse.... etc. (Reproduction du texte de la pièce précédente.) (F° 60.) In cuius rei testimonium presentes licteras sigilli nostri fecimus appensione muniri. Datum Parisius, die veneris in festo sancti Andree Apostoli, Anno Domini millesimo CCC° XIX°.	
51	1319, 1er décembre	Brie-Comte-Robert.	Guillaume de Melun, archevêque de Sens, commet au Préchantre de Sens et au Chantre de Meaux, l’enquête sur le différend élevé entre l’évêque de Meaux et le Chapitre de Sens.	??	??	??	Guillermus miseratione divina Archiepiscopus Senonensis, discretis viris magistris Johanni de Plesseyo, Celerario et Canonico Senonensi, et Radulpho de Paredo, Cantori Meldensi, salutem et dilectionem. Licteras venerabilis fratris nostri Episcopi Meldensis, sanas et integras, suo sigillo sigillatas vidimus et recepimus (F° 60, v°), sub hac forma: UNIVERSIS presentes licteras inspecturis Guillermus, miseratione divina Meldensis episcopus... (Reproduction intégrale de la pièce qui précède.) (F° 61) Quarum quidem licterarum serie ac tenore diligenter attentis, vobis tenore presentium commictimus et mandamus quatenus super omnibus et singulis in predictis contentis licteris inquiratis plane, cum diligentia, veritatem, et quod inde inveneritis nobis fideliter referatis, ut super questione predicta inter partes predictas pacem et concordiam veraciter apponamus. Datum apud Brayam Comitis Roberti, die sabbati post festum beati Andree apostoli, anno Domini millesimo CCC° XIX°. Sic signatum: ANCELLUS.	
52	1319, 24 décembre	Ternantes.	Copie par notaire apostolique des serments de Profession signés par les évêques suffragants, sur le Pontifical de l’Eglise de Sens, pendant l’épiscopat d’Etienne Bécard.	??	??	??	In dei nomine. Amen. NOVERINT UNIVERSI quod, in libro pontificali, in penultimo quaterno, Reverendi patris et domini, domini Senonensis Archiepiscopi, continentur professiones Episcoporum in provincia Senonensi, que facte fuerunt Archiepiscopo et Ecclesie Senonensi, tempore bone memorie domini Stephani, quondam Archiepiscopi Senonensis, per ordinem et modum qui sequitur: Actum anno Domini CC° nonagesimo quinto, sabbato post festum (F° 61, v°) Beati Lupi, presidente Stephano Archiepiscopo Senonense primo: Item, ego Johannes Nivernensis Episcopus Deo, et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Item, ego Petrus Autissiodorensis episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo. P. Item, ego Ferricus Aurelianensis Episcopus, Deo et Ecclesie matri sancte Senonensi et Reverendo patri Stephano suisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Item, ego Johannes Carnotensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Item, ego Johannes Meldensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Item, ego Guichardus Trecensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Item, ego Bertaudus Aurelianensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Ego Guillermus Parisiensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Anno Domini millesimo CCC° quinto: Item, ego Nicolaus Meldensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus, debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Anno Domini millesimo CCC° septimo: Ego Petrus Autissiodorensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem (F° 62) et obedienciam ore promicto et manu confirmo. Anno CCC° septimo: Ego Radulphus Aurelianensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Anno Domini millesimo CCC° septimo, mense februarii. Item, anno Domini millesimo CCC° octavo, mense novembris: Ego Symon Meldensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi pater Stephane tuisque successoribus debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo †. Et ego Egidius de Monteargi, Senonensis diocesis clericus, publicus apostolica auctoritate notarius, ad requisicionem michi factam ex parte venerabilium et discretorum virorum decani et capituli Senonensis, collacionem de presenti cedula ad librum pontificalem prefati Reverendi patris, in presencia discretorum virorum dominorum Simonis de Joiaco, rectoris ecclesiae de Villa nova juxta Venulam Meldensis diocesis et Ancelli de Monteargi et decani christianitatis Ferreriensis Senonensis diocesis, testium ad hoc vocatorum et rogatorum feci, ac de verbo ad verbum predictas professiones, ordine et modo predictis, in predicto libro pontificali, vidi contineri. In quorum testimonium huic presenti cedule me subscripsi signumque meum assuetum apposui, Anno Domini millesimo CCC° XIX°, die lune in vigilia Nativitatis eiusdem, apud Ternantes, Senonensis diocesis, indictione III, Pontificatus sanctissimi Patris ac domini, domini Johannis divina providencia pape vicesimi secundi, anno quarto.	
53	1401, 23 juin	Sens.	Procès verbal de la Profession de Robert de Dangeuil, évêque de Nevers, et de l’offrande par lui faite de sa chappe et des quatre livres parisis.	ORIGINAL: Pontifical de Sens à la Bibliothèque de Metz, fond de Salis, ms n° 23, f° 230.	??	??	In nomine Domini Amen. Huius instrumenti publici tenore cunctis pateat et sit manifestum quod, Anno eiusdem Domini millesimo quadringentesimo primo, indictione nona, mensis Junii die XXIII, videlicet die Jovis in vigilia festi (F° 62, v°) Nativitatis beati Johannis Baptiste, ab electione Domini Benedicti in papam ultimo electi anno septimo, in choro Ecclesie Senonensis, meique notarii publici subscripti ac testium infrascriptorum ad hoc vocatorum specialiter et rogatorum presencia, personaliter constitutus Reverendus in Christo frater et dominus, dominus Robertus de Dangello Nivernensis Episcopus, indutus capa sericea, professionem solemnem, prout et quemadmodum omnes et singuli Episcopi suffraganei provincie Senonensis, a Sede Apostolica vel aliter noviter promoti, antequam suas ecclesias solemniter adeant, facere tenentur, ut de hoc se dicebat sufficienter informatum, fecit et legit in scriptis, supra maius altare dicte Senonensis Ecclesie, in hec verba; «Ego Robertus de Dangello, Nivernensis Episcopus, Deo et sancte matri Ecclesie Senonensi et tibi G. Archiepiscopo Senonensi, in persona vicariorum tuorum, tuisque successoribus, debitam subjectionem et obedienciam ore promicto et manu confirmo.» Ipseque Reverendus pater propria manu, in libro dicte Senonensis Ecclesie, in testimonium veritatis, dictam suam professionem scripsit crucis signaculo subsecuto et, post dictam professionem per eum factam, obtulit ut tenebatur, supra dictum maius altare, dictam suam capam sericeam convenientem episcopali dignitati, ad usum suum quamdiu dicte Nivernensi ecclesie presidebit, dum vocatus fuerit per dictum Archiepiscopum Senonensem qui pro tempore fuerit, ad consilia vel ad consecrationem Episcoporum provincie Senonensis, aut alias eum Senonis venire contigerit et voluerit ea uti, post obitum vel translationem ejusdem Reverendi patris ad aliam ecclesiam dicte Senonensi Ecclesie perpetuo remansuram. Postmodum vero tradi fecit et realiter solvi quatuor libras Parisienses, ut est fieri in talibus consuetum, distribuendas et partiendas intra certas personas in libro dicte Senonensis Ecclesie videlicet in libro domini precentoris nominatas. De et super quibus premissis omnibus et singulis venerabiles et circumspecti viri domini et magistri Petrus Fortis, legum doctor, decanus, Franciscus Matricularii, precentor, Johannes Masculi, Guillelmus Johannis, Johannes Blancheti, Aldinus Burghas, Johannes Munerii, Guillelmus Chapus, Petrus Yves, Petrus Aguenin. Guillelmus Joye, Richardus Suhardi, Nicolaus le Goulier, Johannes Chaume et Nicolaus Guioti, dicte Senonensis Ecclesie (F° 63) canonici, presentes et assistentes in dicta professione, pro et nomine dicte Ecclesie, petierunt a me notario subscripto sibi fieri et tradi publicum instrumentum unum vel plura. Acta fuerunt hec publice, Anno, indictione, mense, die, loco et ab electione predictis, presentibus ad hec, una cum dictis dominis, discretis viris dominis Johanne Auberon, Johanne de Naaillyaco, ad altare beati Petri in dicta Senonensi Ecclesia canonicis, Guillermo Aurifabri, Nicolao de Trecis, Petro Fougery, Johanne Guerini, Johanne Simardi, Petro Chetif, Johanne Comitis, Egidio Andrean, Stephano Mutonis, Petro Tangant, Johanne Chandeloti, Guillelmo Longi, Johanne Parvi, Johanne Passemer et Radulpho Sarpini, dicte Senonensis Ecclesie chorialibus, Johanne Cordubannarii et Johanni Copaudi clericis, publicis auctoritate apostolica curieque Senonensis notariis, cum pluribus aliis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et Ego Guillermus de Calvomonte, presbiter Senonensis diocesis, publicus apostolica et imperiali auctoritate notarius, Quia premissis omnibus et singulis, dum sic ut premictitur per dictum Reverendum in Christo patrem dicerentur, fierent et agerentur, una cum dictis dominis et prenominatis testibus, presens interfui eaque sic fieri vidi et audivi, ideo presenti publico instrumento exinde confecto, propria manu mea scripto, signum meum publicum solitum apposui requisitus et rogatus, in fidem et testimonium veritatis omnium et singulorum premissorum. G. DE CALVOMONTE.	
54	1321, 15 janvier	Nevers.	Pierre Bertrand, évêque de Nevers, alléguant de multiples empêchements, priè le Chapitre de Sens de consentir à ce que son vicaire, Nicolas de Vitry, fasse Profession en son nom, promettant d’offrir la chappe due en cette circonstance, dans le délai qui lui sera fixé.	??	??	??	Venerabiles Domini et amici carissimi, cum a tempore promotionis nostre hucusque tot et tanta nobis incumbentia supervenerint quod Ecclesiam vestram Senonensem, metropolitanam nostram, more predecessorum (F° 63, v°) nostrorum et aliorum suffraganeorum vestrorum, nequiverimus nec de presenti justis de causis personaliter visitare et ibidem capam sericeam offerre valeamus, et prout vestris dominationibus, si placet, dilectus noster vicarius magister Nicolaus de Vitreyo, in utroque jure peritus, vive vocis oraculo explicabit, hinc est quod vos affectuosissime rogamus quatenus nostro nomine et pro nobis dictum vicarium nostrum benigne admictere pro professione in dicta vestra Ecclesia facienda et quatuor libris inter vos distribuendis ibidem offerendis dignemini et velitis; et quantum ad capam solvendam dilationem prestare per eumdem vicarium nostrum exposcendam, fidem in dicendis ex parte nostra si placet indubiam eidem adhibentes, et nobis in omnibus tanquam vera rescribentes queque grata scientes quod in termino per vos nobis assignando dictam capam vobis absque deffectu, ad quemcumque statum nos contingat devenire, transmictemus, Deo dante qui dominationes vestras nobis caras conservet cum felicibus incrementis. Scriptum Nivernen., mensis Januarii die XV [anno] millesimo CCC° vicesimo. Vester in omnibus: P. EPISCOPUS NIVERNENSIS.	
55	1344, 6 janvier	Prémery.	Engagement pris par Bertrand de Fumel, évêque de Nevers, de venir au plus tôt à Séns et d’offrir la chappe due pour sa Profession.	??	??	??	Universis presentes licteras inspecturis Bertrandus, divina permissione Nivernensis Episcopus, salutem in eo qui est omnium vera salus. Noveritis quod, cum venerabiles et discreti viri dilecti nostri Decanus et Capitulum Senonenses a nobis petant seu petantur unam capam sericeam de choro honestam, secundum decenciam status nostri, eisdem et eorum Ecclesie debitam racione et causa provisionis nobis facte de ecclesia seu Episcopatu Nivernensi, seu ingressus nostri novi ad (F° 64) nostram ecclesiam Nivernensem: Nos volentes bonam fidem agnoscere et eisdem pro viribus complacere, dictam capam bonam et sufficientem, juxta decenciam status nostri, infra proximo instans festum Nativitatis beati Johannis Baptiste eisdem decano et capitulo reddere promictimus bona fide, ad quemcumque statum nos contigerit devenire, omni exceptione et excusatione postposita et rejecta, necnon et Ecclesiam Senonensem, ut citius poterimus, bono modo visitare, obligantesque quo ad hec nos, heredes nostros et omnia bona nostra, ubicumque existant quo ad hec venerabilibus supradictis. In cujus rei testimonium sigillum nostrum licteris presentibus duximus apponendum. Datum apud Premeriacum, castrum nostrum, die martis in festo Epiphanie Domini, Anno eiusdem millesimo CCC° quadragesimo tercio.	
56	??	??	Copie des serments de Profession des évêques suffragants, pendant l’épiscopat d’Etienne Bécard. (Cette pièce est la reproduction intégrale du n° 51. — Folios 64, verso, et 65, recto.)	??	??	??	??	
57	1373, 19 janvier	Saint-Léon près Troyes.	Jean Braque, évêque de Troyes, prend l’engagement de faire Profession, à Sens, avant la prochaine fête de Saint-Jean, et d’acquitter tous les droits accoutumés.	??	??	??	Viris venerabilibus decano et capitulo Ecclesie Senonensis, metropolitane nostre, amicis nostris carissimis, Johannes miseratione divina Trecensis Episcopus, Ecclesie predicte suffraganeus, salutem in Domino. Cum super professione personali quam a nobis, nomine nostro et ecclesie nostre Trecensis, petitis fieri super maius altare Ecclesie vestre Senonensis, metropolitane predicte, more predecessorum nostrorum Trecensium episcoporum et eciam aliorum suffraganeorum dicte Senonensis Ecclesie, (F° 65, v°) ac super oblacione unius cape sericee, ad statum Episcopalem decentis, per nos tunc ibidem offerende una cum quatuor libris parisiensibus pro tunc eciam vobis tradendis et distribuendis inter certos choriales vestros et Ecclesie vestre predicte, non essemus tempore vestre petitionis plenarie informati, quia tamen certas relaciones postmodum super hiis a fide dignis habuimus per quas reperimus nos, nomine quo supra, teneri veraciter ad premissa, et de presenti ad dictam vestram Ecclesiam Senonensem personaliter accedere nequeamus pro premissis adimplendis, aliis ecclesie nostre Trecensis magnis et urgentibus negociis detenti et legitime impediti: vobis bona fide confitemur, nomine quo supra, nos ad premissa teneri vobis, promictentes per presentes quod nos, infra festum beati Johannis Baptiste proximo venturum, dictam vestram Ecclesiam Senonensem favente Deo adibimus, et professionem fieri consuetam ibidem personaliter faciemus, capamque predictam sericeam offeremus, et quatuor libras parisienses distribuendas ut moris est, vobis solvemus et trademus, et in hiis omnibus et eorum singulis, predecessorum nostrorum Trecensium Episcoporum laudabilibus vestigiis inherendo. In quorum testimonium sigillum nostrum licteris presentibus est appensum. Datum, apud domum nostram de Sancto Leone prope Trecas, die XIX mensis Januarii, Anno Domini millesimo CCC° septuagesimo secundo. Sic signatum: CHAMPIGNY.	
58	1373, 20 juin	Saint-Léon près Troyes.	Le même renouvelle, dans des termes identiques, l’engagement précédent, mais avec un délai nouveau prolongé jusqu’à la Saint-Martin d’hiver.	??	??	??	Signé: J. DE PORTALI.	
59	1376, 9 mai	Sens.	Compromis portant: 1° autorisation par le Chapitre, sous réserve de tous ses droits, à Pierre de Villiers, évêque de Troyes, d’officier au maître-autel et de présider les obsèques de l’archevêque Guillaume de Melun II, malgré son refus de faire Profession; 2° constitution d’arbitres pour régler ce différend.	??	COMPROMISSUM SUPER PRESTATIONE CAPE ET IIII LIBRARUM DEBITARUM PER QUONDAM BONE MEMORIE FRATREM P. DE VILLARIBUS, EPISCOPUM TRECENSEM QUI HOC FACERE RECUSABAT	(F° 66, v°) (EN MARGE: Ex hoc instrumento elicitur quod suffraganeus Ecclesie Senonensis, qui non fecit professionem nec solvit jura, non debet admicti in Ecclesia Senonensi ad celebrandum.)	In nomine domini. Amen. Cum inter venerabiles et discretos viros dominos decanum et capitulum Ecclesie Senonensis ex parte una, et Reverendum in Christo patrem ac dominum fratrem Petrum de Villaribus, Trecensem Episcopum, ex parte altera, debatus seu discordia mota esset seu movi speraretur super eo quod dictus Reverendus pater, ad hoc invitatus et mandatus ut dicebat, volebat et intendebat, die festi beati Nicolai, in Ecclesia Senonensi, missam celebrare et bone memorie Guillelmo de Meleduno, quondam Senonensi Archiepiscopo, cujus corpus seu cadaver presens erat in choro dicte Ecclesie Senonensis, sepulturam ecclesiasticam ministrare; dictique vero venerabiles decanus et capitulum e contra dicebant et allegabant quod ipse Reverendus pater erat et est Trecensis Episcopus ac Ecclesie Senonensis suffraganeus, et quod ipse et eciam alii dicte Senonensis Ecclesie suffraganei, tam ex indulto apostolico quam ex consuetudine et statuto prefate Senonensis Ecclesie, dum ipsi Senonensis Ecclesie suffraganei vel aliquis ipsorum erant et sunt in aliqua dictarum ecclesiarum dicte Senonensis Ecclesie suffraganearum ad prelaturam episcopalem assumpti, prout ipse dominus frater Petrus ad prelaturam Episcopalem Trecensem, dicte Ecclesie Senonensis suffraganeam assumptus, antequam ad aliquem actum in Ecclesia Senonensi admictantur, ipsi tenentur prestare juramentum Ecclesie Senonensi et Archiepiscopo, supra majus altare ipsius Ecclesie, prout continetur et est scriptum in libris ipsius Ecclesie, et facere professionem in dicta Ecclesia, ac unam capam pontificali dignitati decentem offerre, quod dictus Reverendus pater facere recusabat, allegans quod ignorabat an premissa facere teneatur, quia de hoc non erat informatus; quare dicti venerabiles decanus et capitulum nolebant quod dictus Reverendus pater ad majus altare ipsius Ecclesie celebraret, seu dictam sepulturam ipsi bone (F° 67) memorie domino G. Senonensi Archiepiscopo ministraret, nisi prius dictum juramentum prestaret. Tandem, post plurima hincinde (EN MARGE: Obitus Revmi d. Guillermi de Meleduno, hujus cognominis secundi et proprii nominis quinti.) altercata et prolocuta, noverint universi presens publicum instrumentum inspecturi quod, anno ejusdem Domini millesimo CCC° septuagesimo sexto, indictione XIIII, mensis maii die IX, videlicet in die festi beati Nicolai, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Gregorii, divina Providencia pape undecimi anno sexto, in nostrum notariorum publicorum et testium subscriptorum specialiter ad hec vocatorum et rogatorum presencia, personaliter constituti dictus Reverendus pater ex parte una, ac venerabiles et discreti viri domini et magistri Petrus Fortis decanus, Johannes Pelliparii Celerarius, Girardus de Subterrena, Petrus Malapert, Guillelmus Marteleti, Petrus de Roniaco, Johannes Blancheti, Hugo Blandini et Johannes Humberti, canonici predicte Senonensis Ecclesie ex parte altera, pro decano et Capitulo ipsius Senonensis Ecclesie, pro quibus se fortes fecerunt, dictum debatum seu discordiam sic pacificaverunt, videlicet: quod dicti decanus, celerarius et canonici supra nominati, nomine decani et capituli ipsius Senonensis Ecclesie, tam propter reverenciam illustrissimi principis domini nostri Francorum Regis, in cujus servicio persistebat dictus bone memorie dominus Guillermus Archiepiscopus tempore quo vivebat, quam eciam propter reverenciam bone memorie dicti et sui nobilis generis, voluerunt et consenserunt quod dictus Reverendus pater, dicta die, ad majus altare ipsius Ecclesie missam celebraret et dicto bone memorie sepulturam in dicta Ecclesia ministraret, tali tamen pacto quod dictus Reverendus pater omni juri, libertati et privilegio quod per hoc acquirere posset penitus renunciavit, ac voluit et consentiit (sic) quod, non obstante quod de consensu seu ex permissione dictorum venerabilium ipse Reverendus pater dictam missam ad dictum altare celebraret et dictam sepulturam ministraret, quod dicte Ecclesie Senonensi non qualitercumque noceat, seu ipsi Reverendo patri valeat, et quod propter hoc perpetuis temporibus contra dictam Senonensem Ecclesiam non possit aliquod jus vindicare, sed quod, missa et sepultura adimpletis, (F° 67, v°) res remaneat integra et jus cujuslibet partis, ac si dictus Reverendus pater in dicta Ecclesia nunquam celebrasset seu dictam sepulturam ministrasset. Deinde quod eodem contextu dictus Reverendus pater pro se venerabilem et discretum virum magistrum Hugonem Boileaue, domini nostri Francorum Regis subelemosinarium, et venerabiles supranominati, nomine decani et capituli ipsius Senonensis Ecclesie pro quibus ut prefertur se fortes fecerunt, pro dictis decano et capitulo venerabilem et discretum virum magistrum Guillelmum Marteleti, decanum ecclesie Nivernensis et canonicum Senonensem supra nominatum, ad dictum debatum seu discordiam pontificandi (pour pacificandum) arbitros arbitratores seu amicabiles compositores nominaverunt et elegerunt; volueruntque et consentierunt dicte partes quod dicti arbitri arbitratores seu amicabiles compositores de toto debato seu discordia supra nominatis, summarie et de plano, sine strepitu et figura judicii, diebus feriatis et non feriatis, tam stando quam sedendo secundum eorumdem arbitrium et voluntatem, possint et valeant cognoscere, dicere, pronunciare et sentenciare. Promiseruntque dicte partes, videlicet dictus Reverendus pro se, et prenominati decanus, celerarius et canonici pro decano et capitulo predictis, nobis notariis publicis infrascriptis, per fides suas in manibus nostris corporaliter prestitas, quicquid per dictos arbitros arbitratores seu amicabiles compositores erit in premissis dictum, pronunciatum seu sentenciatum, ratum, gratum atque firmum tenere et habere, ac inviolabiliter perpetuis temporibus observare; et durabit potestas dictorum arbitrorum arbitratorum seu amicabilium compositorum usque ad festum Nativitatis beati Johannis Baptiste proximo futurum. Et insuper voluerunt dicte partes et concordaverunt quod si dicti arbitri arbitratores seu amicabiles compositores non possint infra dictum tempus de premissis cognoscere et super hiis diffinire, quod ipsimet arbitri arbitratores seu amicabiles compositores, possint et valeant dictum tempus (F° 68) ad eorum beneplacitum prolongare, infra quod ut prius valeant super premissis cognoscere, dicere, pronunciare et firmare. Super quibus premissis omnibus et singulis dicte partes petierunt a nobis notariis publicis infrascriptis sibi fieri et tradi unum vel plura publicum seu publica instrumentum vel instrumenta. Acta fuerunt hec, in domibus Archiepiscopalibus Senonis, sub anno, indictione, mense, die et pontificatu quibus supra, presentibus ad hec venerabili patre domino Richardo Popini, abbate monasterii sancti Martini in Areis Trecencis, ac venerabili et discreto viro magistro Jacobo le Riche, decano ecclesie Parisiensis, nobili et potenti viro domino Bethono de Marcenaco milite, baillivo Senonensi, ac discretis vires Bernardo de Bisoncis et Guillermo de Interannis, curie Senonensis tabellionibus, cum pluribus aliis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego Thomas Dominici de Capella Nalonis, Trecensis diocesis, publicus apostolica et imperiali auctoritate notarius, Quia premissis omnibus et singulis, dum modo et forma suprascriptis agerentur, dicerentur et promicterentur, una cum notario hic inscripto et testibus supranominatis, presens fui. Ideo presens publicum instrumentum, alia manu scriptum, publicavi et signo meo solito signavi rogatus, istam dictionem interlineam: allegando et istas in rasuram: Domini nostri Francorum Regis subelemosinarium, hic approbando, una cum linea in fine huius instrumenti ad tale signum   apposita. Et ego Michael Houdrici, clericus Senonensis, publicus apostolica auctoritate notarius, quia premissis, una cum notario publico et testibus suprascriptis, presens interfui, huic presenti publico instrumento, alia manu scripto et per ipsum notarium et me in hanc formam publicam redacto, signum meum publicum solitum (F° 68, v°) una cum signo et inscriptione ipsius notarii publici rogatus apposui, in testimonium premissorum; rasuram et interlinearum harum dictionum: allegando, domini nostri Francorum Regis subelemosinarium — ac eciam lineam in fine huiusmodi instrumenti ad tale signum   positam approbando.	
60	1379, 28 février	Sens.	Quittance donnée aux héritiers de Pierre de Villiers, évêque de Troyes, des 4 livres dues pour sa Profession.	??	QUICTANCIA SUPER RECEPTIONE QUATUOR LIBRARUM DEBITARUM PER DEFFUNCTUM EPISCOPUM TRECENSEM SOLUTARUM PER EJUS EXECUTORES	??	Universis PRESENTES LICTERAS INSPECTURIS, Decanus et Capitulum Ecclesie Senonensis, ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentis, salutem in Domino. Notum facimus nos, nostro et Ecclesie nostre metropolitane nomine, recepisse et habuisse ab executoribus testamenti seu ultime voluntatis bone memorie Domini P., quondam Trecensis Episcopi, et nostre Senonensis Ecclesie suffraganei, per manus executorum, quatuor libras parisienses, in quibus nobis et Ecclesie nostre metropolitane nomine tenebatur tempore quo vivebat et quo decessit, causa et ratione promotionis sue ad predictum Trecensem Episcopatum, et quas quatuor libras nobis in dicta nostra Senonensi Ecclesia tradere debuisset pro ipsis distribuendis certis personis Ecclesie nostre, et eciam una cum his unam capam sericeam solemnem, ad usum pontificum decentem, supra majus altare dicte nostre Ecclesie Senonensis sue metropolitane, dum viveret, post dictam suam promotionem antequam primo solemniter intrasset suam ecclesiam Trecensem suffraganeam supradictam, more solito suorum predecessorum Episcoporum Trecensium, offerre. De quibus quatuor libris parisiensibus predictis sic receptis ex causa et nominibus autedictis, nos tenemus plene et integre pro pagatis et solutis, animam ipsius domini episcopi dictosque executores et omnes alios et singulos quorum interesse potest quictantes penitus ex eisdem quatuor libris (F° 69) parisiensibus specialiter et expresse, bona fide, sub nostrorum et Ecclesie nostre predicte bonorum hypotheca et obligatione. In cujus rei testimonum sigillum nostrum licteris presentibus duximus apponendum. Datum in capitulo nostro generali, die lune post Brandones, anno Domini millesimo CCC° septuagesimo octavo. Sic signatum: M. HOUDRY. Concessa in Capitulo.	
61	1411, 31 janvier	Sens.	Procès verbal de la remise faite par le procureur d’Etienne de Givry, évêque de Troyes, de la chappe due pour sa Profession.	??	INSTRUMENTUM SUPER SOLUTIONE IIIIor LIBRARUM ET TRADITIONE CAPE PRO PARTE EPISCOPI TRECENSIS PER EJUS PROCURATOREM	??	In nomine domini amen. Universis et singulis tam presentibus quam posteris presens publicum instrumentum inspecturis fiat manifestum quod, anno ejusdem Domini millesimo quadringentesimo decimo, indictione quarta, dic vero ultima mensis Januarii, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri, domini Johannis, divina providencia pape vicesimi tercii anno primo, in Capitulo Ecclesie Senonensis, ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentis, ad sonum campane more et hora solitis, congregatis et capitulantibus Capitulumque ejusdem Ecclesie facientibus et tenentibus venerabilibus et circumpectis viris dominis et magistris Thoma Richardi de Auxona in utroque jure licentiato, decano, Johanne Bourrelleti dicto Francisci, in artibus magistro, licentiato in decretis et in theologia baccalario, thesaurario, Johanne Marentini, celerario, Johanne Masculi, Guillelmo Chappuis, Johanne Morelli, Petro Yves, Petro Aguenin, Petro Fabri, Guillelmo Salanci, Johanne Clemenceti, Johanne Stipule, Gaufrido Basin, Johanne Grasserelli et Hugone le Fetiz, canonicis ejusdem Ecclesie Senonensis, in mei notarii publici testiumque infrascriptorum ad hec specialiter vocatorum et rogatorum presencia, in eodem Capitulo personaliter constitutus providus et discretus vir magister Guiotus, procurator et nomine procuratorio Reverendi (F° 69, v°) in Christo patris et domini, domini Stephani de Gureyaco, Dei et apostolice sedis gracia Trecensis Episcopi, per licteras procuratorias ipsius Reverendi patris, ejus sigillo ut prima facie apparebat in cera rubea caudaque duplici sigillatas, sub data diei none mensis octobris anni Domini millesimi quadringentesimi, apud castrum suum de Aquis Trecensis diocesis, confectas, sanas et integre inibi originaliter ipsis dominis et michi publice exhibitas et ostensas, sufficienter fundatus, eisdem dominis, nomine procuratorio quo supra, dixit et exposuit quod, cum nuper ad ipsius Reverendi patris noticiam devenisset eosdem venerabiles ipsum Reverendum patrem in causam trahere et ad judicium evocari facere disposuisse, eo videlicet quod ipsi venerabiles, tam apostolicorum quam aliorum indultorum et titulorum legitimorum eis et eorum Ecclesie ut dicebant concessorum virtute, nec non de jure et ex laudabili, prescripta et observata consuetudine aliasque legitime, dicebant et manutenebant eumdem reverendum patrem ac omnes et singulos sedis metropolitice Senonensis Episcopos suffraganeos ad ecclesias ejusdem sedis suffraganeas per Sedem Apostolicam vel alias qualitercumque promotos, antequam suas aut ad quas promoventur, ingrediantur solemniter ecclesias, ad eorum Senonensem Ecclesiam tanquam matricem, metropoliticam et superiorem accedere, capamque sericeam decentem et honestam offerre, necnon capa hujusmodi induti professionem super majus altare ejusdem Ecclesie Senonensis, ipsis venerabilibus assistentibus et vocatis, facere, ac eciam quatuor libras in peccunia numerata, eorum nonnullorumque ejusdem Ecclesie ministrorum usibus convertendas, realiter solvere et assignare teneri, et capa hujusmodi sic oblata in eadem Ecclesia ad usum offerentis quamdiu vitam egerit in humanis et preerit ecclesie pro qua solvit, ac ad ipsam Ecclesiam pro consilio metropolitico aliave de causa ipsum accedere contingerit observanda et a nullo alio quam ipso offerente vita sibi comite inducenda; postquam vero idem offerens hujus labilis consummaverit vite cursum, eisdem venerabilibus et eorum Ecclesie predicte ad cultum divinum remansura atque remanente. De quibus premissis faciendis, potissime de dicta capa tradenda dictisque quatuor libris parisiensibus, causis quibus supra, solvendis, ipsi venerabiles (F° 70) dicebant prefatum Reverendum patrem in moram fuisse, nec premissa adimplevisse, et ob hoc ipsos venerabiles de jure suo hujusmodi contra ipsum Reverendum patrem judicialiter prosequendo proposuisse. Super quibus tamen idem procurator alias cum ipsis venerabilibus, ex parte ipsius Reverendi, proloquutus fuerat graciose, dicens et asserens eumdem Reverendum patrem juribus ipsorum venerabilium et Ecclesie Senonensis predicte nullatenus velle derogare, ymo jura eadem possetenus illibata servare. Quia tamen de et super premissis nulla viderat aut umquam tenuerat documenta, et qui essent ipsorum venerabilium circa premissa tituli penitus ignorabat, que si videret aut videre posset idem Reverendus pater revera omnia ad que teneretur, libenti animo faceret et adimpleret et de seipso faceret rationem. Quosquidem titulos et alia ad factum premissorum pertinentia predicti venerabiles honorabilibus et providis viris magistris Johanni Surrelli, Johanni Heraudi, in curia seculari Senonensi advocatis, ejusdem Reverendi patris consiliariis, ipso Guioto et Petro Ogerii procuratoribus suis assistentibus et presentibus, graciose et amicabiliter demonstraverant et exhibuerant, necnon de copiis eorumdem titulorum cum originalibus fecerant collacionem. Postmodumque ad ipsum Reverendum, pro amplius movendum, prefatum dominum decanum cum copia titulorum ipsorum sic collacionatorum ad ejusdem Reverendi patris presenciam Trecis destinaverant de et super premissis tractaturum. Quo domino decano per dictum Reverendum audito, visisque per eum titulis, libris, cartis, instrumentis et aliis monumentis factum predictum concernentibus et tangentibus, volens seipsum sine figura judicii subici racioni, habita tamen prius cum peritis deliberatione matura, omnia et singula pretacta et que ipsi venerabiles petebant aut petere intendebant, animo deliberato, confessando et recognoscendo, confessus fuerit et recognoverit ad ea se debite et legitime teneri, et in hujusmodi vere confessionis et recognitionis re, eidem domino decano quatuor libras parisienses, in peccunia numerata, Trecis in domibus Episcopalibus suis, realiter et cum effectu, in et ad usus pretactos convertendas, assignaverit atque duxerit asignandas, de capa predicta solvenda (F° 70, v°), usque ad ejusdem procuratoris ad civitatem Senonensem accessum, dilacionem ab ipso domino decano requirendo, quam dilacionem idem dominus decanus ipsi Reverendo concesserat graciose. Eapropter predictus Guido Aynier, procurator et nomine procuratorio predicti Reverendi patris et pro ipso, ex parte ipsius Reverendi patris ad ipsos venerabiles ad hec specialiter destinatus et missus, de dicta capa condecenti et honesta eosdem venerabiles, nomine predicto, contentavit et eam sufficienter eisdem dominis assignavit, dicens, volens et constituens, specialiter et expresse, nomine procuratorio quo supra, quod, quanquam ipse Reverendus pater de premissis faciendis fuisset diutius in mora, quod hoc eisdem venerabilibus, eorum Ecclesie juribusque ipsorum minime prejudicaret aut prejudicium generaret quodlibet in futurum. De et super quibus omnibus et singulis premissis prefati venerabiles a me notario publico infrascripto petierunt sibi fieri publicum seu publica instrumenta, unum vel plura. Acta fuerunt hec publice, anno, indictione, die, mense, pontificatu, loco et hora predictis, et capitulantibus dominis memoratis, presentibus discretis et honestis viris domino Humberto de Molendino, presbitero curato ecclesie parrochialis Sancti Mauricii Senonensis, et Johanne le Jay clerico, secretario dicti Reverendi patris, et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et ego Theobaldus de Brayo, presbiter Trecensis, publicus apostolica et imperiali auctoritate necnon venerabilis capituli Ecclesie Senonensis predicte notarius atque scriba: Quia premissis omnibus et singulis, dum ut premictitur, per dictum Guiotum Aynier, procuratorem nomine procuratorio quo supra, dicerentur, narrarentur, exponerentur et solverentur, aliasque fierent et agerentur, una cum dominis capitulantibus memoratis testibus, presens fui, eaque sic dici, narrari, exponi, solvi, recipi et fieri vidi et audivi. Idcirco presenti publico instrumento, per me in notam recepto et ab ipsa post modum extracto ac in hanc publicam formam redacto, aliena manu me aliis legitime prepedito negociis, fideliter scripto, hic me subscribens et signum meum publicum rogatus apposui consuetum, in fidem et testimonium eorumdem premissorum.	
62	1407, 9 février	Sens.	Copie notariée des formules de lettres de présentation par le Chapitre et des lettres de collation par l’Archevêque, pour les cures du patronage du Chapitre.	??	(F° 71) FORMA LICTERARUM PRESENTATIONIS PER DECANUM ET CAPITULUM NECNON COLLATIONIS PER ARCHIEPISCOPUM SENONENSEM ECCLESIARUM PARROCHIALIUM DE PATRONATU DICTORUM DECANI ET CAPITULI	??	In nomine domini. Amen. Per hoc presens publicum instrumentum cunctis pateat evidenter nos notarios publicos subscriptos, Anno ejusdem Domini millesimo quadringentesimo sexto, more gallicano, indictione quinta decima, mensis februarii die nona, pontificatus sanctissimi in Christo patris ac domini nostri, domini Benedicti divina providencia pape terciidecimi Anno terciodecimo, vidisse, tenuisse, legisse et diligenter inspexisse quasdam licteras seu quoddam publicum instrumentum, sub signo et subscriptione discreti viri Johannis Cordubannarii Senonensis clerici, publici auctoritate apostolica notarii, confectum, sigilloque bone memorie quondam Reverendi in Christo patris ac domini, domini Guillermi de Dormano, quondam Senonensis archiepiscopi, venerabiliumque et discretorum virorum dominorum decani et capituli Ecclesie Senonensis, ut prima facie apparebat, sigillatas, sanas et integras, non viciatas, non cancellatas nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vicio et suspectione carentes. In quibus quidem licteris vidimus inter cetera duas clausulas insertas et scriptas, quarum quidem clausularum tenores sequuntur in hec verba: Et primo tenor prime clausule talis est. (Reproduction littérale des deux formules insérées dans le Concordat passé en 1393, avec Guillaume de Dormans. Voir p. 48). Quod autem in dictis clausulis, in prefatis licteris seu publico instrumento contentum, vidimus contineri, de verbo ad verbum transcribi fecimus et in hanc publicam formam redigimus, signisque nostris publicis solitis una cum subcriptionibus nostris, in fidem et testimonium veritatis premissorum, presens transcriptum seu instrumentum publicum signavimus, anno, indictione, mense, die et pontificatu predictis. Et ego Guillermus de Calvomonte, presbiter Senonensis diocesis, publicus apostolica et imperiali auctoritate notarius: Quia dictas duas clausulas superius scriptas, in dictis licteris seu dicto publico instrumento contentas, una cum notario publico subscripto vidi, legi et diligenter inspexi, ipsasque clausulas, diligenti collatione prius per me (F° 72) cum dicto notario subscripto facta, cum presenti publico instrumento concordare inveni. Ideo presenti publico instrumento, propria manu mea scripto, signum meum publicum solitum una cum signo et subscriptione notarii publici subscripti, in fidem et testimonium veritatis premissorum, apposui requisitus et rogatus. Et Ego Johannes Copaudi, clericus Senonis oriundus, publicus auctoritate apostolica curieque Senonensis notarius: Quia de clausis superius transcriptis a dictis licteris seu publico instrumento, die quo mentio superius habetur extractis, ad idem originale instrumentum cum notario suprascripto collationem diligenter feci, et quia concordare inveni, nil addito nil remoto, presenti sumpto seu transcripto, signum meum publicum solitum una cum notarii publici suprascripti signo et subscriptione apposui, in fidem et testimonium veritatis premissorum requisitus et rogatus.	
   63	1462, 7 août	Sens.	Accord entre l’Archevêque Louis de Melun et le Chapitre, au sujet de la collation alternative de huit chapelles de la Cathédrale de Sens.	ORIGINAL, autrefois scellé. (Archives de l’Yonne. Bibl. de de Sens, G. 119, n° 2.)	??	??	Nos ludovicus de Meleduno miseratione divina Senonensis Archiepiscopus, ex una, et Nos decanus et capitulum Ecclesie Senonensis, ad Romanam Ecclesiam nullo medio pertinentis, partibus ex altera, Notum facimus quod, cum in nostra Ecclesia predicta Senonensi sint octo capelle sive capellanie ad altaria sanctorum Ludovici, Albini, Germani, Dyonisii, Martini, Eutropii, Martialis et sancte Anne fundate, que alternis vicibus ad collationem nostri Archiepiscopi predicti ex una, et ad collationem nostrum prefatorum decani et capituli ex parte altera, spectant et pertinent, et interdum contingit easdem capellanias aut earum alteram cum aliis seu alio beneficiis seu beneficio resignari ex causa permutationis, et collationem exinde per alterum nostrum ex dicta permutationis causa fieri, propter quod difficultas et dubietas oriebatur vel oriri poterat si ex causa permutationis collatio sic facta reputaretur pro turno seu vice alterius nostrum sic consentientis aut collationem facientis, adeo quod in proxima eiusdem capellanie sic permutate, dum alia vice per mortem, promocionem, simplicem resignationem aut alias quam permutationis causa vacaret, collatione fienda, alius nostrum qui dictam causa permutationis collationem non fecerat, deberet hujusmodi proximam collationem facere, vel idem qui causa permutationis ut prefertur eam contulerat. Tandem, ad tollendam hujusmodi dubietatem et difficultatem, Nos partes prelibate voluimus, concordavimus et unanimiter convenimus, volumusque, concordamus et convenimus pro nobis et successoribus nostris in hunc modum, videlicet: Quod dum nos Archiepiscopus de cetero alteram capellaniarum prefatarum per, mortem, permutationem, (F° 73, v°) simplicem resignationem aut alias quam ex permutationis causa, alicui persone contulerimus, tunc si contingat eamdem capellaniam resignari causa permutationis, semel vel pluries successive, antequam vacet simpliciter per resignationem, mortem, privationem vel alias quam ex permutationis causa, Collatio ex hujusmodi permutationis unius vel plurium causa fienda, fiet per Nos decanum et capitulum seu ad nos spectabit, donec et quousque eamdem capellaniam per mortem, privationem, simplicem resignationem, aut alias quam permutationis ut prefertur causa, contulerimus, quo casu dum eam ex hujusmodi alia quam permutationis causa contulerimus, vice versa, Nos archiepiscopus predictus alterna vice et in turno nostro consequenter conferemus, seu archiepiscopus pro tempore existens poterit conferre, si contigat ipsam causa permutationis vacare, donec per mortem, privationem, simplicem resignationem, aut alias quam ex causa permutationis contulerimus aut contulerit. Et ita deinceps per quemlibet nostrum partium predictarum, alternatis vicibus in suo turno, fiet collatio respectu cujuslibet omnium et singularum capellaniarum predictarum dum eas vacare contigerit. In cujus rei testimonium Nos partes predicte sigilla nostra presentibus licteris duximus apponenda. Datum Senonis, die septima mensis Augusti, Anno Domini millesimo quadragentesimo sexagesimo secundo. Sic signatum: J. BAPAULMES. V. (?) OSIER.